Сіметрыя (фізіка): Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
| Радок 9: | Радок 9: | ||
<part> |
<part> |
||
Групай сіметрыі фізічнай задачы называецца група, кожны элемент якой з—яўляецца лінейнай аперацыяй сіметрыі задачы, які адлюстроўвае адзін элемент мноства рашэнняў задачы, у другой. |
Групай сіметрыі фізічнай задачы называецца група, кожны элемент якой з—яўляецца лінейнай аперацыяй сіметрыі задачы, які адлюстроўвае адзін элемент мноства рашэнняў задачы, у другой. |
||
</part>// |
|||
<nowiki>== Примечания ==</nowiki> |
|||
<nowiki><references></nowiki> |
|||
<nowiki><ref name="fizika"> Любарскi Г.Я. Теория групп и физика. — </nowiki><abbr>М.</abbr>: Наука, 1986. — 224 с..</ ref> |
|||
<nowiki></references></nowiki> |
|||
== Тэарэма Нётэр == |
== Тэарэма Нётэр == |
||
Версія ад 22:33, 10 снежня 2017
Сіметрыя ў шырокім сэнсе — адпаведнасць, нязменнасць (інварыянтнасць), праяўляюцца, пры якіх-небудзь зменах, пераўтварэннях (напрыклад: становішча, энергіі, інфармацыі, іншага). У фізіцы, сіметрыя фізічнай сістэмы — гэта некаторы ўласцівасць, якое захоўваецца пасля правядзення пераўтварэнняў.
Сіметрыя (сіметрыі) — адно з фундаментальных паняццяў у сучаснай фізіцы, якое iграе найважную ролю ў фармулёўцы сучасных фізічных тэорый. Сіметрыі, якія ўлічваюцца ў фізіцы, даволі разнастайныя, пачынаючы з сіметрыяй звычайнага трохмернага «фізічнай прасторы» (такімі, напрыклад, як люстраная сіметрыя), працягваючы больш абстрактнымі і менш навочнымі (такімі як калібравальная інварыянтнай).
Некаторыя сіметрыі ў сучаснай фізіцы лічацца дакладнымі, іншыя — толькі набліжанымі. Таксама важную ролю адыгрывае канцэпцыя спантанага парушэння сіметрыі.
Гістарычна выкарыстанне сіметрыі ў фізіцы прасочваецца з старажытнасці, але найбольш рэвалюцыйным для фізікі ў цэлым, па-відаць, стала ўжыванне такога прынцыпу сіметрыі, як прынцып адноснасці (як у Галілея, так і ў Пуанкарэ — Лорэнца — Эйнштэйна), які стаў затым як бы ўзорам для ўвядзення і выкарыстання ў тэарытычнай фізіцы іншых прынцыпаў сіметрыі (першым з якіх стаў, па-відаць, прынцып агульнай каварыянтнасці, які з’яўляюцца дастаткова прамым пашырэннем прынцыпу адноснасці і які прывёў да агульнай тэорыі адноснасці Эйншэйна).
<part>
Групай сіметрыі фізічнай задачы называецца група, кожны элемент якой з—яўляецца лінейнай аперацыяй сіметрыі задачы, які адлюстроўвае адзін элемент мноства рашэнняў задачы, у другой.
Тэарэма Нётэр
У 1918 годзе нямецкі матэматык Нётэр даказала тэарэму, згодна з якой кожнай бесперапыннай сіметрыі фізічнай сістэмы адпавядае некаторы закон захавання. Наяўнасць гэтай тэарэмы дазваляе праводзіць аналіз фізічнай сістэмы на аснове наяўных дадзеных аб сіметрыі, якой гэтая сістэма валодае. З яе, напрыклад, вынікае, што інварыянтнай раўнанняў руху цела з цягам часу прыводзіць да [[|закон захавання энергіі|закона захавання энергіі]]; інварыянтнай адносна зрухаў у прасторы — да закона захавання імпульсу; інварыянтнай адносна кручэнняў — да закона захавання моманту імпульсу.
Гл. таксама
Літаратура
- Фермi Э. Квантовая механика. — М.: Мир, 1968. — 366 с.
- Любарскi Г.Я. Теория групп и физика. — М.: Наука, 1986. — 224 с..