Прагляд зыходнага тэксту старонкі Адукацыйная камісія

'''Адукацыйная камісія''' — скарочаная назва '''Камісіі народнай асветы''' ({{lang-pl|Komisja Edukacji Narodowej}}) — установа па кіраўніцтву народнай асветай у [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Першая падобнага роду ўстанова ў Еўропе<ref>Пасэ, У. С. Адукацыная камісія / У. С. Пасэ // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: У 6 т. Т. 1. А — Беліца / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск: БелЭн, 1993. — С. 62</ref>.

Была заснаваная [[Сойм Рэчы Паспалітай|Соймам Рэчы Паспалітай]] ([[1773]]—[[1775]]). У яе стварэнні бралі ўдзел асветнікі [[Гуга Калантай|Г.Калантай]], [[Ігнацы Патоцкі|І.Патоцкі]], [[Рыгор Пірамовіч|Р.Пірамовіч]], [[Ян Снядэцкі|Я.Снядэцкі]], [[Іахім Храптовіч|І.Храптовіч]] і інш. Першы старшыня (1773—1776) — [[Ігнацы Якуб Масальскі|І.Масальскі]]. Кіруючыся інтарэсамі патрыятычных колаў шляхты і гараджан, што спрабавалі вывесці краіну з эканамічнага і палітычнага крыхісу, Адукадыйная камісія ажыццявіла рэформу школ і ўніверсітэтаў у духу ідэй [[Асветніцтва]]. Правядзенню гэтых мерапремстваў спрыяла забарона [[Папы рымскія|папам рымскім]] [[ордэн езуітаў|Ордэна езуітаў]]<ref name="КЛС-2003">Кізіма С. А.,…</ref>. Усе былыя навучальныя установы і маёмасць Ордэна на тэрыторыі Рэчы Паспалітай перадавалася ў рукі камісіі.

У [[1783]] г. быў зацверджаны «Статут, прадпісаны для акадэмій і школ Рэчы Паспалітай». Камісіі непасрэдна падпарадкоўваліся [[Ягелонскі ўніверсітэт|Ягелонскі універсітэт]] у [[Кракаў|Кракаве]] і [[Галоўная школа Вялікага княства Літоўскага|Галоўнай школе Вялікага княства Літоўскага]] (пазней [[Віленскі ўніверсітэт]]), якія сталі вышэйшай ступенню новай сістэмы адукацыі і галоўнымі навучальнымі цэнтрамі адпаведна ў Польшчы і [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]]. Сярэднюю ступень адукацыі складалі акруговыя і падакруговыя школы.

== Гл. таксама ==

* [[Камісіі вялікія]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/КізЛянцСамГБкл2003|}}

{{Эпоха Асветніцтва}}

[[Катэгорыя:Адукацыя ў Рэчы Паспалітай]]
[[Катэгорыя:Адукацыя ў Вялікім Княстве Літоўскім]]