.30 Carbine
.30 Carbine (7,62×33 мм) — прамежкавы патрон, распрацаваны ў 1940 годзе кампаніяй «Вінчэстэр» для арміі ЗША. Ужываўся ў самазарадным карабіне M1 у час Другой сусветнай вайны, войнаў у Карэі і В’етнаме, а таксама ў грамадзянскай зброі. Выраб гэтага патрона працягваецца і цяпер.
| Маркіроўка | Маса кулі, г | Пачатковая хуткасць, м/с | Дульная энергія, Дж |
|---|---|---|---|
| .30 Carbine | 7 | 606 | 1300 |
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Напярэдадні Другой сусветнай вайны армія ЗША запусціла праект «лёгкая вінтоўка», каб забяспечыць дапаможны персанал (кіроўцы, механікі, некаторыя афіцэры) і тылавыя падраздзяленні зброяй, у якой была б большая агнявая моц і дакладнасць, чым у стандартнага пісталету M1911A1 калібру .45 ACP, і ўдвая меншая вага за стандартную вінтоўку M1 Garand калібру .30-06.
У іншых краінах, у падобным выпадку часцей за ўсё выраблялі пісталет-кулямёты пад самы распаўсюджаны ў арміі пісталетны патрон. Але самы распаўсюджаны ў арміі ЗША патрон калібру .45 ACP быў досыць спецыфічны, і пад яго здолелі зрабіць надзейны пісталет-кулямёт. Часткова прыняты на ўзбраенне пісталет-кулямёт Томпсана быў цяжкім, дарагім у вытворчасці, а яго дакладнасць стральбы на сярэднія дыстанцыі не задавольвала ваенных.
Таму 1 кастрычніка 1940 года на сустрэчы прадстаўнікоў камерцыйных зброевых кампаній з Камітэтам абароны ЗША было прынята рашэнне распрацаваць паменшаную версію патрону .30-06 і распрацаваць пад яго зброю.[1]
Згодна з распрацаванымі ў арміі ЗША спецыфікацыямі на новы патрон, калібр павінен быў быць больш 27-га, эфектыўная далёкасць стральбы — 300 ярдаў (каля 275 метраў) або больш, а сярэдні роскід — 18 цаляў (460 мм) або менш на адлегласці 300 ярдаў.
Распрацоўка
[правіць | правіць зыходнік]Улічваючы гэтыя патрабаванні, Эдвін Пагслі з Winchester вырашыў распрацаваць патрон з куляй 30-га калібру, масай 100—120 гран (6,2 — 7,4 грам) і хуткасцю 2000 футаў у секунду (610 м/с). У выніку патрон .30 carbine быў распрацаваны (першапачаткова ён меў пазначэнне .30 SR M-1) на аснове значна больш старога патрона .32 WSL, прадстаўленага для вінтоўкі Winchester Model 1905 (патрон распрацоўвалі для палявання на ліс ці каётаў, але папулярным ён не стаў). Па сваёй форме і канструкцыі патрон больш пахадзіў на пісталетны. У новым патроне выкарыстоўваецца больш лёгкая Куля (6,9 гр супраць 10,2) і палепшаны порах. У выніку пачатковая хуткасць кулі на 41 % вышэй, а энергія на 27 % большая, чым у зыходнага патрона .32 WSL.
Спачатку перад кампаніяй Winchester была пастаўлена задача распрацаваць толькі патрон, і вырабляць карабін пад яго не планавала. Іншыя фірмы і асобныя дызайнеры прадставілі некалькі праектаў карабінаў, але большасць прататыпаў былі альбо ненадзейнымі, альбо не праходзілі патрабаванне па масе. Маёр армейскай артылерыі Рэнэ Студлер пераканаў кампанію Winchester у тым, што вінтоўка Winchester M2 .30-06, распрацоўка якой была пачата Эдам Браўнінгам і ўдасканалена інжынерамі Winchester, можа быць дапрацавана для выкарыстання патрону .30 carbine. Праз некаторы час быў гатовы M1 Carbine.
Да снежня 1940 года была выраблена доследная партыя патронаў са свінцовымі кулямі масай 6,9 г у тампакавай абалонцы. У студзені і чэрвені на выпрабаванні адпраўляюцца прамысловыя партыі патронаў па 50 000 штук у кожнай, а ўвосень выпускаецца партыя з 300 000 патронаў з іншым тыпам пораху.
Пасля прыняцця на ўзбраенне
[правіць | правіць зыходнік]Між тым, 30 кастрычніка 1941 года патрон прымаецца на ўзбраенне арміі ЗША пад пазначэннем Cartridge, Carbine Cal. .30. Як і планавалася Карабін M1 быў выдадзены пяхотным афіцэрам, кулямётчыкам, артылерыстам, танкістам, дэсантнікам і іншым супрацоўнікам сувязі замест больш буйнога і цяжкага M1 Garand.
Аднак удасканаленне патрона на гэтым не скончылася, напрыклад, замена маркі пораху, праведзеная ў красавіку 1942 года, дазволіла павялічыць пачатковую хуткасць кулі на 10 %, аднак спробы замяніць матэрыял гільзы з латуні на ацынкаваную сталь або алюміній апынуліся беспаспяховымі, як і распрацоўка бранябойнай кулі для дадзенага патрона.[2]
У канцы Другой сусветнай вайны быў прадстаўлены Карабін М2, з перамыкачом селектыўнага агню, якія дазваляюць весці цалкам аўтаматычны агонь з даволі высокай хуткасцю (850—900 стрэлаў у хвіліну) і магазінам на 30 патронаў.
Акрамя серыйных карабінаў вытворчасці кампаніі Winchester, — Самазараднага М1 і аўтаматычнага М2, — іншай фірмай Auto-Ordnance, якая выпускала пісталеты-кулямёты Томпсана, пад патрон .30 carbine была ў парадку эксперыменту распрацавана так званая «лёгкая вінтоўка» (Thompson Light Rifle). Гэта зброя ў нейкай меры ўяўляла сабой аналаг нямецкага STG-44, са спрошчанай штампована-зварной канструкцыяй, адаптаванай для масавага выпуску. Але амерыканскіх вайскоўцаў яна не зацікавіла і так і засталася дасведчаным узорам.
Пасля заканчэння вайны вялікая колькасць карабінаў паступіла ў продаж на грамадзянскім рынку. З-за асаблівасці балістыкі кулі патрон .30 carbine не зацікавіў паляўнічых, аднак спадабаўся людзям, якія захапляюцца спартыўнай стральбой, а таксама паліцыянтам.
Далейшае выкарыстанне патрона
[правіць | правіць зыходнік]
Ужо пасля заканчэння Другой Сусветнай вайны ў Дамініканскай Рэспубліцы венгерскім эмігрантам канструктарам Паўлем Кіралі пад патрон .30 Carbine быў распрацаваны аўтаматычны карабін Cristobal M2. Яго канструкцыя ўяўляла сабой цікаўны гібрыд двух сістэм — венгерскага пісталета-кулямёта Kiraly 39.M (ранейшая распрацоўка самога Кіралі), якім выпускалі ў Дамінікане па ліцэнзіі італьянскага пісталета-кулямёта Beretta M1938.
Акрамя таго, патрон .30 Carbine выкарыстоўваецца ў шэрагу рэвальвераў і пісталетаў, такіх як Ruger Blackhawk або AMT AutoMag III.
У 1994 годзе ў Ізраілі пад гэты патрон быў створаны карабін Magal, канструкцыя якога заснавана на аўтамаце Galil (мясцовы аўтамат на аснове АК). З 2001 года з-за шматлікіх скаргаў эксплуатантаў на нізкую надзейнасць ён быў зняты з узбраення. Між тым, арыгінальны карабін М1 застаецца на ўзбраенні ізраільскай паліцыі і сіл грамадзянскай абароны.
Наменклатура патронаў
[правіць | правіць зыходнік]Акрамя стандартнага таксама былі распрацаваны патроны з трасіруючымі кулямі М-16 і Т-16, халастыя, навучальныя, выпрабавальныя, а таксама патроны для кідання вінтовачных гранат.
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Патрон .30 Carbine / 7.62x33 (руск.). Оружие и боеприпасы. Праверана 22 лютага 2025.
- ↑ Патрон .30 Carbine / 7.62x33 (руск.). Оружие и боеприпасы. Праверана 22 лютага 2025.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Кашевский В. А. Пехотное оружие Второй мировой войны / В. А. Кашевский. — Мн.: ООО «Харвест», 2004. ISBN 985-13-1815-9
- Мураховский В. И. Оружие пехоты: Справочник / В. И. Мураховский, С. Л. Федосеев — М.: Арсенал-Пресс, 1992. ISBN 5-85139-001-8
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Современное стрелковое оружие Архівавана 19 чэрвеня 2010.