Агнішчане
Агнішчанін — спачатку напэўна малодшы дружыннік, які кіраваў княжацкай гаспадаркай, дваром, слугамі. У XI—XIII стст. старшы дружыннік, «княжы муж», баярын.
Звестак пра агнішчан у крыніцах мала. Найперш гэта чатыры артыкулы Кароткай рэдакцыі «Рускай Праўды», пачынаючы з «Праўды Яраславічаў» (арт. 19—21, 33), два артыкулы Шырокай рэдакцыі (арт. 12, 78)[1], паведамленні Наўгародскага першага летапісу пад 1166, 1195 і 1234 гадамі[2] і згадка ў «Статуце князя Яраслава пра масты»[3].
На думку С. М. Салаўёва, агнішчанін «Праўды Яраславічаў» у іншых спісах «Рускай Праўды» замяняецца выразам «княжы муж», улічваючы кантэкст артыкулаў 19—22, 33 Кароткай рэдакцыі «Рускай Праўды», дзе агнішчанін аказваецца ў блізкай сувязі з іншымі княжымі мужамі, з жыццём княжага дамена, даследчыкі прыйшлі да адназначнай высновы пра блізкасць агнішчан з князем, з яго дваром — «агнішчам» (С. М. Салаўёў, П. М. Мрочак-Драздоўскі, М. Ф. Уладзімірскі-Буданаў, М. П. Паўлаў-Сільванскі, А. Я. Праснякоў, С. У. Юшкоў, Б. А. Раманаў)[4].
Меркаванні гісторыкаў разышліся ў пэўнай характарыстыцы гэтай групы княжых людзей. Панаваў пункт гледжання пра належнасць агнішчан да найбліжэйшага кола князя, да старэйшай дружыны (С. М. Салаўёў, П. М. Мрочак-Драздоўскі, М. Ф. Уладзімірскі-Буданаў і іншыя). У 1901 годзе М. П. Паўлаў-Сільванскі пісаў пра агнішчан як «вышэйшы разрад» дружыны, аднак пасля пісаў, што гэта «наогул княжыя дружыннікі, княжы мужы, як старэйшыя, так і малодшыя»[5].
Пра прывілеяваны статус агнішчаніна сведчыць «Руская праўда», якая за яго забойства вызначала падвойнае спагнанне ў 80 грыўняў.
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ Правда Русская: [в 3 т.] / Ин-т истории АН СССР; Под ред. Б. Д. Грекова; [вст. статья В. П. Любимова, с. 11―54]. [Т.] 1: Тексты: [печатная транскрипция] / Подг. к печати: В. П. Любимов [и др.]. — М. — Л.: Изд-во АН СССР, 1940. — 505 с.
- ↑ Новгородская первая летопись старшего и младшего изводов / АН СССР, Ин-т истории; [под ред. и с предисл. А. Н. Насонова]. — М. — Л.: Изд-во АН СССР, 1950. — 640, [1] с., [5] л. факсим. — С. 32, 42, 73, 219, 234, 235, 283. Адзін раз агнішчане згаданы ў Маскоўскім летапісным зборы канца XV ст., але ў перадачы наўгародскай падзеі (тое ж у Цвярскім летапісе пад 1165 г.); Филин Ф. П. Происхождение русского, украинского и белорусского языков: Историко-диалектологич. очерк / АН СССР, Ин-т рус. яз. — Л.: Наука, 1972. — 656 с. — С. 585, 586.
- ↑ Российское законодательство X—XX веков: [Тексты и коммент.]. В 9-ти т. / Под общ. ред. [и с предисл.] О. И. Чистякова. Т. 1. Законодательство Древней Руси / Отв. ред. В. Л. Янин. — М.: Юрид. лит., 1984. — 430 с., ил., факс. — С. 236—238.
- ↑ Правда Русская: [в 3 т.] / Ин-т истории АН СССР; Под ред. Б. Д. Грекова; [вст. статья В. П. Любимова, с. 11―54]. [Т.] 2: Комментарии / Сост.: Б. В. Александров [и др.]. — М. — Л.: Изд-во АН СССР, 1947. — 862 с. — С. 138—146.
- ↑ Павлов-Сильванский Н. П. Феодальные отношения в удельной Руси. — СПб.: Тип. В. С. Балашев и Кº, 1901. — 82 с. — С. 5.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Огнищане // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
Слоўнікі і энцыклапедыі |
|---|
