Прагляд зыходнага тэксту старонкі Вышыўка

[[Выява:Stitching frame from the thrifting store near my job.jpg|250px|thumb|[[Пяльцы]] з вышыўкай]]
'''Вышыўка''' — від [[народнае дэкаратыўнае мастацтва|народнага дэкаратыўнага мастацтва]]; [[арнамент]] або малюнак, вытканы ўручную (звычайнымі або спецыяльнымі іголкамі, часам кручком і інш.) ці машынным спосабам на тканінах, карунках, скуры. Матэрыялам служылі ільняныя, баваўняныя, ваўняныя, зрэдку шаўковыя ніткі, бліскаўкі і інш. Гістарычна для беларускіх тэрыторый характэрна ўжыванне ў вышыўцы чырвоных, сініх, чорных ([[забалаць]], [[горынь]], [[блахва]]), белых ([[белка]]) колераў, хоць у залежнасці ад рэгіёна Беларусі каларыстыка вышывак можа адрознівацца. Для [[накладная вышыўка|накладной вышыўкі]] (аплікацыі) ужываліся шнур, тасьма, стужкі, кавалкі каляровых тканін, скура і інш. Вышыўкай аздаблялі жаночае (кашулі, галаўныя ўборы, фартухі, зрэдчас — спадніцы і гарсеты) і мужчынскае (кашулі, шыйныя хусткі) адзенне, суконную і аўчынную вопратку, рэчы дэкаратыўна-абрадавага і бытавога прызначэння ([[ручнік]]і, абрусы, навалочкі, посцілкі і інш.).

Адрозніваюць таксама [[Гафт (вышыўка)|гафт]], як асобны від вышыўкі. Гэта ручная ці машынная вышыўка каштоўнымі матэрыяламі: каляровымі шаўковымі, залатымі, срэбранымі ніткамі, перлінамі, камянямі. У Беларусі гафт вядомы з [[XVI стагоддзе|XVI стагоддзя]] ў аздабленні літургічнага ([[арнат]]ы) і святочнага адзення, дэкаратыўных тканін (пакрывалы для алтароў — антымінсы).

== Гісторыя вышыўкі ==
[[image:Cross stitch embroidery.jpg|thumb|150px|left|Элемент вышыванага дыванка]]
Узнікненне вышыўкі адносіцца да эпохі першабытнай культуры і звязана з шыццём адзення са скураў жывёл. Матэрыялам для вышыўкі ў розныя часы былі жылы жывёл, натуральныя ці афарбаваныя ніці [[Лён|ільну]], канопляў, бавоўны, шоўку, воўны, а таксама перліны і каштоўныя камяні, бусы і [[бісер]], ракушкі, залатыя і медныя бляшкі, манеты. Вышыўка цесна звязана з бытам, працай, прыродай і, такім чынам, заўсёды адлюстоўвала мастацкія густы і ўяўленні, выяўляла нацыянальную своеасаблівасць і майстэрства кожнага народа.

Мастацтва дэкаратыўнай вышыўкі ўзнікла ў глыбокай старажытнасці і на працягу многіх вякоў захоўваецца ў дэталях інтэр’еру, адзення і разнастайных прадметаў бытавога ўжытку. Найбольш старажытныя вышыўкі, якія дайшлі да нашага часу, адносяцца да [[VI стагоддзе да н.э.|VI]]—[[V стагоддзе да н.э.|V ст. да н.э.]] Яны былі выкананы ў Старажытным [[Кітай|Кітаі]] на шаўковых тканінах шоўкам-сырцом, воласам, залатымі і срэбранымі ніткамі. Вышыўкай упрыгожвалі не толькі адзенне, але і дываны, і дэкаратыўныя пано з выявамі дрэваў і птушак.

Мастацтва вышыўкі мае шматвекавую гісторыю. На тэрыторыі нашай краіны найбольш старажытныя ўзоры вышыўкі вядомы на рэштках тканін (захаваліся пераважна шаўковыя), на скураным абутку, на футаралах, кашальках ([[XII стагоддзе|XII]] — [[XIII стагоддзе|XIII ст.]]) — вырабах рамеснікаў з [[Полацк]]а, [[Мінск|Менска]], [[Тураў|Турава]], [[Давыд-Гарадок|Давыд-Гарадка]], [[Пінск]]а, [[Слуцк]]а, [[Гродна|Гародні]]. Вырабы расшывалі каляровымі ваўнянымі, зрэдку шаўковымі ніткамі з характэрным арнаментам у выглядзе пляцёнкі, спіралепадобных завіткоў, канцэнтрычных кругоў, сэрцападобных фігур і інш.

Пра вышыўку перыяду [[феадалізм]]у сведчаць разнастайныя пісьмовыя крыніцы, што адлюстроўваюць распаўсюджанне вышываных рэчаў сярод пэўных слаёў насельніцтва (у тым ліку і сярод [[сялянства]]), адзначаюць перавагу вышыўкі ў параўнанні з іншымі спосабамі арнаментацыі тканін, прыводзяць звесткі пра пераемнасць традыцый мінулага. З узмацненнем сувязі з горадам і ўплыву гарадской культуры патрыярхальны быт сельскага насельніцтва хутка разбураўся, што адбілася на традыцыйным адзенні, спосабах і характары арнаментацыі народных тканін. Пад канец [[XIX стагоддзе|XIX]] — пач. [[XX стагоддзе|XX ст.]] вышыўка, як і раней, бытавала пераважна ў форме хатняй вытворчасці для патрэб сям’і, што абумовіла яе глыбокую самабытнасць і ўстойлівасць старажытных мясцовых традыцый.

== Галерэя ==
<gallery>
File:BajnaFotoThalerTamas7.jpg
File:BajnaFotoThalerTamas8.jpg
File:BajnaFotoThalerTamas4.jpg
File:BajnaFotoThalerTamas3.jpg
</gallery>

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}
{{Вышыўка}}
{{Бібліяінфармацыя}}
[[Катэгорыя:Вышыўка| ]]
[[Катэгорыя:Народныя промыслы]]