РБМК

РБМК, рэактар вялікай магутнасці канальны (руск.: реактор большой мощности канальный) - серыя графіта-вадзяных ядзерных рэактараў канальнага тыпу. Вырабляліся ў СССР пачынаючы з 1960-я па 80-я гады. Эксплуатацыя гэтых рэактараў працягваецца ў Расіі і Латвіі. Раней гэтыя рэактары працавалі ва Украіне на Чарнобальскай АЭС, пасля аварыі на якой, рэактары гэтай серыі ў прастамоўі пачалі зваць «рэактарамі чарнобальскага тыпу». Разам з рэактарам ВВЭР РБМК быў найбольш распаўпюджаны ў савецкай атамнай энергетыцы.

Былі пабудаваныя рэактары РБМК-1000 і РБМК-1500, а таксама спраектаваны РБМК-2000. Сваё далейшае развіццё гэтыя рэактары атрымоўваюць ў серыі МКЭР.

Характарыстыкі РБМК

Характарыстыка	РБМК-1000	РБМК-1500	РБМКП-2000 (праэкт)
Цеплавая магутнасць рэактара, МВт	3200	4800	5400
Электрычная магутнасць энергаблока, МВт	1000	1500	2000
ККДз блока, %	31,3	31,3	37,0
Ціск пары перад турбінай, атм	65	65	65
Тэмпература пары перад турбінай, °С	280	280	450
Памер актыўнай зоны, м:
высата	7	7	6
дыяметр (шырыня×даўжыня)	11,8	11,8	7,75×24
Загрузка ўрана, т	192	189	220
Узбагачэнне, % 235U
выпарвальны канал	2,6-2,8	2,6-2,8	1,8
перагравальны канал	—	—	2,2
Колькасць каналаў:
выпарвальных	1693	1661	1744
перагравальных	—	—	872
Сярэдняе выпальванне, МВт·сут/кг:
у выпарвальным канале	25,5	25?	20,2
у перагравальным канале	—	—	18,9
Памеры абалонкі ЦВЭЛа (дыяметр×таўшчыня), мм:
выпарвальны канал	13,5×0,9	13,5×0,9	13,5×0.9
перагравальны канал	—	—	10×0,3
Матэрыял абалонак ЦВЭЛаў:
выпарвальны канал	Zr + 2,5 % Nb	Zr + 2,5 % Nb	Zr + 2,5 % Nb
перагравальны канал	—	—	Нержавеючая сталь

Канструкцыя

Схема РБМК-1000

Рэактары РБМК выкарыстоўвалісь на аднаконтурных АЭС, у якіх у паравую турбіну падаецца пара, што непасрэдна ўтвараецца ў ядзерным рэактары.

Аснову актыўнай зоны складае графітавы цыліндар, які ў сваю чаргу выкладзены з асобных блокаў. Графіт выконвае ролю замядляльніка. У гэтым цыліндры зроблены каналы, у частцы каторых знаходзяца касеты з ядзерным палівам, а праз большасць праходзіць вада, якая ахалоджвае графіт, бо ён награваецца з-за таго, што замядляе нейтроны, што ўтвараюцца падчас ядзернай рэакцыі. Таксама ў частцы каналаў знаходзяцца стрыжні кіравання, часткова высоўваючы якія з актыўнай зоны можна змяняць інтэнсіўнасць ядзернай рэакцыі. Вада, калі праходзіць праз тэхналагічныю каналы часткова выпарваецца, і пасля, у барабане-сепаратары, пара адзяляецца ад вады: пара ідзе ў турбіну, а вада, да якой дадаецца вада, што вяртаецца з паратурбіннай устаноўкі, ідзе зноў у выпарвальныя каналы.

У рэактары РБМКП-2000 планавалася, што вада будзе выпарвацца поўнасцью, а атрыманая пара будзе яшчэ ў дадатак перегравацца (у выніку пара будзе мець больш высокую тэмпературу, што павялічала б ККДз атамнай станцыі.