Сіметрыя (фізіка): Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Версія ад 00:27, 11 снежня 2017

Сіметрыя ў шырокім сэнсе — адпаведнасць, нязменнасць (інварыянтнасць), праяўляюцца, пры якіх-небудзь зменах, пераўтварэннях (напрыклад: становішча, энергіі, інфармацыі, іншага). У фізіцы, сіметрыя фізічнай сістэмы — гэта некаторы ўласцівасць, якое захоўваецца пасля правядзення пераўтварэнняў.

Сіметрыя (сіметрыі) — адно з фундаментальных паняццяў у сучаснай фізіцы, якое iграе найважную ролю ў фармулёўцы сучасных фізічных тэорый. Сіметрыі, якія ўлічваюцца ў фізіцы, даволі разнастайныя, пачынаючы з сіметрыяй звычайнага трохмернага «фізічнай прасторы» (такімі, напрыклад, як люстраная сіметрыя), працягваючы больш абстрактнымі і менш навочнымі (такімі як калібравальная інварыянтнай).

Некаторыя сіметрыі ў сучаснай фізіцы лічацца дакладнымі, іншыя — толькі набліжанымі. Таксама важную ролю адыгрывае канцэпцыя спантанага парушэння сіметрыі.

Гістарычна выкарыстанне сіметрыі ў фізіцы прасочваецца з старажытнасці, але найбольш рэвалюцыйным для фізікі ў цэлым, па-відаць, стала ўжыванне такога прынцыпу сіметрыі, як прынцып адноснасці (як у Галілея, так і ў Пуанкарэ — Лорэнца — Эйнштэйна), які стаў затым як бы ўзорам для ўвядзення і выкарыстання ў тэарытычнай фізіцы іншых прынцыпаў сіметрыі (першым з якіх стаў, па-відаць, прынцып агульнай каварыянтнасці, які з’яўляюцца дастаткова прамым пашырэннем прынцыпу адноснасці і які прывёў да агульнай тэорыі адноснасці Эйншэйна).

<part>

Групай сіметрыі фізічнай задачы называецца група, кожны элемент якой з—яўляецца лінейнай аперацыяй сіметрыі задачы, які адлюстроўвае адзін элемент мноства рашэнняў задачы, у iншай.^[1].

Тэарэма Нётэр

У 1918 годзе нямецкі матэматык Нётэр даказала тэарэму, згодна з якой кожнай бесперапыннай сіметрыі фізічнай сістэмы адпавядае некаторы закон захавання. Наяўнасць гэтай тэарэмы дазваляе праводзіць аналіз фізічнай сістэмы на аснове наяўных дадзеных аб сіметрыі, якой гэтая сістэма валодае. З яе, напрыклад, вынікае, што інварыянтнай раўнанняў руху цела з цягам часу прыводзіць да [[|закон захавання энергіі|закона захавання энергіі]]; інварыянтнай адносна зрухаў у прасторы — да закона захавання імпульсу; інварыянтнай адносна кручэнняў — да закона захавання моманту імпульсу.

Гл. таксама

Літаратура

Фермi Э. Квантовая механика. — М.: Мир, 1968. — 366 с.

↑ Любарскi Г.Я. Теория групп и физика. — М.: Наука, 1986. — 224 с..

[1] Любарскi Г.Я. Теория групп и физика. — М.: Наука, 1986. — 224 с..

[1]

@@ Радок 9: / Радок 9: @@
 <part>
-Групай сіметрыі фізічнай задачы называецца група, кожны элемент якой з—яўляецца лінейнай аперацыяй сіметрыі задачы, які адлюстроўвае адзін элемент мноства рашэнняў задачы, у iншай.<ref>'' Любарский.'' 1986, с. 56..</ref>.
+Групай сіметрыі фізічнай задачы называецца група, кожны элемент якой з—яўляецца лінейнай аперацыяй сіметрыі задачы, які адлюстроўвае адзін элемент мноства рашэнняў задачы, у iншай.<ref>'' Любарскi Г.Я.'' Теория групп и физика. — <abbr>М.</abbr>: Наука, 1986. — 224 с..</ref>.
 == Тэарэма Нётэр ==
@@ Радок 17: / Радок 17: @@
 * [[Імпульс]]
 * [[Фізіка]]
-==Заўвагі==
-*{{ Любарский. 1986, с. 56.}}
 == Літаратура ==
 * Фермi Э. Квантовая механика. — <abbr>М.</abbr>: Мир, 1968. — 366 с.
-* Любарскi Г.Я. Теория групп и физика. — <abbr>М.</abbr>: Наука, 1986. — 224 с..
 [[Катэгорыя:Сіметрыя (фізіка)| ]]