Бэтмен Апола
| Бэтмен Апола | |
|---|---|
| Жанр | раман |
| Аўтар | Віктар Алегавіч Пялевін |
| Мова арыгінала | руская |
| Дата першай публікацыі | 2013 |
| Выдавецтва | Эксмо[d] |
| Колькасць старонак | 512 |
| Папярэдні | Empire V |
| Наступны | Любоў да трох цукербрынаў |
«Бэ́тмен Апо́ла» (руск.: «Бэтман Аполло») — адзінаццаты раман рускага пісьменніка Віктара Пялевіна, апублікаваны ў 2013 годзе.
Дзеянне адбываецца ў выдуманым свеце, які апісаны ў апублікаваным ў 2006 годзе рамане «Empire V»; шэраг персанажаў, уключаючы галоўнага героя, тыя ж.
Сюжэт[правіць | правіць зыходнік]
Раман пачынаецца з апісання пахавання Іштар Барысаўны. Цырымонія праходзіць у Хартланде, а перад прысутнымі вампірамі выступаюць вядомыя артысты. Пасля канцэрта яны садзяцца ў аўтобус, які самастойна заводзіцца і, страціўшы кіраванне, падае ў возера на дне Хартланда. Прычыну падзей выклікаецца даведацца Энліль Маратавіч, паведаміўшы пра гатоўнасць да «нырання». Рама ўспрымае гэтыя словы літаральна.
Пакуль Энліль нырае за аўтобусам, паміж новай Іштар (Герай) і Рамай адбываецца сустрэча. Аказваецца, што паміж Герай і Рамай захаваліся інтымныя адносіны, дзякуючы чаму Рама атрымлівае высокі тытул Кавалера Ночы.
Пасля іх сустрэчы сам-насам з’яўляецца Энліль, які распавядае пра прычыны падзення аўтобуса. З ягоных словаў Рама пазнае, што стары вампір «ныраў» не ў ваду, а ў лімба — асаблівую прастору, дзе можна мець зносіны з мёртвымі. Пра гэта даведаецца і Гера. Пасля невялікіх роздумаў яна адпраўляе Раму на курсы нырцоў, бо лімба — адзінае месца, дзе яна можа быць з Рамай ў сваім чалавечым абліччы.
Навучанне адбываецца ў замку Дракулы. Там Рама знаёміцца з амерыканкай Сафі і трыма французамі. Іх навучаннем займаецца нейкі Ул, які на працягу трох курсаў распавядае пра паглыбленне ў лімба. Рама збліжаецца з Сафі. На сустрэчах пасля заняткаў яна распавядае пра рэальную мэту свайго візіту — пошук вучэння Дракулы. Па яе словах, сапраўднае імя гэтага вампіра — Дыянісій, а пасля таго, як яму адкрыліся старажытныя таямніцы, ён сышоў у лімба і пасля адтуль не вяртаўся. Вампірская супольнасць, убачыўшы ў вучэнні Дракулы небяспеку, знішчыла яго, але Сафі мяркуе, што яго можна аднавіць па асаблівых знаках.
Рама разам з Сафі пранікае ў забароненыя пакоі ў замку Дракулы. Дзякуючы асабліваму рытуалу яны знаходзяць двух камароў з часцінкамі чырвонай вадкасці гаспадара замка. Гэтая знаходка вельмі каштоўная для Сафі — яна спадзяецца, што з дапамогай гэтай крыві яна наблізіцца да Дракулы.
У канцы навучання становіцца зразумела, што ўсе падзеі ў замку адбываліся некалькі гадоў таму, але з-за таго, што Іштар можа прымусіць перажыць гэтыя ўспаміны зноўку, то Раме яны здаліся зусім сапраўднымі. Пазней Энліль патлумачыў дзеянні Геры рэўнасцю — прайграўшы ўспаміны каханага зноўку, яна пераконваецца, што Рама зноў гатовы ёй змяніць з іншай вампіркай. Гэта ёй трэба для таго, каб не сумнявацца ў подлай і бессардэчнай прыродзе чалавецтва, захоўваючы пры гэтым усталяваны парадак рэчаў.
Энліль супакойвае Раму, кажучы, што ён таксама перажываў падобныя рэчы, быўшы кавалерам Іштар Барысаўны. Пасля гэтага стары вампір запрашае маладога на чарговую сустрэчу з халдзеямі. На ёй Рама пазнае, што гламур і дыскурс вычарпалі сябе і больш не працуюць на поўную магутнасць. Пасля невялікага абмеркавання прымаецца рашэнне ўвесці трэцюю сілу — пратэст. Ідэя гламурнай рэвалюцыі падабаецца вампірам, і яны даюць дабро на арганізацыю пратэстаў.
Пасля сустрэчы Рама пазнае прыроду гэтых рашэнняў. Аказваецца, вампіры ладзяць ўсё такім чынам, каб халдзеі ўспрымалі пададзеныя ім ідэі за свае. А вось пра неабходнасць наступнага кроку вампіры даведваюцца з календара з прадказаннямі. Па словах Энліля, вярхушка вампірскай супольнасці ўмее ныраць у лімба і пазнаваць будучыню. Усё ўбачанае яны запісваюць у асаблівы каляндар, пасля чаго рассылаюць прадказанні ў розныя краіны («вялікакажанствы»). Згодна з гэтым календаром, у 2012 годзе ў Расіі павінен прайсці «касматы бунт», які вампіры і спрабуюць зладзіць.
Пасля гэтага дзеянне рамана пераносіцца да чарговага задання Рамы. Ён павінен правесці ў лімба багатага халдзея Салавата Кедаева. Гэтая працэдура называецца «залаты парашут». Халдзеі плацяць вялікія грошы, каб атрымаць гарантыю на бяспечнае камфортнае перараджэнне ў наступнае жыццё. Праважаты патрэбны з адной мэтай — каб усе страхі і грахі чалавека не знішчылі яго анімпграмму (вобраз чалавека ў лімба), пазбавіўшы шанцу на рэінкарнацыю.
Рама вядзе Кедаева праз усе яго правіны, сярод якіх вычварэнская оргія ў БДСМ-салоне і турма. У выніку Кедаеў прыходзіць у свой бацькоўскі дом і хаваецца ў шопе, дзе калісьці вучыўся паліць. Рама пакідае кліента там і вяртаецца з лімба.
Пасля гэтага Рама наведвае вампірскі клуб «Haute SOS», каб паўдзельнічаць у чырвонай цырымоніі. Раптам у Рамы ўзнікае шанец сустрэцца з Сафі. Падчас спаткання яна распавядае яму пра прагрэс у пошуках вучэння Дракулы.
Крытыка[правіць | правіць зыходнік]
Раман быў прахалодна сустрэты крытыкамі.
Юрый Сапрыкін назваў «Бэтмен Апола» самым статычным раманам Пялевіна і адзначаў, што «яго персанажы — як і заўсёды, хутчэй за сімвалы, функцыі, медыумы для трансляцыі ідэй — не перажываюць тут асаблівых прыгод» і што «тэрапеўтычны эфект пялевінскага метада <…> не даваў збояў. Аж да „Бэтмена Апола“ — у якім упершыню няма ніякага суцяшэння»[1].
Згодна рэцэнзіі Мікалая Аляксандрава, сацыяльная актуальнасць у рамане Пялевіна прэзентаваная «з пазіцый абсалютнага нігілізму і адмаўлення»: «…і існуючы парадак, і пратэст супраць яго, і сацыяльная несправядлівасць, і расійскае прававое сярэднявечча, і заходняе камфортнае існаванне, і амерыканская мара — усё гэта, па сутнасці, адно і тое ж. Гэта знакі няправільнага светаўспрымання, навязываемай ілжывай мадэлі свету. Трэба змяніць ўспрыманне, а не парадак рэчаў. Ад парадку рэчаў трэба бегчы. Лепш за ўсё бегчы ў будызм»[2].
Андрэй Архангельскі папракаў раман у адсутнасці сюжэту («калі не лічыць бессэнсоўных і ўвогуле-то проста ўжо сумных ператварэнняў, перасоўванняў і увасабленняў аднаго і таго ж у нешта не менш тое ж самае, з самапарадзіруючай частатой») і другаснасці («сумны раман, поўны свядомых самапаўтораў»), а таксама аналізаваў яго ў кантэксце расійскага пратэстнага руху 2011—2013 гадоў: «…чытач Пялевіна за год стаў мудрэй за Пялевіна, ён яго перарос, як становіцца мудрэйшым чалавек дзякуючы ўнікальнаму жыццёваму вопыту. За год яго чытач ператварыўся ў грамадзяніна. Пратэсты былі, акрамя іншага, яшчэ і спробай вырвацца за межы кансюмерызма, адшукаць рэчы, якія не прадаюцца і не купляюцца. Сфармаваць — хай наіўна — новыя каштоўнасці. А Пялевін застаўся на ранейшых пазіцыях, традыцыйных і архаічных: усё роўна ўсяму, нічога не зменіцца, народзец дрэнь, падайце ж чару забыцця»[3].
Аўтар адной з нешматлікіх станоўчых рэцэнзій Андрэй Леўкін, цытуючы рэцэнзіі Архангельскага і Аляксандрава, заключаў, што кніга ўдалася, бо «мастацтва павінна бударажыць, а тут яно бударажыць нават крытыкаў»[4].
Зноскі
- ↑ Мне не сбежать с этой грустной планеты
- ↑ «Бэтман Аполло» Виктора Пелевина: роман о великой любви
- ↑ Бэтман около ноля
- ↑ Гадания по Пелевину(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 8 верасня 2013. Праверана 22 лютага 2021.