Андрэй Іванавіч Дэньер
Андрэй Іванавіч Дэньер | |
---|---|
Дата нараджэння | 1820[1][2][…] |
Месца нараджэння | |
Дата смерці | 1892[1][2][…] |
Месца смерці | |
Месца пахавання | |
Грамадзянства | |
Род дзейнасці | фатограф |
Вучоба | |
Узнагароды | |
Медыяфайлы на Вікісховішчы |
Андрэй Іванавіч Дэньер (Андрэй (Генрых) Деньер; Генрых-Ёган Дэньер; 1820, Магілёў, Расійская імперыя — 3 сакавіка 1892, Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя) — расійскі мастак, піянер фатаграфіі ў Расіі. Фатограф Тараса Рыгоравіча Шаўчэнкі
Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]
Нарадзіўся ў сям’і швейцарскага грамадзяніна Іагана Дэнье, пры нараджэнні атрымаў імя — Генрых Дэнье. Пазней змяніў імя на Андрэй Іванавіч Дэньер. Часам выкарыстаў і Андрэй (Генрых) Дэньер.
У Магілёве скончыў гімназію (1842), пасля чаго рушыў у Пецярбург і стаў вольным слухачом у Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў у класе гістарычнага жывапісу Карла Брулова. Вучыўся і адначасова даваў ўрокі малявання ў розных прыватных навучальных установах.
У 1851 годзе скончыў навучанне ў Акадэміі, атрымаўшы званне некласнага мастака гістарычнага і партрэтнага жывапісу.
Яшчэ падчас навучання ў Акадэміі, Дэньер захапіўся фатаграфіяй і ў 1849 годзе[3] на Неўскім праспекце Пецярбурга адкрыў фотаатэлье «Дагератыпная ўстанова мастака Дэньера».
Працаваў спачатку нядоўга ў тэхніцы дагератыпіі, затым у тэхніцы вітрапіі (фатаграфіі на шкле), а пазней адным з першых асвоіў калоідны (мокракалоідны) працэс.
А. І. Дэньер вынайшаў спосаб атрымання мяккасці контураў пры друку («эфект Дэньера»). Для гэтага рабіў два негатывы на пласцінках рознай таўшчыні, а затым друкаваў з абодвух.
У атэлье Дэньера здымаліся ўсе пласты насельніцтва, у тым ліку і Царскі двор.
Папулярнасці Дэньера спрыяла «Мастацкая накіраванасць» створаных ім партрэтаў, выкарыстанне сваіх навыкаў прафесійнага жывапісца.
У лепшыя часы ў майстэрні Дэньера працавала да 18 чалавек, у тым ліку рэтушорамі былі будучыя вядомыя мастакі І. М. Крамской, П. Ф. Сакалоў , І. П. Раулаў , М. Б. Тулінаў і іншыя.
Дзейнасць Дэньера запомнілася не толькі высакакласным выкананнем бягучых прыватных заказаў, але і выданнем па падпісцы на працягу года (1865) штомесячнага альбома з 12 фотаздымкаў, знятых з натуры вядомых у той час у Расіі людзей («Альбома фатаграфічных партрэтаў Найсвятлейшых асоб і асоб, вядомых у Расіі»)[4].
У 1860 годзе, адным з першых, Дэньер экспанаваў свае працы на выстаўцы ў Імператарскай Акадэміі мастацтваў.
У тым жа годзе І. Дэньер удастоены звання «фатографа іх імператарскіх Вялікасцей» і права адлюстроўваць дзяржаўны герб на сваёй прадукцыі, увайшоў у склад фатаграфічнага аддзела Імператарскага Расійскага тэхнічнага таварыства становіцца членам Французскага фатаграфічнага таварыства, выступае эксперт на расійскіх і міжнародных фотавыстаўках.
З пачатку 1880-х гг. працаваў у майстэрні разам з сынам Адольфам.
Да 1890 г. А. І. Дэньер захоўваў швейцарскае грамадзянства і толькі за два гады да смерці прыняў расійскае падданства.
Памёр Андрэй Іванавіч Дэньер 5 сакавіка 1892 года ў Санкт-Пецярбургу, пахаваны на Волкаўскіх лютэранскіх могілках .
У 1890 годзе ўладальнікам фотаатэлье «Г. Дэньер» на Неўскім праспекце стаў Роберт Пель, сын аптэкара Васіля Пеля .
Асноўныя працы А. І. Дэньера захоўваюцца ў Расійскай Нацыянальнай бібліятэцы (РНБ, Пецярбург) і Дзяржаўным гістарычным музеі (ДГМ, Масква).
Выставачная дзейнасць, узнагароды[правіць | правіць зыходнік]
А. І. Деньер быў актыўным удзельнікам міжнародных і расійскіх выставак:
- у Пецярбургу (1860), Імператарская Акадэмія мастацтваў;
- у Берліне (1865, было выстаўлена шэсцьдзесят работ);
- у Лондане (1862, 1871, сярэбраны медаль; 1873, сярэбраны медаль);
- Усерасійская мануфактурная выстаўка ў Пецярбургу (1870, сярэбраны медаль[5]);
- Політэхнічная выстаўка ў Маскве (1872, ганаровая ўзнагарода);
- Міжнародная выстаўка ў Вене (1873);
- Першая у Расіі фатаграфічнай выстаўка ў Пецярбургу (1888, медаль[6] ІРТА[7]);
- II выставы V аддзела ІРТА ў Пецярбургу (1889);
- Усерасійская выстаўка ТРТВ[8] у Маскве (1889).
Узаемаадносіны А. І. Дэньера з Тарасам Рыгоравічам Шаўчэнкам[правіць | правіць зыходнік]
Андрэй Дэньер і Тарас Шаўчэнка былі добра знаёмыя з маладых гадоў: вучыліся ў адзін час у Пецярбургскай Акадэміі мастацтваў у аднаго выкладчыка — Карла Брулова.
Часта сустракаліся пасля вяртання Шаўчэнкі з ссылкі.
Па ўспамінах Благавешчанскага[9]"у яго майстэрню, акрамя Мікешына часцей за ўсё хадзілі скульптар Ф. Ф. Каменскі , жывапісец Г. Дэньер і інш…. Дэньер напісаў з Тараса Рыгоравіча партрэт, які … падаваў на выстаўку".
У фотаатэлье Дэньера былі зробленыя 4 фатаграфіі Шаўчэнкі .
Зноскі
- ↑ а б Andrey Denyer // Union List of Artist Names Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ а б Andrey Denyer // Photographers’ Identities Catalog Праверана 9 кастрычніка 2017.
- ↑ Аб гэтым ён неаднаразова нагадваў на адваротным баку фармуляра.
- ↑ «Выяў членаў імператарскай сям’і, міністраў, членаў Дзяржаўнага савета, чыноў імператарскага двара, асоб, вядомых сваімі дзяржаўнымі і грамадскімі подзвігамі, духавенства, ваенных, грамадзянскіх асоб, вучоных, артыстаў, вядомых артыстаў імператарскіх тэатраў і ў цэлым. людзей, выдатных ў Расіі сваёй грамадскай дзейнасцю». (Бархатова Е. В. «Русская фотография середины XIX — начала XX века, Персоналии». — С. 363—364.)
- ↑ «… за фотаработы, якія дэманструюць, акрамя выдатнага тэхнічнага выканання, мастацкі кірунак і тэхніку дасведчанага мастака».
- ↑ «…за мастацкае выкананне і тэхнічную дасканаласць фотапартрэтаў».
- ↑ Інтэрнацыянальнае турыстычнае абслугоўванне
- ↑ ТРТВ — Таварыства распаўсюджвання тэхнічных ведаў, Масква
- ↑ [https://web.archive.org/web/20190315210258/http://litopys.org.ua/shevchenko/vosp62.htm Архівавана 15 березня 2019.]Архівавана 15 березня 2019. А. А. Благовещенский. Шевченко в Петербурге (1858—1861)]
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Бархатова Е. В. Русская светопись. Первый век фотоискусства 1839—1914. — Санкт-Петербург : Альянс : Лики России, 2009
- Яцюк В. Таїна Шевченкових світлин. — К., 1998. — С. 29-32
- А. А. Благовещенский. Шевченко в Петербурге (1858—1861) (Воспоминания о Тарасе Шевченко. — К.: Дніпро, 1988. — С. 337—346; 545—549.)
- Музей Тараса Шевченка(недаступная спасылка)
- Биография и информация
- Словари и и энциклопедии на Академике
- Фотограф Андрей Иванович Деньер [Архівовано 20 березня 2018 у Wayback Machine.]
- Руниверс
- Фотограф Андрей (Генрих) Иванович Деньер
- Fototikon [Архівовано 1 квітня 2019 у Wayback Machine.]