Тамасаўскі працэс

Тамасаўскі працэс
Тамасаўскі канвертар
Названа ад	Сідні Джылкрыст Томас[d]
Першаадкрывальнік	Сідні Джылкрыст Томас[d] і Percy Gilchrist[d]
Дата адкрыцця	1877 і 1878[…]
Вырабляе	сталь
Сыравіна	чыгун
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тама́саўскі працэ́с — тэхналагічны працэс чорнай металургіі, адзін з відаў перадзелу вадкага чыгуну ў сталь без выдатку паліва. Разнавіднасць канвертарнага працэса. Прапанаваны англійскім металургам і вынаходнікам С. Дж. Томасам у 1878 годзе.

У адрозненне ад бесемераўскага працэса перадзел у сталь фасфарыстага чыгуну, які атрымліваецца з доменнай печы, адбываецца шляхам доннага прадзімання скрозь расплаўлены чыгун акісляльнай газавай сумесі пад ціскам (сціснутае паветра, кісларод, сумесь кіслароду з вуглякіслым газам і вадзяной парай і іншыя). У выніку фосфар у выглядзе аксідаў пераходзіць з чыгуну ў шлак (тамасшлак), які можа быць выкарыстаны ў якасці фосфарнага ўгнаення. У выпадку выкарыстання чыстага кіслароду атрымліваюць сталь, нават вышэйшую па якасці за мартэнаўскую.

Прамысловае выкарыстанне тамасаўскага працэса пачалося ў 1879 годзе ў Вялікабрытаніі і Германіі. У Расійскай імперыі тамасаўскі працэс быў уведзены ў 1880-х гадах на Таганрогскім, Керчанскім і Марыупальскім заводах. Да сярэдзіны 1970-х гадоў у большасці краін тамасаўскі працэс выцеснены кіслародна-канвертарным працэсам.

Літаратура

• Тама́саўскі працэ́с // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 412. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Томаси́рование, томасовский процесс // Большая политехническая энциклопедия (руск.) / Авт.-сост. В. Д. Рязанцев. — М.: Мир и образование, 2011. — С. 546—547. — 704 с. — 2 000 экз. — ISBN 978-5-94666-621-3.
• Тома́совский проце́сс, томасирование; Тома́совский конве́ртер; Тома́совская сталь; Тома́совский чугу́н / Мезенин Н. А. // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 61. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Раш М. Томасовский процесс в Европе // Черные металлы, 2010, № 7. (руск.)
• Энциклопедический словарь по металлургии : В 2 т. / Рос. акад. наук. Ин-т металлургии и материаловедения им. А. А. Байкова, Междунар. союз металлургов; Гл. ред. Н. П. Лякишев; Редкол. С. В. Колпаков [и др.]. — М. : Интермет Инжиниринг, 2000. — Т. 2: П — Я. — 416 с. : ил. — ISBN 5-89594-034-X. (руск.)

Спасылкі

• Дида Н. И., Раковский В. С., Лопатина А. О., Галич А. А., Сафонов С. О. Анализ технологического передела фосфористых чугунов в томасовском конвертере // Научный журнал «Кронос». Том 6. № 1(62), 2021. (руск.)