Прагляд зыходнага тэксту старонкі Судзебнік Мхітара Гоша

{{Твор сярэдневяковай літаратуры
 |Арнамент                  = 
 |Арыгінальная назва     = {{lang-hy|Մխիթար Գոշի դատաստանագիրք}}
 |Даверанасць              =
 |Альтэрнатыўныя назвы   = Судзебнік Мхітара Гоша
 |Альтэрнатыўныя арыгінальныя назвы        =
 |Альтэрнатыўныя беларускія назвы        = 
 |Выява               = Gosh, inqnagir.jpg
 |Подпіс да выявы     = «Судзебнік» Мхітара Гоша, аўтарскі рукапіс
 |ОрнаментT                 = 
 |Аўтар                     = [[Мхітар Гош]]
 |Дата                      = 1184
 |Мова                      = [[армянская мова|армянская]]
 |Цыкл                      = 
 |Тэма                      = права
}}
'''Судзебнік Мхітара Гоша''' ({{lang-hy|Մխիթար Գոշի դատաստանագիրք}}) — зборнік феадальнага права [[Арменія|Арменіі]]<ref>{{кніга | аўтар  = | частка =  | загаловак  = История человечества. VII—XVI века  | арыгінал =  | спасылка  =http://books.google.am/books?id=xMhb5HRbTG4C&printsec=frontcover&hl=hy&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false | выданне   = | адказны = Под ред.  М.А. Аль-Бахит, Л. Базен,  С.М. Сиссоко| месца  =  | выдавецтва  = UNESCO | год   = 2003 | том  = IV | старонкі  = 260}}</ref><ref>Robert W. Thomson. The Crusaders through Armenian Eyes // The Crusades from the Perspective of Byzantium and the Muslim World / Edited by Angeliki E. Laiou and Roy Parviz Mottahedeh. — Dumbarton Oaks, 2001. — P. 80.</ref>. Складзены [[Мхітар Гош|Мхітарам Гошам]] у канцы [[XII стагоддзе|XII стагоддзі]], у ім усталяваны прынцыпы і парадак судаводства.

Напісаны на [[Грабар|старажытнаармянскай мове]] і адметны лаканізмам, гэты кодэкс выкарыстоўваўся ў [[Арменія|Арменіі]] і ў [[Кілікія|Кілікіі]]. У склад гэтага збору, без якой-небудзь сістэмы, увайшлі, апроч законаў [[Візантыйская імперыя|Усходняй Рымскай імперыі (Візантыі)]], армянскія нацыянальныя звычаі, каноны [[Армянская Апостальская Царква|армянскай царквы]], [[Дзесяць запаведзяў|законы Майсея]]. Пасля да яго былі далучаны працы іншых аўтараў, напрыклад, не прыналежны Мхітару Гошу пераклад сірыйска-рымскіх законаў. Якой-небудзь строгай сістэмы ў судзебніку няма, тэарэтычныя разважанні спалучаюцца з агульнымі разважаннямі, нормамі права і іх тлумачэннем.

Сілу абавязковага закона судзебнік Мхітара Гоша ўпершыню атрымаў у XIII ст., у [[Кілікійскае царства|Кілікійскай Арменіі]]. У XVI ст. ён быў прыняты польскім каралём [[Жыгімонт I|Жыгімонтам I]] для армянскіх пасяленняў у [[Львоў|Львове]], [[Камянец-Падольскі|Каменцы-Падольскім]] і іншых гарадах. Асобныя часткі яго перакладзены на латынь, польскую, татарскую мовы. У XVIII у. судзебнік Мхітара Гоша быў занесены ў зборнік грузінскіх законаў, складзены царэвічам, пасля царом [[Вахтанг VI|Вахтангам VI]] (так званы ''Вахтангаў зборнік законаў''), у складзе якога дзейнічаў і пасля далучэння [[Грузія|Грузіі]] да [[Расійская імперыя|Расіі]].

Судзебнік дайшоў да нас у шматлікіх спісах і варыянтах, што захоўваюцца ў [[Матэнадаран]]е (дзяржаўнае сховішча старажытных рукапісаў) у [[Ерэван]]е, а таксама ў бібліятэках [[Венецыя|Венецыі]], [[Вена|Вены]] і іншых гарадоў. Асобныя часткі яго перакладзены на латынь, польскую, татарскую мовы.

Судзебнік Гоша з'яўляецца адным з нешматлікіх твораў таго перыяду, які дайшоў да нас у аўтарскім рукапісе<ref name = thomson>[http://books.google.de/books?id=WtRfM_muG7QC Robert Thomson, «The Lawcode &#91;Datastanagirk'&#93; of Mxit'ar Goš», Amsterdam/Atlanta, GA, 2000, 359 pp., ISBN 90-420-0790-7]</ref>, магчыма нават у дзвюх аўтарскіх версіях<ref>[http://www.jstor.org/discover/10.2307/610613 C. J. F. Dowsett, «The Albanian Chronicle of Mxit'ar Goš», Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of LondonVol. 21, No. 1/3 (1958), pp. 472—490]</ref>.

== Змест ==
Судзебнік складаецца з трох асноўных частак — «Уводзіны», «Царкоўныя каноны» і «Свецкі закон». Ва «Уводзінах» Мхітар дзякуе сваім дабрадзеям, паясняе прычыну напісання сваёй працы. Сам раздзел пачынаецца словамі
<blockquote>Дзе знойдзеш адказ тым, хто абгаворвае нас, нібы няма суда ў Арменіі<ref name="thomson"/></blockquote>

Радзел складаецца з 11 глаў.

«Царкоўныя каноны» складаюцца з 124 артыкулаў, і часта абапіраюцца на [[Стары запавет]], «Канонагірк» [[Аванес III Адзнецы|Аванеса Адзнецы]] і «Судзебнік» Давіда Гандзакецы.

«Свецкі закон» складаецца з 130 артыкулаў.

== Гл. таксама ==
* [[Статут львоўскіх армян]]

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://www.qypchaq.unesco.kz/Docs/Code-Law/Qypchaq-Laws-446-503.pdf Латинский текст Львовского Армянского Судебника 1519 г. по рукописи: ЦГИА Украины во Львове] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20070927223123/http://www.qypchaq.unesco.kz/Docs/Code-Law/Qypchaq-Laws-446-503.pdf |date=27 верасня 2007 }}

[[Катэгорыя:Кнігі XII стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Гістарычныя крыніцы права]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Арменіі]]