Зіновій Ісакавіч Гарбавец

Зіновій Ісакавіч Гарбавец
Зіновій Ісакавіч Гарбавец
Дата нараджэння	5 (17) мая 1881
Месца нараджэння	Звянігародка, Звянігародскі павет[d], Кіеўская губерня, Расійская імперыя;
Дата смерці	31 кастрычніка 1979 (98 гадоў)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР;
Род дзейнасці	графік, экслібрысіст
Месца працы	Беларускі дзяржаўны мастацкі тэхнікум; Віцебскі педагагічны тэхнікум[d]; Маскоўскі рэдакцыйна-выдавецкі тэхнікум[d];
Жанр	партрэт, пейзаж
Вучоба	Чарнігаўскае рэальнае вучылішча, ВМАТЭІН
Уплыў	У. А. Фаворскі, П. Я. Паўлінаў (руск.) (бел.

Зіновій Ісакавіч Гарбавец (5 (17) мая 1881, Звэныгародка Кіеўскай губерні (цяпер Чаркаская вобласць), Расія — 31 кастрычніка 1979, Масква) — расійскі і беларускі графік, член Саюза мастакоў СССР, адзін са стваральнікаў беларускай абразной гравюры — ксілаграфіі (дрэварыта).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў працоўнай сям’і. З 1915 года пераехаў у Чарнігаў, дзе вучыўся ў рэальным вучылішчы. Там жа некаторы час займаўся ў народнай студыі выяўленчага мастацтва і прымаў актыўны ўдзел у мастацкім жыцці. Па заканчэнні заняткаў у студыі некаторы час выкладаў малюнак у чарнігаўскай сярэдняй школе. У 1919 годзе вярнуўся на радзіму, у Звянігародку, дзе стаў выкладаць малюнак дзецям-сіратам. У 1923 годзе пераехаў у Беларусь. У 1923—1924 выкладаў у паліграфічнай школе Мінскага паліграфічнага камбіната. У лістападзе 1924 года атрымаў пасаду выкладчыка малюнка у Віцебскім мастацкім тэхнікуме. Сярод яго вучняў былі вядомыя ў будучыні мастакі Заір Азгур, Мікола Гусеў, Раман Семашкевіч, Валянцін Дзежыц, Андрэй Бембель, Мікола Пашкевіч.

Састаяў членам Віцебскага абласнога таварыства краязнаўства.

У сярэдзіне 1925 года дырэктар тэхнікума Міхаіл Керзін паведаміў мастаку аб тым, што, з прычыны закрыцця яго курсаў, з новага навучальнага года ён будзе звольнены са службы. Ні апеляцыя ў Трацейскі суд пры Віцебскім акруговым аддзеле працы, ні станоўчая экспертыза на прафпрыдатнасць з удзелам аўтарытэтнай камісіі, ні падтрымка з боку прафсаюза работнікаў мастацтва, пракуратуры, народнага суда не дапамаглі мастаку дамагчыся справядлівасці і аднавіцца на пасадзе выкладчыка тэхнікума. Таму ўжо восенню 1925 года ён быў вымушаны ўладкавацца настаўнікам у школе. А праз год стаў выкладчыкам Віцебскага педагагічнага тэхнікума^[1]. У 1928 годзе пры мастацкім тэхнікуме былі адкрыты курсы малюнка для рабочых і чырвонаармейцаў. Зіновія Гарбаўца ўзялі на пасаду кіраўніка гэтых курсаў, дзе займалася больш за паўсотні моладзі. Там ён прапрацаваў да свайго ад’езда ў Маскву ў 1929 годзе.

Болей у Беларусь не вяртаўся. У 1929 — 1931 гг. вучыўся ў ВМАТЭІН, дзе яго настаўнікамі былі вядомыя расійскія мастакі Уладзімір Фаворскі і Павел Паўлінаў. З 1931 года выкладаў у Маскоўскім рэдакцыйна-выдавецкім тэхнікуме.

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

У 1926 годзе вядомы краязнаўца Мікола Каспяровіч прывёў Гарбаўца ў Віцебскае акружное таварыства краязнаўства, каб той прыняў удзел у выхадзе ў свет унікальнага выдання — кнігі нямецкага мастацтвазнаўцы Альберта Іпеля «Беларускае мастацтва». Зіновій Гарбавец пераклаў кнігу на рускую мову, а Каспяровіч з рускай мовы — на беларускую. Гэтая кніга стала адным з першых выданняў пра беларускае мастацтва. Зіновій Гарбавец аформіў выданне малюнкамі для вокладкі і тытульнага аркуша. Таксама ўпрыгожыў графічнымі кампазіцыямі два выпускі краязнаўчага зборніка «Віцебшчына».

У 1927 годзе ў выдавецтве «Камінтэрн» тыражом 75 асобнікаў выйшла ў свет 44-х старонкавая кніга «З. И. Горбовец. Гравюры на дереве»^[2]. Прадмову напісаў Усевалад Воінаў, тэкст — Іван Фурман. У кнізе было прадстаўлена 10 гравюр Зіновія Гарбаўца. Як сведчыць Барыс Крэпак (мастацтвазнаўца і даследчык творчасці Зіновія Гарбаўца):

На сённяшні дзень захавалася некалькі асобнікаў, адзін з якіх — з аўтографам мастака на пярэднім форзацы: «Глубокоуважаемому Дмитрию Ермолаичу Блохину от автора гравюр Зиновия Горбовца. 12 августа 1929 г. Москва». Дарэчы, гэтае выданне да сённяшняга дня з’яўляецца ці не адзіным у нашай краіне альбомам абразных гравюр, створаных адным майстрам^[3].

У лістападзе 1927 года разам з Саламонам Юдовіным, Меерам Аксельродам і Акімам Шаўчэнкам браў удзел у выстаўке «Гравюра СССР за 10 гадоў», якая адбылася ў маскоўскім Музеі прыгожых мастацтваў. У экспазіцыі былі прадстаўлены ксілаграфіі настаўніка Гарбаўца — Паўла Паўлінава, а таксама творы вядучых савецкіх майстроў таго часу: Арыстарха Лентулава, Яўгена Лансерэ, Роберта Фалька і іншых. Па словах Барыса Крэпака,

у 1920-я Віцебск нароўні з Ленінградам і Масквой стаў адным з цэнтраў развіцця мастацтва савецкай ксілаграфіі, і ў гэтую «палітру» сваю ноту ўнёс і Зіновій Гарбавец^[3]

.

Вядомыя творы[правіць | правіць зыходнік]

1924 — лінагравюра «Партрэт паэта М. І. Готліба»
1926 — архітэктурныя пейзажы «Віцебск», «Вадакачка ў Віцебску»;
1927 — партрэты віцебскага мастацтвазнаўцы Івана Фурмана, навукоўца-заатэхніка У. І. Авітоўскага, партрэт дзяўчынкі з кнігай;
1933 — партрэты паэтаў Уладзіміра Лугаўскога, Эдуарда Багрыцкага, Яраслава Смелякова, Барыса Пастэрнака, Міколы Бажана;
1965 — лінагравюра «Выгляд з акна»;
1966 — лінагравюра «Аўтапартрэт»;

Таксама ілюстраваў шэраг літаратурных выданняў, у тым ліку паэмы «Маё жыццё» Уладзіміра Лугаўскога і «Застольную песню аб Ганне Дзянісаўне і яе сыне Паўле» С. А. Васільева.

Зноскі

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

И. П. Фурман. З. И. Горбовец. Гравюры на дереве. — 1927. Архівавана 16 студзеня 2021.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Барыс Крэпак. Маэстра абразной гравюры // Культура № 50 (1124) 14.12.2013 - 20.12.2013 г..

[1] Витебская электронная энциклопедия. Горбовец, Зиновий Исаакович (руск.)

[2] Вокладка кнігі «З. И. Горбовец. Гравюры на дереве». Віцебск. 1927 г.

[ReferenceA-3] а ^б Барыс Крэпак. «Маэстра абразной гравюры»

[1]

[2]

[3]