Марта Дацкая

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Марта Дацкая
Каралева-кансорт Швецыі
лістапад 1298 — сакавік або красавік 1318
Папярэднік Хельвіг Гольштэйнская
Пераемнік Бланка Намюрская
Нараджэнне 1282[1]
Смерць 3 кастрычніка 1341(1341-10-03)[1]
Месца пахавання
Род Эстрыдсены
Бацька Эрык V Кліпінг[2]
Маці Агнеса Брандэнбургская[d][2]
Муж Біргер Магнусан[3]
Дзеці Магнус Біргерсан[d][2] і Agnes Birgersdotter[d]
Веравызнанне хрысціянства
Дзейнасць манахіня
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Марта Дацкая (шведск.: Märta av Danmark; 1277, Данія — 2 сакавіка 1341 ці 3 кастрычніка 1341, Зеландыя) — каралева-кансорт Швецыі як жонка Біргера Магнусана. Ад нараджэння яе звалі Маргарыта (Маргрэтэ) Эрыксдотэр, але ў Швецыі яна была вядомая як Марта; у гісторыі яна засталася пад імем Марта Дацкая. Яна мела значны ўплыў на палітыку і была важнай дзеючай асобай у канфлікце Біргера са сваімі братамі.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Марта была дачкой караля Даніі Эрыка V і Агнесы Брандэнбургскай. Яе бацька быў забіты ў 1286 годзе, а маці, якая стала рэгентам, уступіла ў паўторны шлюб у 1293 годзе. Марта выйшла замуж за спадчынніка трона Швецыі Біргера у 1298 годзе[4]. За два гады да гэтага яе брат, кароль Эрык VI, ажаніўся з сястрой яе мужа, прынцэсай Інгеборгай Шведскай[4]. Шлюб быў арганізаваны калі яна была яшчэ дзіцем; неабходны дазвол ад таты быў атрыманы ў 1284 годзе[4]. Яна ў асноўным выхоўвалася пры каралеўскім двары Швецыі сваёй будучай свякрухай, каралевай-удавой Хельвіг Гальштэйнскай[4]. Як мінімум з 1295 года яна пражывала ў Швецыі пастаянна[4].

Каралева[правіць | правіць зыходнік]

25 лістапада 1298 года яна пажаніліся на пышнай цырымоніі[4]. Марта і Біргер выраслі разам, і іх шлюб апісваецца як шчаслівы[5]. Яна мела вялікі ўплыў на мужа і дзяржаўныя справы. У 1299 годзе яна нарадзіла сына, які быў абвешчаны спадчыннікам пасаду ў 1304 годзе. Марта была каранаваная ў 1302 годзе, аднак ужо ў 1306 годзе браты караля адабралі сапраўдную ўладу ў мужа і жонкі[4]. Марта адправіла свайго сына і спадчынніка да брата і нявестцы, сястры яе мужа, каралю і каралеве Даніі.

У шведскай «Хроніцы Эрыка» Марта апісваецца як крыважэрная каралева. Падчас другога канфлікту мужа з яго братамі-герцагамі, каралеўская пара запрасіла іх на вялікія святы ў Нючэпінге, падчас якіх герцагі былі схоплены[6], заключаны і замараны голадам[4]. Марта, заяўляла, што любіць іх як родных, аднак на свяце выглядала як ніколі шчаслівай, пры гэтым ведаючы, што ім прыгатавана[6]. Яе весялосць была ўспрынятая як радасць ад маючай адбыцца помсты герцагам[6]. Мяркуецца, што каралева Марта прыдумала гэты план разам з міністрам Іаганам Брунковым[6].

Выгнаньне[правіць | правіць зыходнік]

У 1318 годзе яе муж быў скінуты, а Нючэпінгскі замак захоплены[4]. Марта бегла да свайго брата ў Данію, дзе правяла большую частку астатняга жыцця. Неўзабаве да яе далучыўся яе муж. Яна аўдавела ў 1321 годзе[4], перажыла смерць брата ў 1319 годзе і забойства сына ў 1320 годзе. У 1326—1329 гадах у Германіі яна вяла перамовы аб шлюбе сваіх дачок. Апошнія гады жыцця Марта правяла манашкай у манастыры Святога Пятра ў Нестведзе. Яна была пахавана ў царкве Святога Бента ў Рынгстэдзе.

Дзеці[правіць | правіць зыходнік]

  • Магнус Біргерсан (1300—1320), пакараны ў Швецыі
  • Эрык Біргерсан (пам. 1319), архідыякан ва Упсале, памёр у выгнанні
  • Агнеса Біргерсдотэр (пам. пасля 1344), манашка ў манастыры Слангерупа ў Даніі
  • Катарына Біргерсдотэр (пам. пасля 1320)

Продкі[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ а б Märta — 1917.
  2. ↑ а б в Lundy D. R. The Peerage
  3. ↑ (unspecified title) Праверана 7 жніўня 2020.
  4. ↑ а б в г д е ё ж з і Märta, urn:sbl:8651, Svenskt biografiskt lexikon (art av Hans Gillingstam), hämtad 2016-09-06.
  5. ↑ Christer Öhman (Swedish): Helgon, bönder och krigare. Berättelser ur den svenska historien (Saints, farmers and warriors. Stories from the history of Sweden)
  6. ↑ а б в г Christer Öhman: Helgon, bönder och krigare. Berättelser ur den svenska historien [Saints, peasants and warriors. Stories from the Swedish history], 1994

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Svensk Uppslagsbok, 1947 års utgåva. [Swedish dictionary, 1947 edition] 1947 (Swedish)
  • Wilhelmina stålberg (Swedish): Anteqningar om svenska qvinnor [Notes on Swedish women]
  • Dick Harrison (Swedish): Jarlens sekel [The century of the jarl]
  • Christer Öhman: Helgon, bönder och krigare. Berättelser ur den svenska historien [Saints, peasants and warriors. Stories from the Swedish history], 1994
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Марта_Дацкая&oldid=4617143"