Вірус штрыхаватай мазаікі ячменю

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Вірус штрыхаватай мазаікі ячменю
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Barley stripe mosaic virus

Сінонімы
  • BSMV
  • Barley stripe mosaic virus
Група паводле Балтымара

IV: (+)алРНК-вірусы


Сістэматыка
на Віківідах
Пошук выяў
на Вікісховішчы
NCBI  12327
EOL  8615126

Вірус штрыхаватай мазаікі ячменю[2] (англ.: Barley stripe mosaic virus, BSMV) — хваробатворны вірус мазаікі раслін  (англ.) (бел. сямейства Alphaflexiviridae, галоўнымі гаспадарамі якіх з’яўляюцца ячмень і пшаніца. Агульныя сімптомы BSMV — жоўтыя пражылкі або плямы, мазаіка лісця і адставанне ў росце. Ён распаўсюджваецца галоўным чынам праз заражанае насенне і шляхам механічнага пераносу ад заражанай да незаражанай расліны. Расліны, заражаныя BSMV, маюць больш выразную сімптаматыку пры больш цёплых тэмпературах. Устойлівыя гаспадары і стэрылізацыя абсталявання і прылад з’яўляюцца лепшымі спосабамі кантраляваць распаўсюджванне ўзбуджальніка. Вядома, што BSMV зніжае ўраджайнасць ячменю да 25 %, але гэта не з’яўляецца асноўнай праблемай з-за існавання ўстойлівых сартоў ячменю.

Гаспадары і сімптомы[правіць | правіць зыходнік]

Вірус ячменнай штрыхаватай мазаікі мае вузкі выбар гаспадара. Horedum vulgare з’яўляецца асноўным гаспадаром віруса. BSMV таксама можа заразіць Triticum aestivum. Вельмі рэдка BSMV можна ўбачыць у дзікім аўсе, жыце, кукурузе, рысе, сорга і просе. У эксперыментальных умовах паражаліся таксама шпінат, буракі і тытунь[3]. Імунаферментны аналіз (ІФА) — гэта карысны інструмент, які дазваляе адрозніць падобныя штамы віруса штрыхаватай мазаікі і даць колькасныя вынікі. ІФА працуе з выкарыстаннем антыцелаў, спецыфічных для пэўнага віруса[4].

Частымі сімптомамі BSMV з’яўляюцца жоўтая да белай кропкавасць, плямістасць і штрыхаватасць, некроз і моцная мазаіка на лісці. На хворым лісці ўтвараюцца светла-зялёныя і V-падобныя некратычныя палосы[2]. Затрымка росту таксама вельмі распаўсюджана. Сімптомы могуць вар’іравацца ў залежнасці ад штама віруса, расліны-гаспадара і ўмоў навакольнага асяроддзя. Сімптомы больш распаўсюджаныя пры цёплай тэмпературы. Расліны, выгадаваныя з заражанага насення, моцна адстаюць у росце альбо нават могуць загінуць ў вельмі адчувальных сартоў гаспадароў[3]. У эксперыментальна заражаных раслін першыя сімптомы страты колеру з’яўляюцца праз 4-5 дзён.

Сімптомы ад BSMV падобныя на штрыхаватую плямістасць ячменю  (англ.) (бел., грыбковае захворванне, выкліканае відам Pyrenophora graminea, але паколькі гэтыя дзве хваробы выкліканыя зусім рознымі патагеннымі мікраарганізмамі, то іх трэба лячыць па-рознаму[3].

Цыкл хваробы[правіць | правіць зыходнік]

Для віруса ячменнай паласатай мазаікі не вядомыя пераносчыкі. Хутчэй за ўсё, BSMV абмяжоўваецца толькі расліннымі тканкамі, з якіх ён нацэлены на хларапласты і ядры ўнутры клетак мезафіла і эпідэрмісу. Вірус можна ўскосна распаўсюджваць на іншыя расліны, таму што вірус таксама можа агрэгавацца ў насенні. Сапраўды гэтак жа BSMV можа быць перададзены расліне праз механічную прышчэпку. [3]

Асноўны спосаб самазахавання віруса — рост з заражанага насення. Інфекцыя гадамі захоўваецца ўнутры насення[5].

Экалогія[правіць | правіць зыходнік]

У адрозненне ад многіх вірусаў, для распаўсюджвання хваробы не існуе вядомых пераносчыкаў насякомых. Хутчэй за ўсё, BSMV разлічвае на перадачу ад бацькоў да нашчадкаў. Вірус пашкоджвае акрамя іншага ячмень і азімую пшаніцу[2].

Тэмпература, пры якой вырошчваецца заражаная расліна, мае вырашальнае значэнне для распаўсюджвання і развіцця хваробы. Пры больш высокай тэмпературы сімптомы ўзмацняюцца. Згодна з адным з даследаванняў, калі заражаныя расліны гаспадара раслі пры 7 °C, для развіцця сімптомаў спатрэбілася каля 30 дзён, і яны ніколі не змаглі заразіць іншых патэнцыйных гаспадароў. Аднак пры больш высокай тэмпературы 12-18 °C сімптомы развіваліся праз 7-8 дзён, і вірус быў перададзены[6]. Аднак важна адзначыць, што выяўленасць сімптомаў не заўсёды карэлюе з колькасцю віруса. Таксама высветлілася, што ўзровень наяўнага віруса заставаўся адносна нязменным у межах 13 °C — 25 °C, а колькасць вірусу была звязана толькі з узростам гаспадароў і працягласцю часу, які яны былі заражаныя. [7]

Інтэнсіўнасць святла таксама можа паўплываць на развіццё сімптомаў хваробы. Даследаванне паказала, што моцна зацененыя заражаныя расліны не выяўлялі практычна ніякіх сімптомаў праз 11 дзён у параўнанні з заражанымі незацененымі раслінамі[8].

Фактарам, які ўплывае на распаўсюджванне і цяжар віруса, з’яўляюцца від ці разнастайнасць гаспадара, бо некаторыя больш адчувальныя, чым іншыя. Напрыклад, сорт ячменю CM67 вельмі адчувальны. Ён мае значна большую хуткасць перадачы, чым у іншых сартоў, і калі сімптомы досыць сур’ёзныя з-за пагодных умоў, гэты сорт можа быць нават стэрыльным[6].

Яшчэ адзін фактар, які ўплывае на распаўсюджванне хваробы — гэта гаметы, выведзеныя для атрымання нашчадства. Адно з даследаванняў паказала, што каля 10 % насення, атрыманага з заражанага ўраджаю, таксама ўтрымлівае вірус[8]. Адзінай прычынай было тое, што вірус можа распаўсюджвацца на нашчадства заражаным пылковым зернем, і з-за гэтага лічылася, што ён можа патэнцыйна распаўсюджвацца на вялікія адлегласці. Аднак інфікаваная семязавязь з’яўляецца больш важным фактарам распаўсюджвання гэтай хваробы. Хвароба больш распаўсюджана, калі заражаная семязавязь вырабляе нашчадства з заражаным пылком, з хуткасцю перадачы  (англ.) (бел. 70 %. Калі заражаная семязавязь апыляецца неінфікаваным пылком, назіраецца каля 66 % хуткасці перадачы. У выпадку незаражанай семязавязі, якую апыляюць заражаным пылком, назіраецца прыблізна 3 % хуткасць перадачы нашчадкам[6].

Меры барацьбы[правіць | правіць зыходнік]

Лепшы спосаб барацьбы з вірусам — пасадка чыстага насення, так як вірус распаўсюджваецца праз заражанае насенне. BMSV таксама распаўсюджваецца праз механічную перадачу віруса; трэба паменшаць апрацоўку і перамяшчэнні раслін праз заражаныя ўчасткі, што дапаможа стрымліваць хваробу. Стэрылізацыя ўсіх інструментаў і механізмаў, у прыватнасці, ірыгацыйных сістэм, якія выкарыстоўваюцца ў палях, таксама паменшыць распаўсюджванне BMSV. Солі чацвярцічнага амонія і дыяксід вадароду — два распаўсюджаныя камерцыйныя прадукты, якія выкарыстоўваюцца для стэрылізацыі інструментаў і механізмаў для садаводства[9]. Выдаленне заражаных раслін можа дапамагчы знізіць распаўсюджванне віруса. На палях, дзе хвароба засталася незаўважанай, што дазваляе вірусу распаўсюджвацца, важна прадухіліць распаўсюджванне на іншыя палі і не даць высаджваць насенне заражаных раслін у наступным годзе, бо яны таксама могуць быць заражаны вірусам.

Хімічны і біялагічны кантроль, як вядома, не існуе для гэтага віруса. Для прадухілення інфекцыі неабходна прытрымлівацца аптымальных тэрмінаў сяўбы збожжавых культур, выбракоўваць заражаныя пасевы, вырошчваць устойлівыя сарты, не завозіць насенне з раёнаў, дзе выяўлена хвароба[2].

Супраціў гаспадара раслін — яшчэ адна форма кіравання. Гаспадары ячменю адрозніваюцца сваёй успрымальнасцю да BSMV. Ёсць шмат устойлівых сартоў ячменю, у тым ліку: Traill, Moreval, Modjo-1, Morex, Modjo і CI 4197[10].

Важнасць[правіць | правіць зыходнік]

Адно з даследаванняў паказала, што ген рэзістэнтнасці да BSMV дэманструе мендэлеўскую спадчыннасць  (руск.) (бел. і з’яўляецца дамінуючым, дзякуючы поўнаму карціраванню гена ўстойлівасці Bsr1 у Brachypodium distachyon[10].

Вірус штрыхаватай мазаікі ячменю — адзін з нешматлікіх вірусаў, які перадаецца праз насенне для дробных збожжавых і можа даваць зніжэнне ўраджайнасці да 25 %[3].

Неўзабаве пасля адкрыцця гэтага вірусу было выяўлена, што BSMV прысутнічае на 97 % палёў ячменю ў Паўночнай Дакоце ў 1954 годзе[11]. Для барацьбы з гэтым у 1957 годзе Канзас, Мантана і Паўночная Дакота запусцілі праграму сертыфікацыі насення, каб атрымаць насенне ячменю, чыстае ад BSMV. Праграма кантролю прадугледжвала аналіз расады на наяўнасць віруса, а для атрымання сертыфікаванага насення, якое не змяшчае BSMV, дазвалялася прадаваць толькі насенныя асновы, у якіх адсутнічае BSMV. Да 1972 года на ўсім сертыфікаваным насенні ў штаце Мантана была ўстаноўлена нулявая талерантнасць, што прывяло да рэзкага зніжэння страт ураджайнасці з-за BSMV. Падобным чынам, у 1971 годзе BSMV быў ліквідаваны з насення ячменю ў Паўночнай Дакоце[12].

Аднак, нягледзячы на тое, што вірус больш не з’яўляецца важным фактарам у раслінаводстве, BSMV па-ранейшаму важны для навукі, паколькі розныя даследаванні паказалі, што ён можа быць выкарыстаны для вывучэння функцый генаў з дапамогай падаўлення экспрэсіі генаў  (руск.) (бел. у аўсе, пшаніцы і Brachypodium distachyon (траве, якая з’яўляецца мадэльным аднадольным арганізмам для генетычных даследванняў).

Зноскі

  1. ↑ Таксанамія вірусаў на сайце Міжнароднага камітэта па таксанаміі вірусаў (ICTV).
  2. ↑ а б в г Вірусныя хваробы раслін // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 1. Ааліты — Гасцінец / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 575 с., іл. — 10 000 экз.. — С. 461
  3. ↑ а б в г д [1], Platz, G., Persley, D. and Plant Health Australia. (2009). Grains Industry Biosecurity Plan-Threat Specific Contingency Plan: Barley Stripe Mosaic Virus. Retrieved from http://www.planthealthaustralia.com.au/wp-content/uploads/2013/03/Barley-stripe-mosaic-virus-CP-2008.pdf]
  4. ↑ [2](2014). An introduction to ELISA. AbD Serotech.com. BioRad Laboratories, Inc. Retrieved from http://www.abdserotec.com/an-introduction-to-elisa.html.
  5. ↑ Murray, T.D.; Parry, D.W.; Cattlin, N.D. (2008).
  6. ↑ а б в Slack, S.A.; Shepherd, R.J.; Hall, D.H. (1975). "Spread of seed borne barley stripe mosaic virus and effects of the virus in California" (PDF). Phytopathology. 65: 1218–1223. doi:10.1094/phyto-65-1218.
  7. ↑ Palomar, M.K.; Brakke, M.K. (1976). "Concentration and infectivity of barley stripe mosaic virus in barley". Phytopathology. 66: 1422–1426. doi:10.1094/phyto-66-1422.
  8. ↑ а б {{cite journal}}: Пустое цытаванне (даведка)
  9. ↑ Denny, G.C. and Vallad, G.E. Disinfection of horticulture tools.
  10. ↑ а б Cui, Y; Lee, MY; Huo, N; Bragg, J; Yan, L; Yuan, C; Li, C; Holditch, SJ; Xie, J (2012). "Fine mapping of the Bsr1 barley stripe mosaic virus resistance gene in the model grass Brachypodium distachyon". PLoS ONE. 7: e38333. doi:10.1371/journal.pone.0038333. PMC 3366947. PMID 22675544.
  11. ↑ Timian, R.G. (1971).
  12. ↑ Sastry, K. S. (2013).
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Вірус_штрыхаватай_мазаікі_ячменю&oldid=4539947"