Прагляд зыходнага тэксту старонкі Бітва пад Рацлавіцамі

[[Файл:Bitwa pod Raclawicami.jpg|thumb|300px|right|Бітва пад Рацлавіцамі, карціна [[Ян Матэйка|Яна Матэйкі]]]]
[[Файл:Raclawice 1794.PNG|thumb|300px|right|Бітва пад Рацлавіцамі]]
{{Бітвы паўстання 1794 года}}
'''Бітва пад Рацлаві́цамі''', '''Рацлаві́цкая бітва''' — бітва каля в. Рацлавіцы пад [[Кракаў|Кракавам]] у час [[Польскае паўстанне 1794|польскага паўстання (1794)]], што адбылася 4 красавіка 1794 года між польскімі паўстанскімі сіламі ([[Т. Касцюшка]]; 4,4 тыс.ч.<ref name="WPK1894">Паводле кнігі Wojsko Polskie Kościuszki, выдання 1894, якая цытуецца ў польскай вікіпедыі з папярэджаннем аб магчымай недакладнасці.</ref> (лічачы разам 2,4 тыс. рэг. пяхоты і кавалерыі і 2 тыс. узбр. сялян-касінераў), 12 (або 11<ref name="WPK1894"/>) гармат) і рускай ваеннай калонай (ген. Тормасаў; 3<ref name="Паводле БелЭн">Паводле БелЭн.</ref> (або 5<ref name="WPK1894"/>) тыс. ч., 12<ref name="Паводле БелЭн"/> (або 30<ref name="WPK1894"/>) гармат). У бітве перамагло польскае войска.

Ваеннае значэнне бітвы было невялікім, бо неабходная для польскага войска дарога з Кракава на Варшаву так і не адкрылася. Але маральна-палітычнае значэнне перамогі для баявога духа паўстання было неацэнным, бітва стала ў гэтым сэнсе пераломным і вызначальным момантам першай стадыі паўстання. Высокую баявую вартасць і вырашальную ролю ў бітве з’явілі тады яшчэ невядомыя атрады сялян-касінераў.

== Перад бітвай ==
Сама бітва была ў пэўным сэнсе выпадковай і непажаданай для польскага боку. 1-я Велькапольская кав. брыгада (кам. Мадаліньскі), чый выхад на Кракаў з базы пад Астраленкай фактычна паскорыў абвяшчэнне самога паўстання, прыцягнула за сабою да Кракава некалькі калон рускіх войскаў. Тымчасам галоўнакам. Касцюшка сабраў польскія рэг. часткі з-пад Кракава (у т.л. брыгаду Мадаліньскага), дадаючы да іх атрады мабілізаваных падкракаўскіх сялян, і выйшаў з гэтым войскам з ваколіцы Кракава, спрабуючы адкрыць дарогу на Варшаву.

Каля в. Рацлавіцы адна з рускіх калон пад кам. ген. Тормасава загарадзіла шлях польскаму войску, і, ведаючы пра блізкасць яшчэ адной рас. калоны (ген. Дзянісава), якая дала б лічэбную перавагу рус. войскам, Касцюшка быў вымушаны прыняць бітву{{заўвага|У гэты час атрады сялян-касінераў былі сілай невядомай баявой вартасці.}}.

== Бітва ==
Бітва пачалася безвыніковым змаганнем рэг. войскаў абодвух бакоў. Далей Тормасаў аслабіў свой цэнтр, дзе стаяла і яго артылерыя, спрабуючы арганізаваць ахоп левага польскага флангу. Гэта выкарыстаў Касцюшка, які, карыстаючыся мясцовасцю (яр, які вёў да рас. пазіцыі), употаў падвёў атрад з 320 касінераў да рус. батарэі і асабіста павёў атрад у атаку на гарматы. Нечаканая атака бегма мела поўны поспех, коштам 13 забітых касінеры ўзялі ўсе 12 гармат. Адным з вядомых герояў гэтай атакі быў сялянін Войцех Бартас{{заўвага|Першы дабег да гармат і загасіў шапкаю запал, за што атрымаў пасля бітвы дваранства і прозвішча Войцех (Барташ) Главацкі, і чын падхарунжага ў палку Кракаўскіх Грэнадзёраў.}}. Пазней яшчэ адна атака касінераў зламала супраціўленне рус. войскаў на левым крыле, і вымусіла рус. войскі да агульнага адступлення. Калона ген. Дзянісава паспела з’явіцца толькі на паратунак разбітым сілам ген. Тормасава.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Спасылкі ==
* [http://www.panoramaraclawicka.pl/ Сайт музея-панарамы «Рацлавіцкая бітва»]{{ref-en}}{{ref-de}}{{ref-pl}}
{{Бібліяінфармацыя}}

{{DEFAULTSORT:Рацлавіцы}}
[[Катэгорыя:Бітвы паводле алфавіта]]
[[Катэгорыя:Бітвы ў Польшчы]]
[[Катэгорыя:Красавік 1794 года]]
[[Катэгорыя:Падзеі 4 красавіка]]
[[Катэгорыя:Бітвы паўстання 1794 года]]