Стэлаж

Стэла́ж (ням.: Stellage) — абсталяванне для захоўвання прадметаў, якое складаецца з шмат'ярусных насцілаў (паліц), замацаваных на стойках або бакавых сценках, альбо якое складаецца з замацаваных на стойках кансоляў (кансольныя стэлажы).

У мэблі стэлаж адносяцца да корпуснай мэблі для захоўвання прадметаў рознага прызначэння.

Стэлажы мінімізуюць займаймую плошчу і робяць зручным доступ да захоўваемых на іх прадметах.

Класіфікацыя

Прыклад класічнага архіўнага стэлажа.

Умоўна стэлажы падпадзяляюцца ў залежнасці ад месца выкарыстання на:

• Архіўныя стэлажы выкарыстоўваюцца для доўгачасовага захоўвання дакументаў у спецыяльна абсталяваных для гэтага памяшканнях.
• Офісныя стэлажы выкарыстоўваюцца для захоўвання розных дробнамаштабных прадметаў, каробак, дакументаў, звычайна захоўваемых у непасрэднай блізкасці ад працоўнага месца.
• Выставачныя стэлажы — уключаюць у сябе вітрыны, вітражы, стэлажы, якія прымяняюцца ў гандлі, музеях, выставах і г . д.
• Складскія стэлажы прымяняюцца для захоўвання любых грузаў і ў залежнасці ад іх вагі і габарытаў маюць розную канструкцыю.
• Бытавыя стэлажы — канструкцыі, якія прымяняюцца для захоўвання розных прадметаў у кватэры, на дачы, дома, у гаражы.

а таксама па тыпу будовы:

• Універсальныя стэлажы — палічныя стэлажы, якія прымяняюцца як складскія, архіўныя, офісныя і перасоўныя стэлажы.
• Перасоўныя стэлажы прызначаныя для арганізацыі або перааснашчэння архіўных памяшканняў.
• Грузавыя стэлажы — выкарыстоўваюцца для захоўвання грузаў на стандартных паддонах, у кантэйнерах розных мадыфікацый і памераў, а таксама на металічных сеткаватых і фанерных насцілах.
• Кансольныя стэлажы выкарыстоўваюцца для захоўвання даўгамерных грузаў (дошкі, профілі, трубы, куток, брус і інш.)
• Аўтаматызаваныя склады — падыходзяць для захоўвання шырокай наменклатуры тавараў, кантролю прадукцыі, яе ідэнтыфікацыі і транспарціроўкі.

Выкарыстанне стэлажоў ў кніжным гандлі.

• Палетныя стэлажы (франтальныя) — франтальныя стэлажы прызначаныя для захоўвання розных грузаў на паддонах. Рама стэлажа выраблена з ацынкаваных профіляў, бэлькі — з металічных халоднокатаных профіляў. Элементы рам злучаюцца паміж сабой балтамі. Бэлькі мацуюцца да рамы пры дапамозе зачэпаў. Бэлькі ўкамплектаваны фіксатарамі. Бэлькі рэгулююцца па вышыні з крокам 50 мм.

• Стэлажы палічныя — распаўсюджанае абсталяванне для складавання рэчаў або захоўвання дакументаў. Іх выкарыстоўваюць у офісах, на складах, для ўладкавання прамысловых памяшканняў. Перавага полочных стэлажоў у тым, што яны досыць лёгкія, простыя ў зборцы і даўгавечныя. Пры неабходнасці стэлажы камплектуюцца адмысловымі пластыкавымі скрынямі для захоўвання дробных грузаў.
• Стэлажны комплекс — прызначаны для вытворчых прадпрыемстваў, складоў, майстэрняў, гаражоў і інш. Ён складаецца з ацынкаваных стоек, паліц, раскоснай сістэмы і збіраецца на зачэпах, што істотна эканоміць час і сілы.
• Стэлажы для аўташын і дыскаў — стэлаж выкарыстоўваецца для вертыкальнага захоўвання аўтамабільных шын (дыскаў) на бэльках, адлегласць паміж якімі менш дыяметра шын (дыскаў). Мах нагрузка на секцыю стэлажа — не больш за 2 500 кг.
• Мабільныя стэлажы — мабільныя стэлажы дазваляюць больш эканамічна выкарыстоўваць карысную плошчу памяшкання. Усталёўваюцца на рэйкі і перасоўваюцца па ім з дапамогай штурвала механічнага прывада. На рэйкі можна ўсталяваць накіроўваючыя для ўезду-выезду або фальшпол. Мабільныя стэлажы маюць стопарнае прыстасаванне. Стацыянарныя стэлажы ўсталёўваюцца ля сцяны, да іх перамяшчаюць мабільныя.
• Стэлажы кансольныя — металічны стэлаж выкарыстоўваецца для захоўвання даўгамерных грузаў. Груз на стэлажы можа захоўвацца з аднаго боку (аднабаковы стэлаж) або з двух бакоў (двухбаковы стэлаж). Кансоль усталёўваецца гарызантальна ці пад невялікім нахілам і рэгулюецца па вышыні з крокам 100 мм і вытрымліваюць нагрузку да 1400 кг на кожную пару кансоляў
• Стэлаж з выкатными платформамі —  стэлаж уяўляе сабой зборна-разборную канструкцыю. Галоўнай асаблівасцю з'яўляюцца выкатные платформы, якія дазваляюць выкарыстоўваць кран для загрузкі-выгрузкі штампаў, прэс-формаў і іншых буйнагабарытных грузаў. Стэлаж дапамагае захаваць дарагія грузы ў ідэальным стане і зэканоміць месца ў вытворчых памяшканнях.
• Набіўныя стэлажы — глыбінныя стэлажы, прызначаныя для захоўвання аднастайнага грузу на паддонах. Адсутнасць праходаў паміж секцыямі дазваляе эфектыўна выкарыстоўваць складскія памяшканні. Стэлаж мае асаблівую канструкцыю, каб штабелер мог свабодна перамяшчацца ўнутры яго.

Складскія стэлажы

Палетны стэлаж, у якім грузы захоўваюцца на паддонах.

Складскія стэлажы маюць дастаткова трывалую і магутную канструкцыю, якая вытрымлівае груз да некалькіх тон. Паколькі склад захоўвання тавараў вялікіх аб'ёмаў і памераў, складскія стэлажы лёгка разбіраюцца і збіраюцца. Усе віды канструкцый з'яўляюцца незаменнымі, маючы шэраг спецыфічных асаблівасцяў і характарыстык, якія падыходзяць для розных складоў. Некаторыя выкарыстоўваюцца для штучнай прадукцыі ў пластыкавых або металічных скрынках, а многія з іх прызначаны для больш грувасткіх і даўгамернымі грузаў. Існуюць наступныя тыпы складскіх стэлажоў:

• Франтальныя стэлажы — папулярны тып металаканструкцый. Любыя тавары лёгка змяшчаюцца на паддонах у некалькі ярусаў. Франтальныя стэлажы дазваляюць захоўваць вялікі аб'ём тавараў і забяспечваюць хуткі і лёгкі доступ да кожнага з паддонаў.
• Палічныя стэлажы — распаўсюджаны тып складскога абсталявання, дазваляе захоўваць вялікія аб'ёмы тавараў. Звычайна змяшчаюць на паліцах скрынкі, скрыні і пачкі. Абслугоўваецца дадзены тып пераважна ўручную.
• Уязныя (глыбінныя, набіўныя) стэлажы — часцей за ўсё выкарыстоўваюцца для складавання аднатыпнага грузу або тавараў з доўгім тэрмінам захоўвання. Пагрузчык заязджае ўнутр стэлажа, што значна эканоміць плошчу памяшкання.
• Гравітацыйныя стэлажы — сістэма захоўвання, дзе грузы на палетах пад сілай цяжару перамяшчаюцца ад зоны загрузкі ў зону выгрузкі па роліках.
• Мезаніны (паверхневыя, шмат'ярусныя) — гэта шматузроўневыя стэлажы са спецыяльнымі рабочымі пляцоўкамі і лесвіцамі, якія дазваляюць працаваць на любым узроўні.
• Кансольныя стэлажы — выкарыстоўваюцца для захоўвання даўгамерных грузаў.
• Мабільныя (перасоўныя) стэлажы — гэта рухомыя сістэмы, якія лёгка перамяшчаюць палетные або кансольныя стэлажы. Аптымальны варыянт кампактнага захоўвання.
• Камбінаваныя стэлажы — спалучэнне розных тыпаў стэлажоў у адной сістэме для адначасовага складзіравання розных відаў тавараў на паддонах і паліцах.

Выпрабаванні і агляд стэлажоў ажыццяўляецца на прадпрыемствах машынабудавання, лёгкай прамысловасці, здабыўной прамысловасці Аддзела галоўнага механіка па спецыяльнай методыцы.

Літаратура

• Стэла́ж // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 230. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Стеллаж // Краткая энциклопедия домашнего хозяйства. — М.: Государственное Научное издательство «Большая Советская энциклопедия», 1959. (руск.)