Яўген фон Гротэ дэ Буко

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Яўген фон Гротэ дэ Буко
Дата нараджэння 19 студзеня 1862(1862-01-19)
Дата смерці 1944
Месца смерці
Альма-матар
Узнагароды і званні
ордэн Святога Георгія ордэн Святога Станіслава 2 ступені
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Буко.

Яўген фон Гротэ дэ Буко (19 студзеня 1862 — 1944) — расійскі генерал-маёр, дзеяч беларускага руху у Лідскім павеце 1918—1921 гадоў.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Паходзіў з аславянелага нямецкага роду праваслаўнага веравызнання, які належаў да дваран Маскоўскай губерні. Атрымаў адукацыю ў 4-й Маскоўскай ваеннай гімназіі, а потым у Маскоўскім пяхотным юнкерскім вучылішчы. Быў жанаты з дачцэ калежскага саветніка Свідэрскага — Вользе Мікалаеўне (нар. 1872). Меў сыноў Уладзіміра (нар. 13.7.1891) і Аляксея (нар. 24.1.1906) і дачку Кацярыну (нар. 4.11.1897).

31 студзеня 1905 г., загадам № 14 па Віленскім губернскім упраўленні «начальнік земскай варты Новамінскага павета капітан фон Гротэ-дэ-Буко, згодна з яго прашэннем, прызначаецца часовым выканаўцам абавязкаў Лідскага павятовага спраўніка»[1]. Тое ж бачна з «Памятных кніжак Віленскай губерні»: з 1906 г. па пачатак 1915 г. ён узначальваў павятовую паліцыю і Лідскае пажарнае таварыства[2], г.зн. адказвае за пажарную бяспеку часта цярпелага ад пажараў горада, а бліжэй да пачатку 1-й сусветнай вайны быў сябрам апякунскай рады Лідскай прыватнай жаночай гімназіі Ф. Л. і В. С. Навіцкіх[3]. У «Памятнай кніжцы Віленскай губерні» за 1914 г. напісана: «Павятовы спраўнік — калежскі саветнік Яўген Аляксандравіч фон Гротэ дэ Буко»[4]. Такім чынам, да 1914 г. Лідскі спраўнік атрымаў ужо чын VI класа, які адпавядаў чыну армейскага палкоўніка. Загадам Віленскага губернатара № 163 ад 6 ліпеня 1914 г. звальняецца ў адстаўку па яго заяве «з-за хваробы…»[5].

У 1914 г. добраахвотна ідзе на фронт. 9 верасня 1915 г. яго ўзнагародзілі ордэнам Св. Георгія 4-й ступені за асабістую храбрасць. Камандзір 6-га Фінляндскага палка, у якім служыў Гротэ дэ Буко — Свечын пісаў у сваёй кнізе «Мастацтва кіравання палком…»: «Афіцэрскі склад у маім палку быў надзвычай удалы. У мяне было некалькі выдатных памочнікаў у асобах камандзіраў батальёнаў. … выдатным камандзірам быў падпалкоўнік Гротэ дэ Буко. Гэта быў бясхітрасны стары, перад вайной Лідскі спраўнік, які па сваёй добрай волі змяняў сваю спакойную паліцэйскую пасаду на цяжкую прафесію — спачатку камандзіра роты, потым батальёна. Добрая воля, добразычлівасць, досыць моцныя нервы, а затым сівізна рабілі на салдатаў захапляльнае ўражанне. Салдаты яшчэ не вызваліліся ад кайданоў патрыярхальных уяўленняў, і для іх дзядуля Гротэ з'яўляўся несумнеўным правадыром-старэйшынам; слухалі яны яго з глыбокай павагай і любоўю, і пасля штурму афіцэры 1-га батальёна апавядалі, пра тое, што яны назіралі салдат, якія хапалі дзядулю ў крытычную хвіліну за фалды і хавалі яго ў вырву, салдаты баранілі яго сваімі целамі. Маладосць — сіла, але ў пэўнай абстаноўцы сівая барада, прыстаўленая да добрай галавы, таксама з'яўляецца буйной маральнай сілай пры ўмове непасрэднага судакранання з салдацка-сялянскай масай»[6].

26 сакавіка 1916 г. былы Лідскі спраўнік атрымлівае званне палкоўніка, а загадам ад 20 кастрычніка 1916 г. — ордэн Святога Станіслава 2-й ступені з мячамі. 9 кастрычніка 1917 г. Яўген Гротэ дэ Буко «за заслугі ў справах …» атрымлівае званне генерал-маёра[7].

Лёс фон Гротэ дэ Буко на працягу 2-х гадоў, да канца 1918 г. не вядомы, але найбольш верагодным горадам, дзе ён мог зблізіцца з дзеячамі беларускага руху, быў Мінск. Верагодна, пасля развалу арміі, у 1917 годзе былы Лідскі спраўнік жыў у гэтым горадзе, але ніякай дакладнай інфармацыі пра гэта няма. З’явіцца ў Лідзе генерал фон Гротэ дэ Буко зноў мог толькі пасля заключэння Брэсцкага міру, раней ён быў бы неадкладна арыштаваны. У Лідзе ён узначаліў беларускую палітычную партыю і такім чынам стаў першым лідарам беларускага руху ў Лідзе.

Лідзянін Юзаф Дзічканец, аўтар кнігі «Самаабарона Лідскай зямлі» і відавочац тых падзей пісаў: «Самым небяспечным канкурэнтам для палякаў … быў арганізатар беларускага руху ў Лідзе, былы расійскі „исправник“ фон Гротэ-дэ-Буко, які па прычыне свайго нямецкага прозвішча меў пэўныя перавагі ў штадтгаўптмана (начальніка павета). Толькі ён мог прыняць рашэнне пра выдачу зброі. Досыць доўгі час працягваліся спробы атрымання зброі». Далей Дзічканец адзначае: «Дзіўна, што рускіх, якія перад вайной мелі прэтэнзіі да Ліды як да „истинно русского города“, у гэты час у Лідзе не было. За выключэннем толькі невялікай групкі, амаль усе „истинно русские люди“ пакінулі чужы для іх край і горад, скіраваліся да сапраўднай сваёй Бацькаўшчыны — Расіі. Былы лідскі спраўнік фон Гротэ дэ Буко, і той пакінуў шэрагі расіян. … ён пачаў арганізоўваць беларусаў, каб стварыць Беларускую Народную партыю»[8].

Генерал Яўген фон Гротэ дэ Буко ў 1920-х гадах жыў у Вільні. Загінуў у Варшаве ў 1944 г.

Зноскі

  1. ↑ Виленские губернские ведомости. № 20, 9 января 1905. С. 1.
  2. ↑ Памятная книжка Виленской губернии на 1907 г. Вильно, 1907. С. 160.
  3. ↑ Памятная книжка Виленской губернии на 1914 г. Вильно, 1914. С. 197.
  4. ↑ Памятная книжка Виленской губернии на 1914 г. Вильно, 1914. С. 193.
  5. ↑ Виленские губернские ведомости. № 61-1914. 2 августа. С. 2.
  6. ↑ Свечин А. Искусство вождения полка по опыту войны 1914—1918 гг. Т. 1. — Москва—Ленинград, 1930.
  7. ↑ Армия и Флот Свободной России (б. Русский Инвалид). № 243, 1917.
  8. ↑ Дзічканец Ю. Самаабарона Лідскай зямлі. — Ліда, 2010. — С. 23, 49.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Яўген_фон_Гротэ_дэ_Буко&oldid=4581873"