Прагляд зыходнага тэксту старонкі Грамадзянскі кодэкс Рэспублікі Беларусь

{{Нарматыўны акт
|від                   = [[кодэкс]]
|назва                 = Грамадзянскі кодэкс Рэспублікі Беларусь
|нумар                 = 218-З
|прыняты               = [[Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Палатай прадстаўнікоў]]<br>{{Дата пачатку|28|10|1998|1}}
|ухвалены              = [[Савет Рэспублікі Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Саветам Рэспублікі]]<br>{{Дата пачатку|19|11|1998|1}}
|падпісаны             = [[Прэзідэнт Беларусі|прэзідэнтам Беларусі]]<br>{{Дата пачатку|7|12|1998|1}}
|набыў моц             = {{Дата пачатку|1|7|1999|1}}
|апублікаваны          = 1999 г.<br>у газеце «[[Звязда (газета)|Звязда]]»
}}
'''Грамадзя́нскі ко́дэкс Рэспу́блікі Белару́сь''' — звод [[заканадаўства]] Рэспублікі Беларусь аб прававым становішчы ўдзельнікаў грамадзянскага абароту, які набыў моц у ліпені 1999 года.

Паводле 1-га артыкула Кодэкса, вызначае «падставы ўзнікнення і парадак ажыццяўлення права [[Уласнасць|ўласнасці]] і іншых [[Рэчавыя правы|рэчавых правоў]], правоў на вынікі інтэлектуальнай дзейнасці, рэгулюе адносіны паміж асобамі, якія ажыццяўляюць [[Прадпрымальніцтва|прадпрымальніцкую]] дзейнасць, або з іх удзелам, дагаворныя і іншыя абавязацельствы, а таксама іншыя [[Маёмасць|маёмасныя]] і звязаныя з імі асабістыя немаёмасныя адносіны». На 2020 год налічваў 1153 артыкулы ў складзе 8 раздзелаў: 1) «Агульныя палажэнні», 2) «Права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы», 3) «Агульная частка абавязацельнага права», 4) «Асобныя віды [[Абавязацельства|абавязацельстваў]]», 5) «[[Інтэлектуальная ўласнасць]]», 6) «[[Спадчына|Спадчыннае]] права», 7) «[[Міжнароднае прыватнае права]]», 8) «Заключныя палажэнні». Замяніў сабой Грамадзянскі кодэкс [[Беларуская ССР|Беларускай ССР]] ад 11 чэрвеня 1964 года. На 2020 год Грамадзянскі кодэкс Беларусі дзейнічаў з 61-м штогадовым змяненнем і дапаўненнем (за выключэннем 2009 года), у тым ліку пасля 2-х новых рэдакцый Кодэкса: ад 28 жніўня 2012 года № 428-З і ад 20 ліпеня 2016 года № 413-З. 26 сакавіка 2020 года Экспертны савет у пытаннях перакладу заканадаўчых актаў на беларускую мову ўхваліў Пратаколам № 1 пераклад 3-й яго рэдакцыі з 61-м змяненнем і дапаўненнем паводле Закона ад 18 снежня 2018 года № 151-З<ref name="а">{{Навіна|аўтар=А. Лукашэнка|загаловак=Грамадзянскі кодэкс Рэспублікі Беларусь ад 7 снежня 1998 г. № 218-З|спасылка=https://pravo.by/upload/pdf/kodeksibel/gramadzjanskij_kodeks_rb_1998_bel.pdf|выдавец=Нацыянальны прававы інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь|дата публікацыі=26 сакавіка 2020|дата доступу=14 чэрвеня 2020}}</ref>.

== Агульныя палажэнні ==
Першы раздзел Грамадзянскага кодэкса Беларусі «Агульныя палажэнні» змяшчаў 209 артыкулаў у складзе 5 падраздзелаў: 1) «Асноўныя палажэнні», 2) «Асобы», 3) «Аб’екты грамадзянскіх правоў», 4) «Здзелкі і прадстаўніцтва», 5) «Тэрміны. [[Іск]]авая даўнасць». Найбольшым быў падраздзел «Асобы» са 112 артыкуламі (16—127), які сярод іншага даваў азначэнні такім відам [[Юрыдычная асоба|юрыдычных асоб]], як [[гаспадарчыя суполкі і таварыствы|гаспадарчая суполка і таварыства]], [[поўная суполка]], [[камандытная суполка]], [[таварыства з абмежаванай адказнасцю]], [[таварыства з дадатковай адказнасцю]], [[акцыянернае таварыства]], [[Даччынае прадпрыемства|даччынае]] і залежнае таварыства, [[вытворчы кааператыў]], [[унітарнае прадпрыемства]], [[Сельская гаспадарка|сялянская гаспадарка]], [[некамерцыйная арганізацыя]] і [[дзяржаўнае аб’яднанне]]<ref name="а"/>.

== Права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы ==
Другі раздзел Грамадзянскага кодэкса «Права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы» налічваў 78 артыкулаў (210—287) у складзе 8 глаў: 1) «Агульныя палажэнні»; 2) «Набыццё права ўласнасці»; 3) «Спыненне права ўласнасці»; 4) «Агульная ўласнасць»; 5) «Рэчавыя правы на [[Нерухомасць|нерухомую]] маёмасць»; 6) «Права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы на [[Жыллё|жылыя]] памяшканні»; 7) «Права гаспадарчага распараджэння, права аператыўнага кіравання»; 8) «Абарона права ўласнасці і іншых рэчавых правоў». Найбольшай была глава «Набыццё права ўласнасці» з 17 артыкуламі (219—235), якая пералічвала такія падставы набыцця права ўласнасці, як нерухомая нанава створаная маёмасць, перапрацоўка, агульнадаступныя для збору рэчы, [[дагавор]], перадача рэчы, безгаспадарныя рэчы, кінутыя ўласнікам рухомыя рэчы, знаходка, безнаглядныя жывёлы і [[скарб]]<ref name="а"/>.

== Агульная частка абавязацельнага права ==
Трэці раздзел Кодэкса «Агульная частка абавязацельнага права» змяшчаў 136 артыкулаў (288—423) у складзе 2 падраздзелаў: 1) «Агульныя палажэнні аб абавязацельствах», 2) «Агульныя палажэнні аб дагаворы». Большым быў падраздзел «Агульныя палажэнні аб абавязацельствах» са 102 артыкулаў (288—289), які акрэсліваў [[паняцце]], бакі, выкананне, забеспячэнне выканання, перамену асоб, [[адказнасць]] за парушэнне і спыненне абавязацельстваў. У забеспячэнні выканання давалася азначэнне такім тэрмінам, як [[няўстойка]], [[заклад]], [[трыманне]], [[паручальніцтва]], [[гарантыя]] і [[задатак]]<ref name="а"/>.

== Асобныя віды абавязацельстваў ==
Чацверты раздзел Грамадзянскага кодэкса «Асобныя віды абавязацельстваў» уключаў 555 артыкулаў (424—978), што складала 48 % усіх артыкулаў Кодэкса. У раздзеле налічвалася 30 глаў: 1) «Купля-продаж»; 2) «Мена»; 3) «Дарэнне»; 4) «Рэнта і пажыццёвае ўтрыманне з забеспячэннем»; 5) «[[Арэнда]]»; 6) «Наём жылога памяшкання»; 7) «Безаплатнае карыстанне»; 8) «Падрад»; 9) «Выкананне навукова-даследчых работ, доследна-канструктарскіх і тэхналагічных работ»; 10) «Аплатнае аказанне [[Паслуга|паслуг]]»; 11) «Перавозка»; 12) «Транспартная экспедыцыя»; 13) «[[Пазыка]] і [[крэдыт]]»; 14) «Фінансаванне пад уступку грашовага патрабавання»; 15) «Банкаўскі [[Уклад|ўклад]]»; 16) «Бягучы [[банкаўскі рахунак]]»; 17) «Разлікі»; 18) «Захоўванне»; 19) «[[Страхаванне]]»; 20) «Даручэнне»; 21) «Дзеянні на чужы інтарэс без даручэння»; 22) «Камісія»; 23) «[[Давернае кіраванне]] маёмасцю»; 24) «Комплексная прадпрымальніцкая ліцэнзія»; 25) «Простая суполка»; 26) «Публічнае абяцанне ўзнагароды»; 27) «Публічны конкурс»; 28) «Правядзенне гульняў і закладаў»; 29) «Абавязацельствы ў выніку прычынення шкоды»; 30) «Абавязацельствы з прычыны беспадстаўнага абагачэння». Найбольшай была глава «Купля-продаж» са 114 артыкулаў (424—537), якая давала азначэнне такім паняццям, як [[Раздробны гандаль|раздробная]] купля-продаж, пастаўка тавараў, пастаўка тавараў для дзяржаўных патрэб, кантрактацыя, энергазабеспячэнне, продаж нерухомасці і продаж [[прадпрыемства]]<ref name="а"/>.

== Інтэлектуальная ўласнасць ==
Пяты раздзел Кодэкса «Інтэлектуальная ўласнасць» змяшчаў 52 артыкулы (979—1030) у складзе 9 глаў: 1) «Агульныя палажэнні»; 2) «[[Аўтарскае права]] і сумежныя правы»; 3) «Агульныя палажэнні аб праве прамысловай уласнасці»; 4) «Права на [[Вынаходка|вынаходку]], карысную мадэль, [[прамысловы ўзор]]»; 5) «Права на [[Сорт|сарты]] раслін і [[Парода|пароды]] жывёл»; 6) «Права на тапалогію інтэгральнай [[Інтэгральная схема|мікрасхемы]]»; 7) «Права на абарону [[Камерцыйная таямніца|сакрэту]] вытворчасці ад незаконнага выкарыстання»; 8) «Сродкі індывідуалізацыі ўдзельнікаў грамадзянскага абароту, [[тавар]]аў, работ або паслуг»; 9) «Нядобрасумленная [[канкурэнцыя]]». Найбольшай была глава «Сродкі індывідуалізацыі ўдзельнікаў грамадзянскага абароту, тавараў, работ або паслуг» з 16 артыкулаў (1013—1028), якая акрэслівала фірменнае найменне, [[таварны знак]], знак абслугоўвання і геаграфічнае ўказанне<ref name="а"/>.

== Спадчыннае права ==
Шосты раздзел Кодэкса «[[Спадчыннае права]]» налічваў 62 артыкулы (1031—1092) у складзе 5 глаў: 1) «Агульныя палажэнні аб успадкаванні», 2) «[[Успадкаванне]] паводле [[тастамент]]а», 3) «Успадкаванне паводле закона», 4) «Набыццё спадчыны», 5) «Асаблівасці ўспадкавання асобных відаў маёмасці». Найбольшай была глава «Набыццё спадчыны» з 18 артыкулаў (1069—1086), якая акрэслівала прыняццё, прырашчэнне, раздзел і адмову ад спадчыны. Паводле 1070-га артыкула Кодэкса, прызнаецца, што спадчыннік прыняў спадчыну, калі: 1) прыняў меры для захавання маёмасці, да абароны яе ад замахаў або дамаганняў трэціх асоб; 2) ажыццявіў за свой кошт выдаткі на ўтрыманне маёмасці; 3) аплаціў за свой кошт даўгі спадчынадаўцы або атрымаў ад трэціх асоб належныя
яму сумы<ref name="а"/>.

== Міжнароднае прыватнае права ==
Сёмы раздзел Кодэкса «Міжнароднае прыватнае права» змяшчаў 43 артыкулы (1093—1135) у складзе 2 глаў: 1) «Агульныя палажэнні», 2) «Калізійныя нормы». Большай была глава «Калізійныя нормы» з 33-х артыкулаў (1103—1135), якая закранала наступныя пытанні: асобы, асабістыя немаёмасныя правы, здзелкі, прадстаўніцтва і іскавая даўнасць, права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы, дагаворныя абавязацельствы, пазадагаворныя абавязацельствы, інтэлектуальная ўласнасць і спадчыннае права. Параграф «Асобы» апісваў асабісты закон, [[праваздольнасць]] і [[дзеяздольнасць]], імя і апеку, абвяшчэнне памерлай [[Фізічная асоба|фізічнай асобы]], а таксама закон і праваздольнасць юрыдычнай асобы<ref name="а"/>.

== Заключныя палажэнні ==
Восьмы раздзел «Заключныя палажэнні» налічваў 18 артыкулаў (1136—1153) пра ўступленне ў сілу і прымяненне Грамадзянскага кодэкса Беларусі. Паводле апошняга 1153 артыкула Кодэкса, [[Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь]] меў прывесці заканадаўства ў адпаведнасць з Кодэксам да ўступлення яго ў сілу 1 ліпеня 1999 года<ref name="а"/>.

{{зноскі}}
{{Вонкавыя спасылкі}}
[[Катэгорыя:Кодэксы Беларусі]]
[[Катэгорыя:Грамадзянскае права]]
[[Катэгорыя:1999 год у праве]]