Удзельнік:Ffederal/Дзейнасць АУН і УПА ў Беларусі

У часы вайны ўплыў бандэраўцаў на поўдні сучаснай Беларусі быў вялікі, сцвярджае мінскі гісторык Гуленко. Сутыкненне ў неаб'яўленай бязлітаснай вайне паміж польскай Арміяй Краёвай і УПА былі менавіта на тэрыторыі Беларусі: "Брэст, Пінск, поўдзень Беларусі, поўнач Украіны — тут атрады УПА і Арміі Краёвай сыходзіліся напрамкі. Ішла барацьба на выжыванне. І гэтая вайна ўкраінскага-польскі падтрымлівалася спецслужбамі і савецкімі, і нямецкімі па прынцыпе: падзяляй і пануй ".

У гісторыі УПА былі перыяды, калі яна супрацоўнічала з савецкімі партызанамі і калі прымала зброю ў немцаў, кажа мінскі гісторык Уладзімір Гуленко: "Усё-такі іх мэтай была незалежная Украіна. А Сталін зрабіў з бандэраўцамі так, на мой погляд, як бы бандэраўцы здзейснілі са сталіністам. Іншая справа, што гэта ўсё-ткі была народная вайна: агульная колькасць савецкіх партызан і бандэраўцаў ў Беларусі была прыкладна аднолькавая — не менш за паўмільёна.

Па падліках гісторыка Гуленко, ад рук НКВД на тэрыторыі Украіны і Беларусі загінула 170000 воінаў УПА, 70 тысяч беглі на Захад, узяты ў палон і выслана больш за 200 тысяч.

Сярод воінаў УПА было шмат беларусаў. У Дивинському раёне Брэсцкай вобласці ў 1944 годзе ў Савецкай Арміі было мабілізавана толькі 50 чалавек з 5 тысяч — астатнія ўцяклі да бандэраўцамі. Дзейнічалі адмысловыя беларускія правады УПА: "хвацкай часткова, Пінск, Баранавічы — там атрады УПА былі. Акрамя таго, былі створаны фарміравання беларускіх нацыяналістаў пад кіраўніцтвам Міхаіла Вітушка, арганізацыйнай асновай гэтых фарміраванняў была беларуская незалежныя партыя, неафіцыйную назву «беларускія рэзыстанс», гэтыя фарміравання цесна супрацоўнічалі з УПА, было праведзена некалькі дзясяткаў сумесных буйных баёў з савецкімі партызанамі ў 1943—1944 гадах. Беларуская дэлегацыя ездзіла на з'езд АУН восенню 1943 года. Яны таксама паспрабавалі стварыць рух антыфашысцкай-антысавецкі ". Аднак беларусы не змаглі рэалізаваць гэтыя планы.

Тым не менш атрады УПА дзейнічалі на тэрыторыі сучаснай Беларусі да канца 1953 года, сцвярджае мінскі гісторык Уладзімір Гуленко, і вялі партызанскую вайну з савецкай уладай. Прычым у іх шэрагах дзейнічалі пераважна мясцовыя, беларускія грамадзяне: «10 гадоў пасля вайны бандыты выжыць не могуць. Гэта не бандыцкія рух. Тут, безумоўна, была масавая падтрымка мясцовага насельніцтва».

Уладзімір Гуленко кажа, што з атрадамі УПА на поўдні Беларусі савецкая ўлада скончыла толькі дзякуючы вялікім ваенным спецаперацыя і вывазу ў Сібір цэлых вёсак, у якіх падтрымлівалі паўстанцаў.

У лютым 1952 у Іванаўскім раёне Пінскім вобласці ліквідаваны надрайонного правадыра Івана Панько («Сікоры»), у дорогичинских раёне Пінскім вобласці органы дзяржбяспекі БССР разграмілі бандгруппы раённага правадніка «Рыгора». Падчас гэтых аперацый супрацоўнікі МГБ і МУС БССР забілі 11 оуновцы, сярод іх і абодвух правадыроў, 3 арыштавалі.