Цыкл трыкарбонавых кіслот

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Цыкл трыкарбонавых кіслот (цыкл Крэбса, цытратны цыкл, цыкл лімоннай кіслаты) — цэнтральная частка агульнага шляху катабалізму, цыклічны біяхімічны аэробных працэс, падчас якога адбываецца ператварэнне двух-і трохвугляродных злучэнняў, якія ўтвараюцца як прамежкавыя прадукты ў жывых арганізмах пры распадзе вугляводаў, тлушчаў і бялкоў, да CO2. Пры гэтым вызвалены вадарод накіроўваецца ў ланцуг тканкавага дыхання, дзе ў далейшым акісляецца да вады, прымаючы непасрэдны ўдзел у сінтэзе ўніверсальнай крыніцы энергіі — АТФ.

Цыкл Крэбса - гэта ключавы этап дыхання ўсіх клетак, якія выкарыстоўваюць кісларод, цэнтр перасячэння мноства метабалічных шляхоў у арганізме. Акрамя значнай энергетычнай ролі цыклу адводзіцца таксама і істотная пластычная функцыя, гэта значыць гэта важная крыніца малекул-папярэднікаў, з якіх у ходзе іншых біяхімічных ператварэнняў сінтэзуюцца такія важныя для жыццядзейнасці клеткі злучэнні як амінакіслоты, вугляводы, тлустыя кіслоты і інш.

Цыкл ператварэння лімоннай кіслаты ў жывых клетках быў адкрыты і вывучаны нямецкім біяхімікам Хансам Крэбсам, за гэту працу ён (сумесна з Ф. Ліпманам) атрымаў Нобелеўскую прэмію (1953 год).

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2002. — Т. 15. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0251-2 (Т. 15).