Томас Вудра Вільсан

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Томас Вудра Вільсан
Thomas Woodrow Wilson
Сцяг28-ы прэзідэнт ЗША Сцяг
4 сакавіка 1913 — 4 сакавіка 1921
Віцэ-прэзідэнт Томас Маршал
Папярэднік Уільям Тафт
Пераемнік Уорэн Гардзінг
Сцяг34-ы губернатар Нью-Джэрсі Сцяг
17 студзеня 1911 — 1 сакавіка 1913
Папярэднік Джэймс Філдэр[en]
Пераемнік Джон Форт[en]

Нараджэнне 28 снежня 1856(1856-12-28)[1][2][…]
Смерць 3 лютага 1924(1924-02-03)[1][4][…] (67 гадоў)
Месца пахавання
Імя пры нараджэнні англ.: Woodrow Wilson
Бацька Джозеф Руглз Вільсан[d]
Маці Janet Woodrow[d][5]
Жонка Эдзіт Вільсан[6] і Элен Вільсан[6][7]
Дзеці Маргарэт Вудра Вільсан[d], Джэсі Вудра Вільсан[d] і Элеанор Вільсан Макаду[d]
Веравызнанне прэсвітэрыянства
Партыя
Член у
Адукацыя
Навуковая ступень доктар філасофіі[8]
Месца працы
Аўтограф Выява аўтографа
Бітвы
Узнагароды
Нобелеўская прэмія Нобелеўская прэмія міру (1919)
Ордэн Белага арла
Ордэн Белага арла
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Томас Вудра Вільсан, або Уільсан (англ.: Thomas Woodrow Wilson; 28 снежня 1856 — 3 лютага 1924) — дзяржаўны і палітычны дзеяч, 28-ы прэзідэнт ЗША, ініцыятар стварэння Лігі Нацый, лаўрэат Нобелеўскай прэміі міру (1919).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Скончыў Прынстанскі ўніверсітэт (1879), прафесар права і палітычнай эканоміі (1890—1902), рэктар (1902—10) у ім.

Губернатар штата Нью-Джэрсі (1910—12). Двойчы перамагаў на прэзідэнцкіх выбарах ад Дэмакратычнай партыі, 28-ы прэзідэнт ЗША (1913—21).

Адміністрацыя Т. Вільсана ў першыя гады яго прэзідэнцтва правяла шэраг прагрэсіўных рэформ (прыняцце закону аб тарыфах і падаходным падатку, антытрэстаўскага закону, увядзенне 8-гадзіннага працоўнага дня на чыгунцы і інш.). У міжнароднай палітыцы дэклараваў імкненне зрабіць ЗША вядучым абаронцам міру, аднак пры Т. Вільсане ЗША ажыццявілі інтэрвенцыю ў Мексіку, акупіравалі Гаіці і Санта-Дамінга. У І сусветную вайну Т. Вільсан, урад якога да 1917 прытрымліваўся нейтралітэту, спрабаваў ініцыіраваць мірныя перагаворы варагуючых бакоў, у пач. 1917 ён прапанаваў кангрэсу ЗША план усталявання міру шляхам стварэння Лігі Нацый. Пры Т. Вільсане ЗША аб'явілі вайну Германіі (красавік 1917), ажыццявілі інтэрвенцыю ў Савецкую Расію. Т. Вільсан — аўтар праграмы міру з 14 пунктаў (уключала і пункт аб стварэнні Лігі Нацый), актыўны ўдзельнік распрацоўкі і прыняцця Версальскага мірнага дагавора (1919).

Зноскі

  1. а б Woodrow Wilson // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. Lundy D. R. Woodrow (Thomas) Wilson // The Peerage Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. а б в www.accademiadellescienze.it Праверана 1 снежня 2020.
  4. Ambrosius L. E. Woodrow Wilson // Wilson, Woodrow (28/29 Dec. 1856–03 February 1924), the twenty-eighth president of the United States // American National Biography Online / S. Ware[New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.0600726 Праверана 9 кастрычніка 2017.
  5. Lundy D. R. The Peerage
  6. а б (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
  7. https://www.georgiawomen.org/ellen-louise-axson-wilson Праверана 3 жніўня 2021.
  8. Reader's Digest, The Reader's Digest // Reader's DigestNYC: 2018. — Vol. 191, Iss. 1141. — P. 73. — ISSN 0034-0375