Іван Мазепа

Іван Сцяпанавіч Мазепа
Іван Сцяпанавіч Мазепа
	укр.: Іван Степанович Мазепа
	; Герб Мазепы
	4 жніўня 1687 — 1709
Папярэднік	Іван Самайловіч
Пераемнік	Піліп Орлік (у выгнанні),; Іван Ільіч Скарападскі
Нараджэнне	20 сакавіка 1639; Мазэпынці, Кіеўскае ваяводства, Малапольская правінцыя, Карона Каралеўства Польскага, Рэч Паспалітая;
Смерць	21 верасня 1709 (70 гадоў); Бендэр, Асманская імперыя або ; Varnița[d], Асманская імперыя;
Месца пахавання	Царква Святога Юрыя, Галац
Род	Мазепы[d]
Бацька	Сцяпан Мазепа[d]
Маці	Марыя з Макіеўскіх[d]
Жонка	Ганна Палавец[d]
Дзеці	дачка (памерла ў дзяцінстве)
Веравызнанне	праваслаўе
Адукацыя	Кіева-Магілянская акадэмія;
Аўтограф
Званне	гетман
Ордэн Святога Андрэя Першазванага	Ордэн Белага арла
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Іван Мазепа — Іва́н Сцяпа́навіч Мазе́па-Калядзінскі (укр.: Іва́н Степа́нович Мазе́па-Колединський, польск.: Jan Mazepa Kolędyński; 20 сакавіка 1639 — 21 верасня 1709) — гетман Украіны ў 1687—1709 гг.

Спачатку падтрымліваў супрацоўніцтва з Масквой, але палітыка Пятра I ва Украіне ў перыяд Паўночнай вайны прывяла да разрыва Мазепы з Расіяй. У 1708 годзе дамовіўся з Карлам XII пра далучэнне да антымаскоўскай кааліцыі. Пасля паражэння шведскай арміі пад Палтавай эміграваў. Памёр у Бендэрах (цяпер Малдова), пахаваны ў Галаце (цяпер Румынія).

Мазепа быў адлучаны ад царквы за здраду клятве, якая была дадзена на крыжы і Евангеллі, а таксама за шэраг іншых супрацьцаркоўных дзеянняў^[3]. Шматлікія звяртанні ўкраінскіх культурных і палітычных дзеячаў у ХХ стагоддзі аб скасаванні анафемы Мазепе, у тым ліку апошняя за часам (2008 год) адозва прэзідэнта Віктара Юшчанкі да РПЦ не дала ніякіх вынікаў^[4].

Вобраз у культуры[правіць | правіць зыходнік]

Вобраз гетмана сучаснымі ўкраінскімі ўладамі ўключаны ў лік нацыянальных героеў Украіны. На яго айчыне ў 2008 годзе яму адкрыты помнік, у Кіеве імем Мазепы названая вуліца, у 2016 годзе помнік адкрыты ў Палтаве.

У свой час Мазепа падтрымліваў развіццё навукі і царквы на ўкраінскіх землях. Дзякуючы яго ахвяраванням былі збудаваныя шмат цэркваў і сабораў у Кіеве і іншых гарадах Украіны, што з’яўляюцца цяпер іх акрасай. Менавіта пры Мазепе Кіева-Магілянскі калегіум набыў статусу акадэміі, што дзейнічае і зараз.

Гістарычныя падзеі навакол і сама асоба Івана Мазепы натхнялі шмат якіх мастакоў літаратуры і музыкі. Вобраз Мазепы адлюстраваны ў творах наступных аўтараў:

Лорд Байран — Мазепа, паэма (1818)
Аляксандр Пушкін — Палтава Архівавана 22 чэрвеня 2007., паэма (1828—1829)
Віктор Гюго — Мазепа, паэма (1829)
Юліуш Славацкі — Мазепа, паэма (1840)
Ферэнц Ліст — Мазепа, сімфанічная паэма (1851)
Пётр Чайкоўскі — Мазепа, опера (1881—1883)
Михаел Балфе. «Старонкавая» кантата. (1861)
Тарас Шаўчэнка — розныя вершы
Кандрат Рылееў

У 2001 годзе рэжысёрам Юрыем Ільенкам быў зняты фільм «Малітва за гетмана Мазепу»

«Маzепа fest» — назва штогадовага рок-фестываля, які стартаваў 6 чэревня 2003 года ў Палтаве.

Вобраз Мазепы замацаваны на купюры ўкраінскай нацыянальнай грашовай адзінкі — грыўня (10 грывень).

Зноскі

↑ Мазепа (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі
↑ Бой со шведами у местечка Клецка. Журнал С. И. Неплюева. 19 апреля 1706 г.//Русская старина, 1891 г., октябрь, стр. 25-32.
↑ http://www.pravoslavie.ru/analit/080130172754
↑ http://www.pravda.com.ua/news/2008/3/7/72773.htm Архівавана 30 верасня 2008.

Галерэя[правіць | правіць зыходнік]

10-грыўневая купюра

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Іван Мазепа

[bse-1] Мазепа (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі

[Бой_со_шведами-2] Бой со шведами у местечка Клецка. Журнал С. И. Неплюева. 19 апреля 1706 г.//Русская старина, 1891 г., октябрь, стр. 25-32.

[3] ttp://www.pravoslavie.ru/analit/080130172754

[4] ttp://www.pravda.com.ua/news/2008/3/7/72773.htm Архівавана 30 верасня 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]