Прагляд зыходнага тэксту старонкі Анейда

{{Этнічная група|
   group     = <center>Анейда <br /> (''Onyota'a:ka'')</center>
 | image     = [[Выява:Oneida portraits.jpg|300 px]]
 | caption   = <div style="background-color:#fee8ab"><small> 
 | poptime   = 15500 (2022)
 | popplace  =  {{Сцягафікацыя|ЗША}} — 3500 <br />
{{Сцягафікацыя|Канада}} — 12000	 
 | langs     =  анейда
 | rels      = [[анімізм]], [[політэізм]], [[хрысціянства]]
 | related   = іншыя [[іракезы]], [[ваяндот]], [[саскуэханцы]], [[Эры (народ)|эры]], [[Нейтраль (народ)|нейтраль]]
}}

'''Ане́йда''' (саманазва: ''Onyota'a:ka’'', літаральна «людзі ўстойлівага каменю») — [[індзейцы|індзейскі]] народ, карэнныя жыхары [[ЗША]] і [[Канада|Канады]]. Уваходзяць у лігу [[Іракезы|іракезаў]].  

Жывуць пераважна ў [[Нью-Ёрк (штат)|штатах Нью-Ёрк]], [[Вісконсін]] і [[Антарыа (правінцыя)|правінцыі Антарыа]]. Агульная колькасць (2022 г.) — 15 500 чал.<ref>[https://joshuaproject.net/people_groups/14161 Oneida]</ref>

== Гісторыя ==
Анейда, падобна іншым [[іракезы|іракезам]], з'яўляюцца нашчадкамі [[археалагічная культура|археалпгічнай культуры]] Аваска. Меркавана ў [[15 стагоддзе|XV]] ст. увайшлі ў лігу іракезаў. У [[17 стагоддзе|XVII]] ст. моцна пацярпелі ад [[эпідэмія|эпідэмій]] і ваенных дзеянняў падчас [[Бабровыя войны|Бабровых войн]]. 

У канцы [[18 стагоддзе|XVIII]] ст. падтрымалі [[ЗША]] ў вайне за незалежнасць, што выклікала ваенныя сутычкі з [[магаўкі|магаўкамі]] і [[англічане|англійскімі]] [[лаялісты|лаялістамі]]. У [[1788]] г. падпісалі мірнае пагадненне са [[Нью-Ёрк (штат)|штатам Нью-Ёрк]]. Яно спрыяла пашырэнню тэрыторыі народа, але да пачатку [[19 стагоддзе|XIX]] ст. правадыры насуперак пагадненню [[1794]] г. з федэральнымі ўладамі ЗША прадалі або перадалі ў карыстанне белым пасяленцам частку [[сельская гаспадарка|сельскагаспадарчых]] зямель. Гэта прывяло да перасялення анейда ў [[Канада|Канаду]], дзе [[Джозеф Брант]] дамогся вылучэння рэзервацыі іракезаў. У [[1838]] г. група [[пратэстантызм|пратэстантаў]]-анейда атрымала правы на землі ў [[Вісконсін|Вісконсіне]]<ref>[https://oneida-nsn.gov Oneida Tribe Of Indians Of Wisconsin]</ref>. 

У нашы дні анейда штатаў Нью-Ёрк і Вісконсін разглядаюцца ўрадам ЗША як асобныя [[нацыя|нацыі]]. Канадскія анейда прызнаны цэнтральным урадам часткай першаснай нацыі іракезаў.

== Мова ==
[[Мова]] анейда належыць да [[іракезскія мовы|іракезскай]] групы моў<ref>[http://www.native-languages.org/oneida.htm Oneida Indian Language]</ref>. У [[2011]] г. на ёй размаўлялі 160 чалавек у [[Канада|Канадзе]]<ref>[http://www12.statcan.gc.ca/census-recensement/2011/dp-pd/tbt-tt/Rp-eng.cfm?APATH=3&DETAIL=0&DIM=0&FL=A&FREE=0&GC=0&GID=0&GK=0&GRP=1&LANG=E&PID=103328&PRID=10&PTYPE=101955&S=0&SHOWALL=0&SUB=0&THEME=90&Temporal=2011&VID=0&VNAMEE=&VNAMEF= 2011 Census of Canada: Topic-based tabulations]</ref>. Усяго тых, хто размаўляе на мове анейда, каля 200 чалавек. Сярод анейда Канады, [[Вісконсін|Вісконсіна]] і [[Нью-Ёрк (штат)|Нью-Ёрка]] распрацаваны тры незалежныя праграмы па захаванню роднай мовы<ref>[https://www.uwgb.edu/oneida/About.html About the Oneida Language] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170713023900/http://www.uwgb.edu/oneida/About.html |date=13 ліпеня 2017 }}</ref>.   

{{зноскі}}

== Спасылкі ==
* [http://www.oneidaindiannation.com Oneida Indian Nation]
* [https://oneida.on.ca Oneida Nation of the Thames]
* [https://oneida-nsn.gov Oneida Tribe Of Indians Of Wisconsin]
* [https://www.mpm.edu/wirp/ICW-156.html Oneida History] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20160921102415/https://www.mpm.edu/wirp/ICW-156.html |date=21 верасня 2016 }}
* [http://www.everyculture.com/multi/Le-Pa/Oneidas.html Oneidas — World Culture Encyclopedia]
* [http://oneidalanguage.ca Oneida Language & Cultural Centre]
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Народы ЗША]]
[[Катэгорыя:Народы Канады]]
[[Катэгорыя:Іракезы]]