Прагляд зыходнага тэксту старонкі Пластыды

[[Выява:Plastids types be.svg|right|300 px]]
[[Выява:Plagiomnium affine laminazellen.jpeg|thumb|300px|Раслінныя клеткі [[Лістасцябловыя імхі|лістасцябловага імху]] ''[[Plagiomnium affine]]'' з бачнымі [[хларапласт]]амі (вельмі павялічана)]]
'''Пласты́ды''' (от {{lang-grc|πλαστός}} — ''вылеплены'') — [[арганоід]]ы [[эўкарыёты|эўкарыятычных]] раслін і некаторых фотасінтэзавальных прасцейшых (напрыклад, эўглены зялёнай). Маюць у сваім складзе мноства копій кальцавой [[ДНК]].

Для іх характэрна наяўнасць дзвюх мембран: вонкавай і ўнутранай. Унутраная мембрана значна большая за вонкавую. Яна выгінаецца і стварае складкі і выступы. Унутры пластыд знаходзіцца вадкасць, якая па саставе адрозніваецца ад [[цытаплазма|цытаплазмы]] [[клетка|клеткі]]. На ўнутранай мембране большасці пластыд размяшчаюцца афарбаваныя арганічныя рэчывы — пігменты. Яны бываюць некалькіх колераў — чырвоныя, аранжавыя, жоўтыя і зялёныя. У залежнасці ад таго, якіх пігментаў больш, адрозніваюць дзве разнавіднасці афарбаваных пластыд. Па афарбоўцы і выкананай функцыі вылучаюць тры асноўных тыпы пластыд:
* '''[[Храмапласты]]''' — пластыды, афарбаваныя ў жоўты, чырвоны ці аранжавы колер. Афарбоўка храмапластаў звязана з назапашваннем у іх [[Каратыноіды|каратыноідаў]]. Храмапласты вызначаюць афарбоўку восеньскага лісця, пялёсткаў кветак, карняплодаў, саспелых пладоў.
* '''[[Хларапласты]]''' — пластыды, якія нясуць [[фотасінтэз]]уючыя пігменты — [[хларафіл]]ы. Маюць зялёную афарбоўку ў вышэйшых раслін, харавых і зялёных водарасцей. Набор пігментаў, якія ўдзельнічаюць у фотасінтэзе (і, адпаведна, вызначаюць афарбоўку хларапласту) распазнаны ў прадстаўнікоў розных таксанамічных аддзелаў. Хларапласты маюць складаную ўнутраную структуру.
* '''[[Лейкапласты]]''' — неафарбаваныя пластыды, якія як правіла выконваюць функцыю назапашвання. У іх адкладаюцца ў запас арганічныя рэчывы, напр. лейкапластах клубняў [[бульба|бульбы]] накопліваецца [[крухмал]]. Лейкапласты вышэйшых раслін могуць ператварацца ў хларапласты ці храмапласты.

Пластыды розных тыпаў маюць агульнае паходжанне: усе яны развіваюцца з першасных пластыд утваральнай тканкі, якія маюць выгляд дробных (да 1 мкм) пузыркоў. Пластыды аднаго тыпу могуць ператварацца ў пластыды другога. Так, на святле ў першасных пластыдах фарміруецца ўнутраная мембранная сістэма, сінтэзуецца [[хларафіл]], і яны ператвараюцца ў [[хларапласты]]. [[Лейкапласты]] могуць ператварацца ў [[хларапласты]] або [[храмапласты]]. Напрыклад, клеткі клубняў [[бульба|бульбы]], якія ўтрымліваюць вялікую колькасць лейкапластаў, на святле набываюць зялёную афарбоўку. Пры старэнні лістоў, выспяванні пладоў у хларапластах разбураецца хларафіл і ўнутраная мембранная сістэма, і яны ператвараюцца ў храмапласты. Толькі храмапласты ніколі не ператвараюцца ў пластыды іншых тыпаў, паколькі з'яўляюцца канечным этапам развіцця пластыд.

== Літаратура ==
* Біялогія: вучэб. дапам. для 7-га кл. агульнаадукац. устаноў з беларус. мовай навучання / В. М. Ціхаміраў [і інш.]; пад рэд. В. М. Ціхамірава; пер. з рус. мовы Г. І. Кулеш. — Мн.: Нар. асвета, 2010. — ISBN 978-985-03-1340-9
* Біялогія: падруч. для 10-га кл. устаноў агул. сярэд. адукацыі з беларус. мовай навучання / пад рэд. М. Д. Лісава; пер. з рус. мовы В. К. Раманцэвіч. — 3-е выд. — Мн.: Нар. асвета, 2014. — ISBN 978-985-03-2169-5
* {{cite book |editor=Bhattacharya, D. |title=Origins of Algae and their Plastids |url=https://archive.org/details/originsofalgaeth0000unse |publisher=Springer-Verlag/Wein |location=New York |year=1997 |isbn=3-211-83036-7 }}

{{Клеткі раслін}}
{{Арганелы}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Арганелы]]
[[Катэгорыя:Анатомія раслін]]