Прагляд зыходнага тэксту старонкі Ноч доўгіх нажоў

[[Выява:Hitler Nürnberg 1935.jpg|thumb|250px|Фюрар аглядае СА ў 1935 годзе. У машыне з Гітлерам: [[Блутфанэ]], [[Якаб Грымінгер]] стаіць поруч.]]
{{Нацыянал-сацыялізм}}
'''«Ноч доўгіх нажоў»''' ({{Праслухаць|De-Nacht_der_langen_Messer.ogg|Nacht der langen Messer}}), '''аперацыя «Калібры»''', '''«путч Рома»''' ({{lang-de|Röhm-Putsch}}) — умоўная назва чыстак, зладжаных у [[Трэці Рэйх|нацысцкай Германіі]] з [[30 чэрвеня]] да [[2 ліпеня]] [[1934]] р. Асноўная частка забітых належала да [[SA]] ({{lang-de|Sturmabteilung}}), парамілітарнай арганізацыі [[НСДАП]].

[[Гітлер]] бачыў у незалежнасці арганізацыі і схільнасці яе членаў да вулічнага гвалту пагрозу асабістай уладзе. Ён таксама прагнуў супакоіць камандаванне [[рэйхсвер]]а, якое пабойвалася амбіцый кіраўніка SA [[Эрнст Ром|Эрнста Рома]] падпарадкаваць і паглынуць Рэйхсвер у яго арганізацыю. Таксама Гітлер скарыстаўся чысткамі, каб пазбавіцца [[Рух супраціўлення, Германія|праціўнікаў свайго рэжыму]], асабліва прыхільнікаў віцэ-канцлера [[Франц фон Папен|Франца фон Папена]], і паквітацца са старымі ворагамі.

За час правядзення аперацыі было забіта 85 чалавек, аднак выніковая колькасць загінулых можа дасягаць сотняў<ref name="Evans 39">Evans (2005), p. 39. «At least eighty-five people are known to have been summarily killed without any formal legal proceedings being taken against them. Göring alone had over a thousand people arrested.»</ref><ref>Kershaw, ''Hitler'', (1999), p. 517. «The names of eighty-five victims [exist], only fifty of them SA men. Some estimates, however, put the total number killed at between 150 and 200.»</ref>, больш за тысячу былі арыштаваныя<ref name="Evans 39" />. Большасць забойстваў здзейснілі [[СС]] ({{lang-de|Schutzstaffel}}) і [[гестапа]] ({{lang-de|Geheime Staatspolizei}}). Чыстка ўзмацніла і кансалідавала падтрымку Гітлера ў Рэйхсверы. Яна таксама забяспечыла юрыдычныя ўмовы для нацысцкага рэжыму, паколькі суды, у жаданні дагадзіць і паказаць сваю лаяльнасць да рэжыму, скасавалі перашкоды [[Пазасудовы пераслед|пазасудоваму пераследу]].

Пад час планавання аперацыя мела назву «[[Калібры]]» ({{lang-de|Kolibri}}), як і кодавае слова, якое мела стаць сігналам пачатку дзеянняў карным атрадаў<ref>Kershaw, ''Hitler'', (1999), p. 515.</ref>. Гэтая назва была абрана выпадкова. Назва «ноч доўгіх нажоў» існавала ў нямецкай мове задоўга да аперацыі, так называлі акты помсты. У [[Германія|Германіі]] дагэтуль карыстаюцца назваю «Путч Рома» ({{lang-de|Röhm-Putsch|скарочана}}), якою скарыстаўся нацысцкі рэжым дзеля апраўдання неабходнасці забойстваў з мэтай нібыта супрацьстаяння путчу. Каб падкрэсліць хібнасць гэтай аргументацыі, путч называюць «так званым»<ref>{{Спасылка|загаловак=«Röhm-Putsch»|выдавецтва=Deutsches Historisches Museum (DHM), German Historical Museum|url=http://www.dhm.de/lemo/html/nazi/innenpolitik/roehm/index.html|дата=2007-10-14|title=Архіўная копія|access-date=15 мая 2013|archive-url=https://www.webcitation.org/6HvJmWqBg?url=http://www.dhm.de/lemo/html/nazi/innenpolitik/roehm/index.html|archive-date=7 ліпеня 2013|url-status=dead}}</ref>.

{{Зноскі}}

== Літаратура ==
* Evans, Richard J. ''The Coming of the Third Reich''. New York: Penguin Group, 2004. ISBN 0-14-303469-3.
* Maracin, Paul ''The Night of the Long Knives: 48 Hours that Changed the History of the World'', New York: The Lyons Press, 2004. ISBN 1-59921-070-3.
* Mau, Herman. «The 'Second Revolution'—June 30, 1934». In ''Republic to Reich: The Making of the Nazi Revolution,'' edited by Hajo Holborn. New York: Pantheon Books, 1972. ISBN 0-394-47122-9.
* Tolstoy, Nikolai. ''Night of the Long Knives''. New York: Balantine Books, 1972. ISBN 0-345-02787-6.

== Спасылкі ==
* [http://www.historyplace.com/worldwar2/triumph/tr-roehm.htm The History Place — Triumph of Hitler — Night of the Long Knives]
* [http://www.germanculture.com.ua/library/history/bl_third_reich.htm German Culture — The Third Reich — Consolidation of Power]
* [http://www.tatsachen-ueber-deutschland.de/en/history/main-content-03/1933-1945-the-era-of-national-socialism.html The German Embassy in the United States — The Era of National Socialism] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20151120072420/http://www.tatsachen-ueber-deutschland.de/en/history/main-content-03/1933-1945-the-era-of-national-socialism.html |date=20 лістапада 2015 }}
* [http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10007331 The Holocaust Museum — The Third Reich]
{{Нацызм}}

[[Катэгорыя:СА]]
[[Катэгорыя:Нацыянал-сацыялістычная рабочая партыя]]
[[Катэгорыя:Падзеі 30 чэрвеня|1934]]
[[Катэгорыя:Чэрвень 1934 года|30]]
[[Катэгорыя:Метафары]]
[[Катэгорыя:Ночы з асабістым імем]]