Грычун вялікі

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Грычун вялікі

Падвід L. e. melanopterus
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Lanius excubitor Linnaeus, 1758

Арэал
выява

     Аседлыя папуляцыі      Пералётныя папуляцыі

     Сустракаецца толькі па-за сезонам размнажэння
Ахоўны статус

Сістэматыка
на Віківідах

Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  560720
NCBI  56324
EOL  1050920

Вялікі грычун ці шэры саракуш (Lanius excubitor) — птушка з атраду вераб'інападобных (Passeriformes), сямейства саракушавых (Laniidae).

Апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Даўжыня цела 23-26 см, размах крылаў 30-36 см. Параўнальна вялікіх памераў, бела-чорна-папялісты. Над чорнай паласой, якая праходзіць праз вока — белае брыво. На крыле, у залежнасці ад падвіду, два альбо адно люстэрка. У самкі на грудзях карычневы налёт, а чорны колер з карычневым адценнем. Маладыя могуць быць падобныя да самца альбо самкі. Спеў з хрыплых крыкаў.

Пашырэнне[правіць | правіць зыходнік]

Арэал: Заходняя, Цэнтральная і Усходняя Еўропа (акрамя поўдня), Азія (акрамя крайняй поўначы, ад Каспійскага мора на паўночны ўсход праз Казахстан, Цянь-Шань, паўночную Манголію да Сахаліна і Анадырскага зал.) і паўночная частка Паўночнай Амерыкі.

Гняздуецца ў групах высокіх дрэў сярод палёў, насяляе ускрайкі сухіх бароў паблізу пагоркаў і палёў, часам тарфянікі з рэдкімі дрэвамі, паркі, сады, можа сяліцца паблізу чалавечага жылля. Выкарыстоўвае слупы і лініі электраперадач як прысады для падпільноўвання ахвяр, асабліва каля дрэў і кустоў. У гарах не перавышае звычайна 1000 м, на Алтаі даходзіць да 2500 м.

Папуляцыі з поўначы арэала пералётныя. Месцы зімовак у Еўропе і Азіі ў межах гнездавога арэала і на поўдзень ад яго, у цэнтральнай і паўднёвай частках Паўночнай Амерыкі.

Асаблівасці біялогіі[правіць | правіць зыходнік]

Гняздо «ўціснутае» у развілцы тоўстых, бакавых галін, звычайна на вышыні 5-8 м (выпадкова больш нізка — напр., на карлікавых соснах). Знешні слой са шчыльна сплеценых тоўстых каранёў з прымессю расліннага пуху (якога няма ў іншых грычуноў), унутраны — з сухіх сцёблаў травяністых раслін, а таксама карэньчыкаў і завялых раслінных валокнаў. Высцілка толькі на дне латка — шчыльны і тоўсты слой воўны і расліннага пуху (часам з прымессю карэньчыкаў, кветак, кавалкаў кары і пёраў).

Яйкі

Яйкі (5-7, часам 3-9) пераважна крыху падоўжаныя з вострым вузейшым канцом. Колер зменлівы ў адной і той жа кладцы, звычайна светла-зялёныя з рознымі адценнямі (светла-зялёныя, жаўтавата- або шэра-зеленаватыя аж да блакітнаватых). Рэдкія плямы па ўсёй паверхні: глыбокія — светла-шэрыя, паверхневыя — шэра-аліўкавыя, аліўкавыя, пурпурова-шэрыя, жоўта-пясчаныя, іржава-карычневыя.

Падвіды[правіць | правіць зыходнік]

Ілюстрацыя П. І. Барысава
  • Lanius excubitor excubitor
  • Lanius excubitor homeyeri
  • Lanius excubitor leucopterus
  • Lanius excubitor sibiricus
  • Lanius excubitor mollis
  • Lanius excubitor funereus
  • Lanius excubitor bianchii
  • Lanius excubitor borealis
  • Lanius excubitor invictus

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000. — 540 с.: іл. ISBN 83-01-13187-X