Тлятворны ўплыў Захаду
Тлятворны ўплыў Захаду (таксама «нізкапаклонства перад Захадам (замежжам)») — палітычнае клішэ.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Яшчэ рускія панславісты (М. П. Пагодзін, М. Я. Данілеўскі), народнікі (М. А. Бакунін, П. Л. Лаўроў, П. М. Ткачоў), почвенікі і славянафілы (І. В. Кірэеўскі, А. С. Хамякоў, К. С. Аксакаў) адмоўна адносячыся да знешняга ўплыву на расійскае жыццё, часта называлі яго «тлятворным».[1]
Заходні ўплыў у СССР[правіць | правіць зыходнік]
У XX стагоддзі, у перыяд «хрушчоўскай адлігі», калі заходняя мода, музыка і да т.п. сталі прасочвацца праз «жалезную заслону», асабліва ў сувязі з правядзеннем фестывалю ў Маскве, выраз тлятворны ўплыў Захаду стаў савецкім ідэалагічным клішэ[2]. Першапачаткова выкарыстоўвалася вышэйшымі партыйнымі органамі ў дачыненні да любых павеваў з краін Захаду, што, паводле іх меркавання, магло падарваць якія-небудзь палажэнні савецкай ідэалогіі або замежнапалітычнага курсу (напрыклад, у дачыненні да прыхільнікаў моды — «стыляг»). Часта (але не заўсёды) ужываецца ў іранічным сэнсе, калі штосьці адпрэчваецца або забараняецца без усякіх рацыянальных прычын, як неадпаведнае пануючай ідэалогіі і традыцыям.
У савецкай навуцы перыяду сталінізму навуковыя працы грунтоўна чысціліся ад спасылак на замежных навукоўцаў па прычыне барацьбы з «нізкапаклонствам перад Захадам (замежжам)». Напрыклад, Аляксандр Салжаніцын у мемуарнае-мастацкім рамане «У крузе першым» коратка апісаў гэта так:
|
Павыкідаць замежнікаў значыла замяніць усюды ў тэксце «Лаўэ даказаў» на «навукоўцам удалося даказаць», або «як пераканаўча паказаў Лангмюр» на «як было паказана». Калі ж які-небудзь не толькі рускі, але немец ці датчанін на рускай службе адрозніўся хоць бы малым — трэба было абавязкова паказаць цалкам яго імя-імя па бацьку, адцяніць яго непрымірымы патрыятызм і несмяротныя заслугі перад навукай. глава 50
|
|
Расійскі сацыёлаг Барыс Максімавіч Фірсаў успамінае, як адна маскоўская газета з пафасам ставіла пытанне: «Чаму могуць навучыць нашых дзяцей кнігі Жуль Верна, усе гэтыя яго героі — чалавеканенавіснік капітан Нема ці бесшабашны Дзік Санд?»[3].
Адлюстраванне ў творах культуры[правіць | правіць зыходнік]
У негатыўным ключы выраз ужываецца ў фільме «Дыяментавая рука»: калі Сямёна Сямёнавіча Гарбункова, які напіўся і ўстроіў у рэстаране «Ніцая вярба» дэбош, прывезлі дамоў, домакіраўнік Варвара Сяргееўна Плюшч кажа яго жонцы: «Пасля вяртання адтуль [з замежнай паездкі] Ваш муж стаў іншым. Тлятворны ўплыў Захаду! Гэтыя цацкі ідыёцкія! А гэта дзіўная фраза — „Сабака — сябар чалавека“! Дзіўная, калі не сказаць больш. А гэта? Элементы салодкага жыцця! І вы ведаеце, я не здзіўлюся, калі заўтра высвятліцца, што ваш муж тайна наведвае сінагогу» (апошняе слова пераагучана на «палюбоўніцу»).
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ Реферат по философии. Тема: «Становление философии» Архівавана 22 ліпеня 2014.
- ↑ Шавырын Сяргей За мяжу! (з гісторыі замежнага турызму ў СССР) Архівавана 20 чэрвеня 2010.
- ↑ Фирсов Б.М., Европейский университет в Санкт-Петербурге, Европейский дом (Санкт-Петербург). Разномыслие в СССР, 1940-1960-е годы: история, теория и практика (англ.) (руск.). — СПб.: Европейский университет в Санкт-Петербурге, 2008. — С. 95. — 543 с. — ISBN 5-9438-0070-0.