Залатая була ў Рыміні
Залатая була Рыміні (26 сакавіка 1226) — дазвол, які імператар Свяшчэннай Рымскай імперыі Фрыдрых II выдаў Тэўтонскаму ордэну для свабоды дзеянняў у Прусіі, куды накіраваліся крыжовыя паходы нямецкіх рыцараў. Була падала аўтаномію (фактычна незалежнасць) рыцарам Ордэна, перадаўшы ім ва ўласнасць усе здзесненныя і патэнцыйныя заваяванні на землях прусаў. «Залатая була» імператара была падпісана ў італьянскім горадзе Рыміні і была змацавана залатой пячаткай, ад чаго і атрымала сваю назву.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Залатая була была свайго роду гарантыяй далейшай свабоды дзеянняў ордэна ў Прыбалтыцы, дзе ўжо разгарнуў актыўныя дзеянні Лівонскі ордэн, з'яўляючыся своеасаблівай падстрахоўкай навучанаму горкім вопытам Тэўтонскаму ордэну. Ордэн аднойчы ўжо неасцярожна ўзмацніўся ў самым пачатку XIII стагоддзя ў венгерскім Сяміграддзі (Трансільванія), куды нямецкія рыцары былі запрошаны венгерскім каралём Андрашам II на пасяленне для абароны краіны ад набегаў полаўцаў і стрымлівання ўплыву праваслаўных валахаў. Але нямецкія рыцары хутка адкрылі свае сапраўдныя захопніцкія намеры, звярнуўшыся з просьбай аб прызнанні сваіх правоў да Папы Ганорыя III, які неадкладна абвясціў каланізаваныя Ордэнам тэрыторыі ўласнасцю Святога Прастола, які фактычна кантраляваўся Свяшчэннай Рымскай імперыяй. Венгерскі кароль не помніў сябе ад такой дзерзкасці і ў 1225 годзе ўсе рыцары Ордэны былі выгнаны з краіны з наступнай канфіскацыяй маёмасці[1].
Сітуацыя ва Усходняй Прусіі была больш спрыяльнай для дзеянняў ордэна. У адрозненне ад венграў, адносна малалікія прусы яшчэ не паспелі ўтварыць сваю нацыянальную дзяржаву, пражываючы на тэрыторыі нізкай шчыльнасці насельніцтва. Блізкасць Германіі, а таксама паспяховы прыклад дзейнасці Лівонскага ордэна на поўначы спрыялі рыцарам у гэтым рэгіёне Еўропы. Пасля выгнання з Венгрыі, Тэўтонскі Ордэн імкнуўся максімальна ўзаконіць сваю дзейнасць у рэгіёне, абапіраючыся на дапамогу і прызнанне Заходняй Прусіі. У Залатой Буле самым падрабязным чынам вызначаліся дэталі канстытуцыі будучай рыцарскай дзяржавы, якая пакуль ўяўляла сабой невялікі імперскі лен, паколькі большая частка прускіх земляў была яшчэ не заваявана.