Рысарджымента: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 12:50, 20 красавіка 2011

Рысарджымента (іт. il risorgimento — адраджэнне, абнаўленне) — гістарыяграфічны тэрмін, які пазначае перыяд барацьбы за палітычнае аб'яднанне Італіі.

Тэрмін

Спачатку слова ўжывалася па аналогіі з Il Rinascimento (Эпоха Адраджэння) і ўжывалася выключна ў культурна-літаратурным кантэксце. І толькі пасля пры Віторыё Альф'еры (1749—1803) яго значэнне пачало паступова пашырацца ў бок меркаванага аб'яднання Італіі ў палітычным, культурным і нацыянальным плане.

Храналогія

1820 — пачатак паўстання ў неапалітанскім каралеўстве, падушанага пасля аўстрыйскай інтэрвенцыяй;

1821 — хваляванні распаўсюджваюцца на П'емонт па ініцыятыве сакрэтнага таварыства, кіруемага Сантароза і Канфалан'еры; паўстанне таксама было задушана аўстрыйцамі;

1831 — аўстрыйцы душаць яшчэ адно паўстанне — у герцагстве Пармскае. Джузэпэ Мадзіні засноўвае ў Марселі «Маладую Італію», патрыятычнае рух, які змагаўся за аб'яднанне Італіі і ўключэнне яе ў еўрапейскі кантэкст.

1833 — Няўдалая спроба «Маладой Італіі» падняць паўстанне ў Генуі.

1848—1849 — «Пяць дзён Мілана» і першая вайна з Аўстрыяй за незалежнасць, якая завяршылася няўдала (перамір'е ў Він'яле і міланскі мірны дагавор), аднак згуляла важную ролю ў развіцці і распаўсюджванні патрыятычных настрояў.

Чэрвень — ліпень 1857 — экспедыцыя Пізакане: няўдалая спроба падняць паўстанне ў неапалітанскім каралеўстве.

1859—1860 — другая вайна за незалежнасць, у выніку якой адбываецца аб'яднанне Сардынскага каралеўства з Ламбардыяй, Тасканай, Раман'ей, Пармай і Мадэнай, у якіх прайшло ўсенароднае галасаванне. Высадка Джузэпэ Гарыбальдзі ў Сіцыліі і аб'яднанне з Сардзініяй Каралеўства абедзвюх Сіцылій.

17 Сакавіка 1861 года — новы парламент абвяшчае Італьянскае каралеўства на чале з Віктарам Эмануілам II.

Жнівень 1862 г. — першы паход Гарыбальдзі на Рым.

1866 — Трэцяя вайна за незалежнасьць у саюзе з Прусіяй (гл. Аўстра-пруская вайна), падчас якой да Італіі была далучаная вобласць венетаў з Венецыяй.

Чэрвень 1867 г. — другі паход Гарыбальдзі на Рым.

Верасень 1870 — італьянскія войскі ўступаюць у Рым, з якога выведзены французскі гарнізон (гл. Франка-пруская вайна).

Чэрвеня 1871 г. — італьянская сталіца была перанесена ў Рым.

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-'''Рысарджымента''' (іт. il risorgimento - адраджэнне, абнаўленне) — гістарыяграфічны тэрмін, які пазначае перыяд барацьбы за палітычнае аб'яднанне [[Італія|Італіі]].
+'''Рысарджымента''' (іт. il risorgimento — адраджэнне, абнаўленне) — гістарыяграфічны тэрмін, які пазначае перыяд барацьбы за палітычнае аб'яднанне [[Італія|Італіі]].
 == Тэрмін ==
-Спачатку слова ўжывалася па аналогіі з Il Rinascimento (Эпоха Адраджэння) і ўжывалася выключна ў культурна-літаратурным кантэксце. І толькі пасля пры Віторыё Альф'еры (1749-1803) яго значэнне пачало паступова пашырацца ў бок меркаванага аб'яднання Італіі ў палітычным, культурным і нацыянальным плане.
+Спачатку слова ўжывалася па аналогіі з Il Rinascimento (Эпоха Адраджэння) і ўжывалася выключна ў культурна-літаратурным кантэксце. І толькі пасля пры Віторыё Альф'еры (1749—1803) яго значэнне пачало паступова пашырацца ў бок меркаванага аб'яднання Італіі ў палітычным, культурным і нацыянальным плане.
 == Храналогія ==
-- пачатак паўстання ў неапалітанскім каралеўстве, падушанага пасля аўстрыйскай інтэрвенцыяй;
+ — пачатак паўстання ў неапалітанскім каралеўстве, падушанага пасля аўстрыйскай інтэрвенцыяй;
-- хваляванні распаўсюджваюцца на [[П'емонт]] па ініцыятыве сакрэтнага таварыства, кіруемага Сантароза і Канфалан'еры; паўстанне таксама было задушана аўстрыйцамі;
+ — хваляванні распаўсюджваюцца на [[П'емонт]] па ініцыятыве сакрэтнага таварыства, кіруемага Сантароза і Канфалан'еры; паўстанне таксама было задушана аўстрыйцамі;
-- аўстрыйцы душаць яшчэ адно паўстанне - у герцагстве Пармскае. Джузэпэ Мадзіні засноўвае ў Марселі «Маладую Італію», патрыятычнае рух, які змагаўся за аб'яднанне Італіі і ўключэнне яе ў еўрапейскі кантэкст.
+ — аўстрыйцы душаць яшчэ адно паўстанне — у герцагстве Пармскае. Джузэпэ Мадзіні засноўвае ў Марселі «Маладую Італію», патрыятычнае рух, які змагаўся за аб'яднанне Італіі і ўключэнне яе ў еўрапейскі кантэкст.
-- Няўдалая спроба "Маладой Італіі" падняць паўстанне ў [[горад Генуя|Генуі]].
+ — Няўдалая спроба «Маладой Італіі» падняць паўстанне ў [[горад Генуя|Генуі]].
--1849 - «Пяць дзён Мілана» і першая вайна з [[Аўстрыя]]й за незалежнасць, якая завяршылася няўдала (перамір'е ў Він'яле і міланскі мірны дагавор), аднак згуляла важную ролю ў развіцці і распаўсюджванні патрыятычных настрояў.
+—1849 — «Пяць дзён Мілана» і першая вайна з [[Аўстрыя]]й за незалежнасць, якая завяршылася няўдала (перамір'е ў Він'яле і міланскі мірны дагавор), аднак згуляла важную ролю ў развіцці і распаўсюджванні патрыятычных настрояў.
-Чэрвень - ліпень 1857 - экспедыцыя Пізакане: няўдалая спроба падняць паўстанне ў неапалітанскім каралеўстве.
+Чэрвень — ліпень 1857 — экспедыцыя Пізакане: няўдалая спроба падняць паўстанне ў неапалітанскім каралеўстве.
--1860 - другая вайна за незалежнасць, у выніку якой адбываецца аб'яднанне Сардынскага каралеўства з [[Ламбардыя]]й, Тасканай, Раман'ей, Пармай і Мадэнай, у якіх прайшло ўсенароднае галасаванне. Высадка Джузэпэ Гарыбальдзі ў Сіцыліі і аб'яднанне з Сардзініяй Каралеўства абедзвюх Сіцылій.
+—1860 — другая вайна за незалежнасць, у выніку якой адбываецца аб'яднанне Сардынскага каралеўства з [[Ламбардыя]]й, Тасканай, Раман'ей, Пармай і Мадэнай, у якіх прайшло ўсенароднае галасаванне. Высадка Джузэпэ Гарыбальдзі ў Сіцыліі і аб'яднанне з Сардзініяй Каралеўства абедзвюх Сіцылій.
-Сакавіка 1861 года - новы парламент абвяшчае Італьянскае каралеўства на чале з Віктарам Эмануілам II.
+Сакавіка 1861 года — новы парламент абвяшчае Італьянскае каралеўства на чале з Віктарам Эмануілам II.
-Жнівень 1862 г. - першы паход Гарыбальдзі на [[Рым]].
+Жнівень 1862 г. — першы паход Гарыбальдзі на [[Рым]].
-- Трэцяя вайна за незалежнасьць у саюзе з [[Каралеўства Прусія|Прусіяй]] (гл. Аўстра-пруская вайна), падчас якой да Італіі была далучаная вобласць венетаў з Венецыяй.
+ — Трэцяя вайна за незалежнасьць у саюзе з [[Каралеўства Прусія|Прусіяй]] (гл. Аўстра-пруская вайна), падчас якой да Італіі была далучаная вобласць венетаў з Венецыяй.
-Чэрвень 1867 г. - другі паход Гарыбальдзі на Рым.
+Чэрвень 1867 г. — другі паход Гарыбальдзі на Рым.
-Верасень 1870 - італьянскія войскі ўступаюць у Рым, з якога выведзены французскі гарнізон (гл. Франка-пруская вайна).
+Верасень 1870 — італьянскія войскі ўступаюць у Рым, з якога выведзены французскі гарнізон (гл. Франка-пруская вайна).
-Чэрвеня 1871 г. - італьянская сталіца была перанесена ў Рым.
+Чэрвеня 1871 г. — італьянская сталіца была перанесена ў Рым.
 [[Катэгорыя:Гісторыя Еўропы]]