Перайсці да зместу

Арабская каліграфія

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Арабская каліграфія
Выява
Відэафайл
Краіна
Краіна паходжання
Статус нематэрыяльнай культурнай спадчыны Representative List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity[d][2] і National List of the Intangible Cultural Heritage of the Republic of Iraq[d][1]
Апісана на сайце ich.unesco.org/en… (англ.)
ich.unesco.org/fr… (фр.)
ich.unesco.org/es… (ісп.)
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Арабская каліграфія, або ісламская каліграфія — мастацтва каліграфіі, адзін з відаў выяўленчага мастацтва, асноўны сродак выяўлення якога -- арабская пісьменнасць, выкарыстоўваецца на арабскай, дары, пушту, персідскай, уйгурскай, урду і некаторых іншых мовах. Арабская каліграфія асабліва развілася ў ісламскай культуры праз забарону выяўленне Алаха, прарока Мухамеда і агулам істот (так званы аніканізм).

Каліграфія для мусульман, паводле аднаго з хадысаў, — «палова ведаў», валоданне «прыгажосцю пісьма». Прынцып арабскай каліграфіі — падпарадкаванне пісьмовага слова выразнаму мернаму рытму чытання Карана. Паводле канона, класічнае арабскае пісьмо ўключае шэсць стыляў (почыркаў): 1) насх — стыль перапіскі; 2) мухакак — слушны, вылучаецца выразнасцю літар; 3) райхані — базілік, вытанчанасць літар якога параўноўвалася з водарам квітнеючага базіліка; 4) урачысты імпульс (1/3) — крывалінейныя і просталінейныя элементы суадносяцца як 1:3; 5) акуратны таўкі почырк (указ); 6) рыка — скорапіс.

Аснову каліграфічнага надпісу складаюць строгія геаметрычныя прынцыпы і выразныя прапорцыі, ад гэтага залежыць выразнасць надпісу і прыгажосць лініі.

Асновай правіла складання прапорцый з’яўляецца памер літары «аліф», першай літары арабскага алфавіта, якая ўяўляе сабой прамую вертыкальную лінію. Адзінкай вымярэння ў каліграфіі з’яўляецца арабская кропка.

У каліграфіі кропка мае квадратную форму, а памер боку квадрата залежыць ад вугла нахілу кончыка пяра і ад ступені націску майстра. Націск павінен быць дастаткова лёгкім, рух вельмі дакладным, а кончык пяра злёгку паварочваецца, каб след заставаўся з двух бакоў пяра.

Каліграфічная ручка, якая называецца томар, складаецца з 24 асіных валасінак. Вельмі важна тое, як абрэзана перо; гэта залежыць ад пераваг самога майстра, нацыянальных традыцый і тыпу прыкладнога тэксту.

Вышыня аліфа складае ад трох да дванаццаці балаў у залежнасці ад стылю і індывідуальнага почырку каліграфа. Шырыня аліфа складае адзін пункт. Найважнейшую ролю адыгрывае вышыня тэксту. Выкарыстоўваючы аліф у якасці пачатковай адзінкі, майстар спачатку прапісвае аліфы, ідэнтычныя першаму, ва ўсім тэксце. Так складаецца геаметрычны контур надпісу, хоць на практыцы майстар часта ўносіць змены.

Аліф таксама служыць дыяметрам уяўнай акружнасці, у якую могуць быць упісаны ўсе арабскія літары. Такім чынам, прапорцыі заснаваныя на трох элементах, памер якіх задае сам майстар — гэта вышыня і шырыня аліфа і ўяўны круг.

Напрыклад, у стылі насх вышыня аліфа — пяць балаў, сул — дзевяць балаў з трохкропкавым кручком на кончыку літары. Напрамак (кут) і інтэрвал, гульня выгібаў і вертыкаляў, артыкуляцыя слоў, галосных і кропак — таксама важныя характарыстыкі стылю.

У адрозненне ад еўрапейскага пісьма, арабскія тэксты пішуцца справа налева.

Зноскі