Маяра́н[3], Маяран садовы[4] (Origanum majorana) — від шматгадовых травяністых раслін сямейства ясноткавыя.
Майран, мар’янка[5], лябёдка, мажэржанка, мацердушка, мацержанка, размар’ян[6][7], мацярдушка[8].
Шматгадовая расліна мае выгляд паўкусціка з галінастым сцяблом вышынёй да 50 см з дробным шаравата-серабрыстым лісцем і белымі з ружовым адценнем кветкамі. Уся падземная частка расліны мае ў сабе эфірны алей, маладое лісце багатае руцінам, вітамінам С, карацінам.
Вырошчваецца ў Амерыцы, Паўночнай Афрыцы, Еўропе, у т.л. Беларусі.
У харчаванні выкарыстоўваюцца ўсе наземныя часткі расліны ў якасці прыправы. Ужываецца як вострая прыправа да супоў, страў з агародніны і мяса, асабліва каўбасных вырабаў, паляпшае смакавыя якасці салёнай і марынаванай агародніны. Маяранам араматызуюць воцат і гарбату.
У народнай медыцыне прымяняецца пры галаўным болі, бяссонніцы, дыябеце, хваробах нырак, печані, жоўцевага пузыра.
Вырошчваецца як адна- і шматгадовая расліна.
Маяран — цяпло- і святлолюбівая расліна. Вырошчваюць яго на добра прагрэтых участках са схілам на поўдзень насеннем або расадай. Насенне сеюць рана вясной 3—5-радковымі стужкамі з адлегласцю паміж імі 20—25 см, паміж раслінамі 10—15 см. Насенне пачынае прарастаць пры тэмпературы 12—15 °C, усходы з'яўляюцца на 20—23-і дзень. Аптымальная тэмпература для росту 20—25 °C. Расаду высаджваюць у грунт пасля заканчэння замаразкаў. Маяран размнажаюць таксама вясной дзяленнем куста і зялёнымі чаранкамі: верхнюю частку маладых аднагадовых парасткаў даўжынёй 13—15 см высаджваюць у рыхлую ўрадлівую глебу на глыбіню 8—10 см, накрываюць іх плёнкай, слоікамі або папяровымі пакетамі. Догляд раслін уключае праполванне, рыхленне міжрадкоўяў, падкормкі аміячнай салетрай (20—30 г на вядро вады) пасля першага зразання. Парасткі зразаюць адзін-два разы за лета ў пачатку цвіцення на вышыні 5 см ад зямлі, сушаць іх і захоўваюць у цені звязанымі ў пучкі.
Зноскі
- ↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
- ↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
- ↑ Напісанне Маяран ў адпаведнасці з БЭ ў 18 тамах., Т.10. Мн., 2000, С.243
- ↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 80. — 160 с. — 2 350 экз. - у крыніцы пад назвай Majorana hortensis Moench.
- ↑ Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
- ↑ Анненков Н. (руск.) (бел. Ботанический словарь, Спб, 1878
- ↑ Рытов М. В. (руск.) (бел. Русские лекарственные растения. т. I. Петроград, 1918
- ↑ Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
- Энцыклапедыя сельскага гаспадара. — Мн.: БелЭн, 1993.
