Дамы Варвацы

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Дамы Варвацы — шэраг будынкаў у горадзе Таганрогу, якія належалі ў свой час расійскаму двараніну грэчаскага паходжання Івану Андрэевічу Варвацы і яго сям'і.

Сям'я Камніна-Варвацы ў розны час валодала ў горадзе Таганрогу рознымі дамамі, што знаходзіліся па адрасах: Пятроўская, 46; Грэчаская, 62; Грэчаская. 59; Італьянскі завулак, 58; Мікалаеўская, 53 і інш. Некаторыя будынкі былі куплены сямейнікамі і перабудаваны, некаторыя пабудаваны пры іх удзеле. Іван Андрэевіч Варвацы (сапраўднае прозвішча — Леанцідзіс) жыў у Таганрогу з 1814 года.

Прозвішча Варвацы стала вытворнай ад яго мянушкі — «Варвакіс», якое далі яму яго сябры па змаганні супраць турэцкага ярма. Быўшы не толькі адважным і самаадданым ваяром, але і працавітым і сумленным прадпрымальнікам, які набыў усеагульнае прызнанне, ён актыўна займаўся дабрачыннай дзейнасцю. На яго сродкі быў пабудаваны Іерусалімскі грэчаскі манастыр, на будаўніцтва якога Варвацы ахвяраваў 600 тысяч рублёў і яшчэ 60 тысяч на яго ўтрыманне. На ахвяраваныя ім грошы ў Таганрогу існавала хата догляду для бедных на 12 ложкаў і багадзельня на 8 ложкаў.

З цягам часу змяняліся назвы вуліц, на якіх знаходзіліся дамы, што належалі Варвацы, і нумары дамоў.

  • Будынак на вул. Мала-Грэчаская, 7 ці вул.ім. Шміта,19. Гараджане звалі «дом з ядрамі і кулямі» з-за шматлікіх куль і ядзер, якія захраслі ў яго сценах з часоў аблогі Таганрога. Так, пры абстрэле горада ў 1855 годзе англа-французскай эскадрай у сценах гэтага будынка засталіся 32 ядры, а таксама мноства куль і аскепкаў, якія пры наступным аднаўленні горада былі пакінуты на месцы ў памяць пра гераічную абарону Таганрога. Каля дома знаходзіўся сад, які выходзіў на Грэчаскую вуліцу[1]. З 1903 па 1910 год у доме размяшчалася камерцыйнае вучылішча. Дом не захаваўся.
  • Будынак на вул. Пятроўская, 153. У 1812 годзе будынак з зямлёй быў куплена І. А. Варвацы ў пані Кацярыны Фёдараўны Шауфус у наваколлі Таганрога ў балцы Малая Чарапаха. У 1820 годзе, перад ад'ездам у Грэцыю, ён ахвяраваў гэты маёнтак гораду для гарадской лякарні і багадзельні. Да гэтага драўлянага дома прылягалі пятнаццаць дзесяцін зямлі, а таксама фруктовы сад, млын і студня. У гэтым доме 18 кастрычніка 1837 адкрылі лякарню[2].

Бальнічны комплекс размяшчаўся па адрасе: вул. Пятроўская, 113. Пазней, у сувязі з зменай нумарацыі дамоў, будынак атрымаў адрас: вул. Пятроўская, 153. У пачатку XX стагоддзя ў лякарні было 100 ложкаў для хворых, у заразным аддзяленні былі 2 палаты мужчынскіх і 2 жаночых на 70 хворых і 30 месцаў. З 1920-х гадоў, пасля ўсталявання савецкай улады, былая «Бальніца богадагодных устаноў» атрымала назву «2-я савецкая лякарня». Да пачатку 1935 года лякарня стала спецыялізавацца як жаночая лякарня і радзільня.

  • Будынак на вул. Пятроўскай, 87. Трохпавярховы будынак з чатырохвугольнымі калонамі, пабудаваны ў 1830-х гадах купцом Д. Петракокіна. У канцы 1880-х гадоў ён быў набыты абшарнікам К. Н. Камніна-Варвацы і капітальна перабудаваны. З 1907 па 1920 год у будынку знаходзілася гарадская Управа, якая ў парэформенны перыяд (з 1810 года) стала галоўным выканаўчым органам гарадскога самакіравання. З 1909 па 1914 год у адным з пакояў размясціўся гарадскі музей з маляўнічай галерэяй. З 17 студзеня па 1 лютага 1918 года будынак займаў Савет працоўных дэпутатаў г. Таганрога. З прыходам у горад немцаў у маі 1918 года, а потым дзянікінскіх войскаў, гарадская Управа зноў вярнулася ў гэты будынак. Пасля аднаўлення савецкай улады дома заняў Ваенна-рэвалюцыйны камітэт, які з 10 студзеня да чэрвеня 1920 года з'яўляўся галоўным органам гарадской улады. Потым тут знаходзіліся розныя ўстановы — прафсаюзны клуб, Дом працаўнікоў асветы, Аўтамотаклуб. У канцы 1935 года будынак перадалі гарадскому Палацу піянераў і школьнікаў.
  • Будынак на вул. Грэчаскай, 76. Аднапавярховы будынак з венецыянскімі вокнамі і ляпным арнаментам. Будынак з'яўляецца помнікам гісторыі і культуры. Будынак пабудаваны ў 1840-я гады грэкам Вафея ў кірунку эклектыкі.
  • Будынак на вул. Грэчаскай 85. Пабудавана каля 1860 года. З'яўляецца ўзорам жылой архітэктуры горада. Гэты двухпавярховы дом пабудаваны ў стылі правінцыйнага класіцызму.
  • Будынак на вул. Пятроўскай, 70 пабудаваны ў 1840 годзе ў стылі юна-рускай класікі. Столі ў гэтым двухпавярховым будынку распісвалі італьянскія маляры.
  • Будынак на прав. Антона Глушко, 8. Пабудавана Іванам Варвацы ў 1840 годзе. Гэта быў на той час адзіны заселены дом у пуставалым завулку. Вышынёй у паўтара паверха, з пяццю вокнамі на высокім падмурку і з паўкалонамі ў варотах[3].

Зноскі

  1. ↑ Дом 19 - Исторический Таганрог(недаступная спасылка). sites.google.com. Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2017. Праверана 5 лютага 2017.
  2. ↑ Дом 87 - Исторический Таганрог(недаступная спасылка). sites.google.com. Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2017. Праверана 5 лютага 2017.
  3. ↑ История Таганрога: Дом купчихи Анны Дикикаки | Актуальные новости Ростовской области(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 18 студзеня 2017. Праверана 5 лютага 2017.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Вся Область Войска Донского на 1900 г. Ростов-на Дону, 1900 г., стб. 270
  • Вся Донская область и Северный Кавказ на 1904 г. Ростов-на-Дону, 1904 г., стб.235
  • Вся Донская область и Северный Кавказ на 1905 г. Ростов-на-Дону, 1905 г., стб. 202
  • Вся Область Войска Донского на 1907 г. Ростов-на-Дону, 1907 г., стб. 218
  • Вся Донская область и Северный Кавказ на 1909 г. Ростов-на-Дону, 1909. г.. стб 244
  • Энциклопедия Таганрога. Таганрог: Антон, 1998. 624 с. ISBN 5-88040-017-4.
  • Гаврюшкин О. В. Вдоль по Питерской (хроника обывательской жизни). Таганрог, 2000 г., сс. 259—262.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Дамы_Варвацы&oldid=4422784"