Прагляд зыходнага тэксту старонкі Аналітычная хімія

'''Аналітычная хімія''' — раздзел [[хімія|хіміі]], які разглядае прынцыпы і метады падзелу і вызначэння [[хімічны састаў|хімічнага саставу]] [[рэчыва]]ў. Узнікла разам з [[неарганічная хімія|неарганічнай хіміяй]] раней за іншыя хімічныя навукі. Якасны аналіз вызначае хімічны састаў дадзенага рэчыва альбо сумесі; колькасны аналіз вызначае колькі там гэтага рэчыва.

Аналітычныя метады можна ўмоўна падзяліць на класічныя і інструментальныя. Класічныя метады выкарыстоўваюць для падзелу [[прэцыпітацыя|прэцыпітацыю]], [[экстракцыя|экстракцыю]] і [[дыстыляцыя|дыстыляцыю]] і для колькаснага аналізу па колеру, паху альбо [[тэмпература плаўлення|тэмпературы плаўлення]]. Колькасны аналіз праводзіцца ўзважваннем альбо вымярэннем [[аб'ём]]у. Інструментальныя метады выкарыстоўваюць пэўнае абсталяванне для вымярэння пэўных [[фізічная велічыня|фізічных велічынь]], напрыклад, [[адсорбцыя святла|адсорбцыі святла]] [[флюарэсцэнцыя|флюарэсцэнцыі]] альбо [[электраправоднасць|электраправоднасці]]. Падзел ажыцяўляецца з дапамогай [[храматаграфія|храматаграфіі]] альбо [[электрафарэз]]у.

== Гісторыя ==
[[Выява:Bunsen-Kirchhoff.jpg|thumb|180px|справа|Густаў Кірхгоф (злева) і Роберт Бунзен (справа)]]
Аналітычная хімія зарадзілася разам з навукай хіміяй і заўсёды іграла ў ёй важную ролю, забяспечваючы методыку вызначэння хімічных элементаў і злучэнняў у рэчывах. Асновы якаснага аналізу хімічных рэчываў закладзены [[Роберт Бойль|Робертам Бойлем]] у [[XVII стагоддзе|XVII ст]]. Колькасны аналіз заснаваў [[Міхаіл Васілевіч Ламаносаў|М. В. Ламаносаў]].

Сістэматычную методыку элементнага аналізу распрацаваў [[Юстус фон Лібіх]]. У [[XIX стагоддзе|XIX стагоддзі]] была створана таксама методыка аналізу арганічных рэчываў, асновай якой былі спецыфічныя рэакцыі функцыянальных груп.

Першую методыку інструментальнага аналізу распрацавалі [[Роберт Бунзен]] і [[Густаў Кірхгоф]], якія, вывучаючы [[спектр]]ы выпрамянення полымя, вынайшлі ў [[1860]] годзе [[рубідый]] і [[цэзій]]<ref>[http://wwwsoc.nii.ac.jp/jsac/analsci/ICAS2001/pdfs/0500/0571_3i05n.pdf Analytical Sciences 2001, Volume17 Supplement] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20120823193947/http://wwwsoc.nii.ac.jp/jsac/analsci/ICAS2001/pdfs/0500/0571_3i05n.pdf |date=23 жніўня 2012 }}, Basic Education in Analytical Chemistry</ref>.

Большасць важнейшых метадаў аналітычнай хіміі была распрацавана пасля [[1900]] года. У [[XX стагоддзе|XX стагоддзі]] ўсё большую ролю ў галіне сталі іграць інструментальныя метады, якія сталі асноўнымі. Асабліва хутка асноўныя [[спектраскапія|спектраскапічныя]] і [[спектраметрыя|спектраметрычныя]] метады развіваліся ў пачатку стагоддзя, а пад канец стагоддзя інструментарый аналітыкаў быў істотна ўдасканалены<ref>[http://dx.doi.org/10.1016/S0039-9140(99)00358-6 Talanta Volume 51, Issue 5, p921-933], Review of analytical next term measurements facilitated by drop formation technology</ref>.

Аналагічны шлях у сваім развіцці прайшлі метады [[сепарацыя (хімія)|сепарацыі]], і тут таксама сталі дамінаваць высокапрадукцыйныя інструменты<ref>[http://dx.doi.org/10.1016/S0165-9936(02)00806-3 TrAC Trends in Analytical Chemistry Volume 21, Issues 9-10, Pages 547—557], History of gas chromatography</ref>. У [[1970-я|1970-х]] метады аналізу і сепарацыі ўсё часцей пачалі выкарыстоўвацца ў комплексе, што дазваляе дасягнуць поўнай характэрызацыі ўзораў.

Калі раней аналітычная хімія была сканцэнтравана ў асноўным на малых [[малекула]]х, прыкладна з [[1970-я|1970-х]] гадоў аналітычная хімія ўсё больш пашырала вобласць сваіх даследаванняў у галіне [[біялогія|біялогіі]]. Удасканаленне [[лазер]]аў спрыяла таму, што яны сталі выкарыстоўвацца ў хіміі спачатку для аналізу, а затым і для ўплыву на ход рэакцый. У канцы [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]] вобласць практычнага прымянення аналітычнай хіміі пашырылася, ахапіўшы такія палі дзейнасці як хімічная прамысловасць, клінічная хімія, аналіз стану навакольнага асяроддзя, [[крыміналістыка]]<ref>[http://dx.doi.org/10.1016/0039-9140(89)80077-3 Talanta, Volume 36, Issues 1-2, January-February 1989, Pages 1-9]. History of analytical chemistry in the U.S.A.</ref>.

Сучасныя метады хімічнага аналізу ў асноўным з’яўляюцца інструментальнымі. Большасць хімікаў спецыялізуецца на пэўным тыпе прылады. Акадэмічныя даследаванні сканцэнтраваны або на пошуку новых прыкладанняў або на распрацоўцы новых метадаў аналізу. Напрыклад, хімік-аналітык можа праводзіць даследаванні, звязаныя з адкрыццём у [[кроў|крыві]] хімічных злучэнняў, якія павялічваюць рызыку захварэць на [[Рак (захворванне)|рак]]. Распрацоўка новай [[тэхналогія|тэхналогіі]] можа зводзіцца да выкарыстання лазера на фарбавальніках, з дапамогай якога ўзрастае адчувальнасць і спецыфічнасць спектраскапічнага метаду. Тыя метады і інструменты, якія ўжо распрацаваны, часта стандартызуюцца, каб можна было праводзіць параўнанне з іншымі даследаваннямі на працягу значнага перыяду. Асабліва гэта важна для прамысловага кантролю якасці, для крыміналістыкі і для даследаванняў у галіне кантролю навакольнага асяроддзя. Аналітычная хімія іграе ўсё большую ролю ў [[фармацэўтыка|фармацэўтыцы]], дзе акрамя аналізу якасці, яе метады выкарыстоўваюцца для распрацоўкі новых лекаў, асабліва там, дзе разуменне ўздзеяння лекаў на пацыента асабліва крытычнае.

== Раздзелы ==
Аналітычная хімія складаецца з двух вялікіх раздзелаў:
* '''Якасны аналіз''', які ўстанаўлівае з якіх [[хімічны элемент|хімічных элементаў]] (або [[іон]]аў) складаецца доследнае рэчыва.
* '''Колькасны аналіз''', які ўстанаўлівае колькаснае ўтрыманне элементаў, іонаў або хімічных злучэнняў, якія ўваходзяць у склад доследных рэчываў, сумесей, матэрыялаў.

Класіфікацыя розных відаў аналізу можа грунтавацца таксама на прыродзе часціц, якія вызначаюцца. У такіх выпадках кажуць пра [[ізатопны аналіз|ізатопны]], [[элементны аналіз|элементны]] (атамна-іонны), функцыянальны (структурна-групавы), [[малекулярны аналіз|малекулярны]] або фазавы аналіз.

* '''[[Ізатопны аналіз]]''' — даследаванне прысутнасці розных ізатопаў у рэчыве. Напрыклад, вызначэнне ўтрымання [[Цяжкая вада|цяжкай вады]] ([[дэйтэрый|дэйтэраванай]]) у [[вада|звычайнай]].
* '''Функцыянальны аналіз''' — вызначэнне [[Функцыянальная група|функцыянальных груп]] у арганічным рэчыве.
* '''Фазавы аналіз''' — даследаванне фазавага саставу рэчыва. Напрыклад, [[сульфід медзі|сульфід]] і [[аксід медзі]] не размеркаваны ў [[мінерал]]е гамагенна (аднародна), а ўтвораюць асобныя [[Фаза, металазнаўства|фазы]].

== Інструментальныя метады ==

=== Спектраскапія ===
{{Асноўны артыкул|Спектраскапія}}
Спектраскапічныя метады вымяраюць узаемадзеянне малекул з электрамагнітным полем. Спектраскапія наогул ахоплівае такія паняцці, як [[атамна-адсарбцыйная спектраскапія]], [[атамна-эмісійная спектраскапія]], [[ультрафіялетавая спектраскапія]], [[рэнтгэнафлюарэсцэнтны аналіз]], [[інфрачырвоная спектраскапія]], [[Раман-спектраскапія]], [[падвоеная-палярызацыйная інтэрфераметрыя]], [[ЯМР-спектраскапія]], [[фотаэлектронная спектраскапія]], [[Мёсбаўэраўская спектраскапія]] і іншыя.

=== Мас-спектраметрыя ===
{{Асноўны артыкул|Мас-спектраметрыя}}
Мас-спектраметрыя вымярае адносіну масы да зараду малекулы выкарыстоўваючы электрычнае і магнітнае полі. Існуе некалькі метадаў іанізацыі ўзору для правядзення даследаванняў: хімічная іанізацыя, бамбардзіроўка пучком электронаў і іншыя.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Метады аналітычнай хіміі|state=expanded}}
{{Раздзелы хіміі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Аналітычная хімія| ]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]