Сойм: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Новая старонка: '{{пачатак артыкулу}} Сойм, сейм - назва заканадаўчых органаў у Вялікім княстве Літоўскім і Рэ…' |
Lagomajore (размовы | уклад) |
||
Радок 10: | Радок 10: | ||
=== Рэч Паспалітая === |
=== Рэч Паспалітая === |
||
Пасля Люблінскай уніі (1569) сойм Вялікага княства і сойм Польскага Каралеўства аб'ядналіся ў агульны сойм усёй Рэчы Паспалітай. Гэта быў вышэйшы заканадаўчы орган, які складаўся з караля, Сената і Палаты паслоў (яна мела вырашальны ўплыў), абраных шляхтай на сейміках. На сойме быў прыняты прынцып аднадумнасці, даведзены з часам да права аднаго пасла сарваць сваёй нязгодай ([[liberum veto]]) усякія справы сойма, прывёў у 18 ст. да паралічу дзяржавы. Звычайна сойм збіраўся раз на 2 гады на змену ў Варшаве (двойчы) і Гродна (адзін раз). Акрамя таго існавалі яшчэ надзвычайныя (экстраардынарныя) соймы: канвакацыйны (падчас безкаралеўя), елекцыйны для выбару караля і каранацыйная (у Кракаве). |
Пасля Люблінскай уніі (1569) сойм Вялікага княства і сойм Польскага Каралеўства аб'ядналіся ў агульны сойм усёй Рэчы Паспалітай. Гэта быў вышэйшы заканадаўчы орган, які складаўся з караля, Сената і Палаты паслоў (яна мела вырашальны ўплыў), абраных шляхтай на сейміках. На сойме быў прыняты прынцып аднадумнасці, даведзены з часам да права аднаго пасла сарваць сваёй нязгодай ([[ліберум вета|liberum veto]]) усякія справы сойма, прывёў у 18 ст. да паралічу дзяржавы. Звычайна сойм збіраўся раз на 2 гады на змену ў Варшаве (двойчы) і Гродна (адзін раз). Акрамя таго існавалі яшчэ надзвычайныя (экстраардынарныя) соймы: канвакацыйны (падчас безкаралеўя), елекцыйны для выбару караля і каранацыйная (у Кракаве). |
||
=== Аўстрыйская імперыя === |
=== Аўстрыйская імперыя === |
Версія ад 13:15, 19 жніўня 2009
Шаблон:Пачатак артыкулу Сойм, сейм - назва заканадаўчых органаў у Вялікім княстве Літоўскім і Рэчы Паспалітай, Карпацкай Украіне (1939), Польшчы (1945-1990), Літве і Латвіі (пасля 1920 г.); ніжняя палата парламента ў Польшчы ў 1921 - 1939 і пасля 1990 г. у Аўстра-Венгрыі існавалі краявыя Соймы Галічыны і Букавіны.
Гісторыя
ВКЛ
Сойм у ВКЛ як цэнтральная установа прадстаўнічага і саслоўнага характару існаваў з канца 15 стагоддзя, канчаткова аформіўся, як прадстаўніцтва аднаго шляхецкага стану ў сярэдзіне 16 ст; яго кампетэнцыі сутыкаліся з кампетэнцыямі паноў-рады, прычым галоўнай функцыяй сойма былі справы заканадаўства і дзяржаўных падаткаў.
Рэч Паспалітая
Пасля Люблінскай уніі (1569) сойм Вялікага княства і сойм Польскага Каралеўства аб'ядналіся ў агульны сойм усёй Рэчы Паспалітай. Гэта быў вышэйшы заканадаўчы орган, які складаўся з караля, Сената і Палаты паслоў (яна мела вырашальны ўплыў), абраных шляхтай на сейміках. На сойме быў прыняты прынцып аднадумнасці, даведзены з часам да права аднаго пасла сарваць сваёй нязгодай (liberum veto) усякія справы сойма, прывёў у 18 ст. да паралічу дзяржавы. Звычайна сойм збіраўся раз на 2 гады на змену ў Варшаве (двойчы) і Гродна (адзін раз). Акрамя таго існавалі яшчэ надзвычайныя (экстраардынарныя) соймы: канвакацыйны (падчас безкаралеўя), елекцыйны для выбару караля і каранацыйная (у Кракаве).
Аўстрыйская імперыя
З уводзінамі аўтаноміі ў адзінкавых краях Аўстрыі, з 1861 г. да 1918 дзейнічалі краявыя соймы ў Галічыне і ў Букавіне; да іх дзейнасці ставіліся справы адукацыі, сельскай гаспадаркі і інш., якія ім перадаў венскі парламент. Удзел украінскіх паслоў у краявых соймах быў абмежаваны.