Універсальны каардынаваны час: Розніца паміж версіямі

Месцазнаходжанне
Зрушэнне ад UTC	{{{зрушэнне}}} гадзін
Бягучы час
	Зараз Expression error: Unexpected < operator. г 23 хв (абнавіць)
Статыстыка

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[недагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 19:37, 25 сакавіка 2012

Універсальны каардынаваны час (англ.: Coordinated Universal Time, UTC), Сусветны час — аснова цывільнага часу, які адрозніваецца на цэлую колькасць секундаў ад атамнага часу і на дробавую колькасць секунд ад UT1.

UTC — спадчыннік GMT (Грынвіцкі час). Новае імя было ўведзена, каб пазбавіцца ад геаграфічных назваў у міжнародным стандарце. UTC грунтуецца на атамным адліку часу, а не на часе ў Грынвічы. Варта звярнуць увагу на тое, што UTC аднолькавы ўзімку і ўлетку. Таму для тых месцаў, дзе прыняты пераход на пэўны тэрмін да летняга часу, зрушэнне адносна UTC на гэты тэрмін змяняецца.

Метад выліку UTC

UT - сярэдні сонечны час на мерыдыяне Грынвіча. З-за нераўнамернасці кручэння Зямлі грынвіцкі мерыдыян круціцца таксама нераўнамерна. Апроч таго, у выніку бесперапыннага перамяшчэння восі кручэння ў целе самой Зямлі геаграфічныя палюсы соваюцца па паверхні Зямлі, а разам з імі змяняюць сваё месцазнаходжанне і плоскасці праўдзівых мерыдыянаў. З-за гэтых фактараў адрозніваюць наступныя сістэмы вымярэння часу:

UT0 — час на імгненным грынвіцкім мерыдыяне, вызначаны па імгненным месцазнаходжанні палюсоў Зямлі. Гэта час, які атрымліваецца непасрэдна ў выніку астранамічных назіранняў сутачных рухаў зорак;

UT1 — час на сярэднім грынвіцкім мэрыдыяне, выпраўлены з улікам руху зямных палюсоў:

UT1 = UT0 + Δλ,

дзе Δλ — папраўка, якая залежыць ад каардынат імгненнага полюсу, якія адлічваюцца адносна агульнапрынятага сярэдняга полюсу;

UT2 — час, які выпраўлены з улікам сезоннай нераўнамернасці кручэння Зямлі ΔT_s:

UT2 = UT1 + ΔT_s.

Для ўзгаднення назіраемага сусветнага часу UT1 і строга раўнамернага Міжнароднага атамнага часу (TAI) з 1964 году ўвялі раўнамерна-пераменную шкалу часу UTC — універсальны каардынаваны час. Маштабы UTC і TAI роўныя, а нульпункт змяняецца скокам. Паміж UTC і UT1 назапашваецца разыходжанне, абумоўленае, па-першае, нераўнамернасцю шкалы UT1, а, па-другое, няроўнасцю маштабаў UT1 і TAI (1 секунда UT1 у дакладнасці не роўная 1 атамнай секундзе). Пры нарастанні разыходжання паміж UTC і UT1 да 0,7 секунды робіцца карэктыроўка скокам на 1 секунду.

Дадатковая высакосная сeкунда дадаецца (або, тэарэтычна, адымаецца) 30 чэрвеня або 31 снежня пры неабходнасці. Першая змена была ў 1972 годзе, дадана дадатковая секунда ў 23:59:60. Даданне секунды вызначаецца International Earth Rotation and Reference Systems Service, паводле іх назіранняў за кручэннем Зямлі.

Сігналы дакладнага часу перадаюцца па радыё, тэлебачанні і праз інтэрнет у сістэме UTC.

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-{{вызнч|1=Універсальны каардынаваны час}} ({{lang-en|Coordinated Universal Time}}, ''UTC''), {{вызн2|1=Сусветны час}} — аснова цывільнага часу, які адрозніваецца на цэлую колькасць [[секунда|секундаў]] ад [[Міжнародны атамны час|атамнага часу]] і на дробавую колькасць секунд ад UT1.
+'''Універсальны каардынаваны час''' ({{lang-en|Coordinated Universal Time}}, ''UTC''), '''Сусветны час''' — аснова цывільнага часу, які адрозніваецца на цэлую колькасць [[секунда|секундаў]] ад [[Міжнародны атамны час|атамнага часу]] і на дробавую колькасць секунд ад UT1.
 UTC — спадчыннік GMT ([[Час грынвіцкага мерыдыяну|Грынвіцкі час]]). Новае імя было ўведзена, каб пазбавіцца ад геаграфічных назваў у міжнародным стандарце. UTC грунтуецца на атамным адліку часу, а не на часе ў [[Грынвіч]]ы. Варта звярнуць увагу на тое, што UTC аднолькавы ўзімку і ўлетку. Таму для тых месцаў, дзе прыняты пераход на пэўны тэрмін да [[Летні час|летняга часу]], зрушэнне адносна UTC на гэты тэрмін змяняецца.
@@ Радок 10: / Радок 10: @@
 '''UT1''' — час на сярэднім грынвіцкім мэрыдыяне, выпраўлены з улікам руху зямных палюсоў:
-UT1 = UT0 + &Delta;&lambda;,
+UT1 = UT0 + Δλ,
-дзе &Delta;&lambda; — папраўка, якая залежыць ад каардынат імгненнага полюсу, якія адлічваюцца адносна агульнапрынятага сярэдняга полюсу;
+дзе Δλ — папраўка, якая залежыць ад каардынат імгненнага полюсу, якія адлічваюцца адносна агульнапрынятага сярэдняга полюсу;
-'''UT2''' — час, які выпраўлены з улікам [[сезон|сезоннай]] нераўнамернасці кручэння Зямлі &Delta;T<sub>s</sub>:
+'''UT2''' — час, які выпраўлены з улікам [[сезон|сезоннай]] нераўнамернасці кручэння Зямлі ΔT<sub>s</sub>:
-UT2 = UT1 + &Delta;T<sub>s</sub>.
+UT2 = UT1 + ΔT<sub>s</sub>.
 Для ўзгаднення назіраемага сусветнага часу UT1 і строга раўнамернага Міжнароднага атамнага часу ([[Міжнародны атамны час|TAI]]) з [[1964]] году ўвялі раўнамерна-пераменную шкалу часу UTC — універсальны каардынаваны час. Маштабы UTC і TAI роўныя, а нульпункт змяняецца скокам. Паміж UTC і UT1 назапашваецца разыходжанне, абумоўленае, па-першае, нераўнамернасцю шкалы UT1, а, па-другое, няроўнасцю маштабаў UT1 і TAI (1 секунда UT1 у дакладнасці не роўная 1 атамнай секундзе). Пры нарастанні разыходжання паміж UTC і UT1 да 0,7 секунды робіцца карэктыроўка скокам на 1 секунду.