Прагляд зыходнага тэксту старонкі Дэкор

'''Дэко́р''' ({{lang-fr|décor}} ад {{lang-la|decoro}} — упрыгожваю) у [[архітэктура|архітэктуры]] — сістэма ўпрыгожвання [[фасад]]аў і [[інтэр’ер]]аў будынкаў. Выступае ў адзінстве з [[Аб’ёмна-прасторавая кампазіцыя|аб’ёмна-прасторавай кампазіцыяй]], падкрэслівае яе галоўныя элементы, надае пабудовам своеасаблівасць і выразнасць, садзейнічае аб’яднанню асобных будынкаў у [[архітэктурны ансамбль]].

Можа быць '''просты''', напрыклад, аднакаляровая афарбоўка сцен, ці '''складаны''', які спалучае архітэктурныя элементы, такія як [[Аблом (архітэктура)|абломы]], [[Ордар архітэктурны|ордар]], [[балкон]]ы і інш., са [[скульптура]]й, [[рэльеф (скульптура)|рэльефам]], [[размалёўка]]й і г.д. Вызначаецца таксама [[матэрыял]]ам, яго [[фактура]]й, [[колер]]ам.

== Беларусь ==
[[Файл:Гродна_2015._Касцёл_Дабравешчання_Найсвяцейшай_Дзевы_Марыі._Дэталь.jpg|thumb|Дэкор [[Касцёл Дабравешчання Найсвяцейшай Дзевы Марыі і кляштар брыгітак (Гродна)|Брыгіцкага касцёла]] ў Гродне]]
У збудаваннях Беларусі XI—XII стст. дэкор ствараўся выразнасцю муроўкі з [[плінфа|плінфы]] ([[Сафійскі сабор (Полацк)|Сафійскі сабор у Полацку]]) і спалучэннем яе з часанымі ці паліраванымі камянямі і керамічнымі пліткамі рознай формы ([[Барысаглебская царква (Гродна)|Барысаглебская царква ў Гродне]]).

У [[Беларуская готыка|гатычнай архітэктуры]] асноўная тэма дэкору — спалучэнне цаглянай муроўкі з [[Тынкоўка|атынкаванымі]] [[ніша]]мі ([[Мірскі замкава-паркавы комплекс|Мірскі замак]], [[Свята-Міхайлаўская царква (Сынкавічы)|Сынковіцкая царква-крэпасць]]).

У будынках стылю [[Віленскае барока|барока]] і [[класіцызм]]у выкарыстоўвалі формы антычнай [[ордарная сістэма|ордарнай сістэмы]]. Для барока характэрны складаныя пластычныя формы, крывалінейныя і разарваныя [[карніз]]ы, [[лепка]], [[скульптура]], [[Фрэска|фрэскі]], [[Паліва (кераміка)|паліваная кераміка]] ([[Нясвіжскі палацава-паркавы комплекс|[Нясвіжскі палац]], [[касцёл бернардзінцаў (Гродна)|касцёл бернардзінцаў у Гродне]]). Дэкор класіцызму мае больш простыя формы фасадаў пры актыўным выкарыстанні ў [[інтэр’ер]]ах [[жывапіс]]у і лепкі (палацы ў [[Гомельскі палацава-паркавы ансамбль|Гомелі]] і [[Жыліцкі палацава-паркавы ансамбль|Жылічах]]).

Дэкор [[Неаготыка|неаготыкі]] ўласціва шырокае выкарыстанне [[Зубец (фартыфікацыя)|зубчатых]] завяршэнняў сцен, [[Машыкуль|машыкуляў]], [[стральчатая арка|стральчатых арак]] у аконных праёмах, нішах і інш. (палац у г.п. [[Косаўскі палац|Косава]], касцёл у в. [[Сар’янскі храм|Сар’я]] Верхнядзвінскага раёна).

У дэкоры [[Псеўдарускі стыль|псеўдарускага стылю]] ўключалі [[Какошнік (архітэктура)|какошнікі]], [[Гірка|гіркі]], фігурныя [[калона|калонкі]] і інш. ([[Будынак Магілёўскага гарадскога тэатра|тэатр у Магілёве]], [[Барысаўскі сабор|сабор у Барысаве]]).

Стыль [[мадэрн]] адметны выкарыстаннем арнаменту са стылізаваных дэкаратыўных элементаў іншых архітэктурных стыляў (будынкі пазямельна-сялянскіх банкаў у [[Будынак пазямельна-сялянскага банка (Віцебск)|Віцебску]], [[Будынак пазямельна-сялянскага банка (Гродна)|Гродне]]).

У драўляным народным дойлідстве дэкор складаюць мастацкая апрацоўка канструкцыйных элементаў (калон, [[падкос]]аў, [[кранштэйн]]аў і інш.) і разныя аздабленні іншых элементаў будынка: [[ліштвы|абрамленні акон]] і дзвярэй, [[шалёўка]] [[франтон]]аў, вуглоў, сцен і інш.

У манументальным драўляным дойлідстве 17—20 стст. выкарыстоўваліся матывы дэкоры каменных будынкаў ([[Воўпаўскі касцёл|касцёл у в. Воўпа]], [[Радзівілімонтаўскі палац]]).

У дэкоры сучасных будынкаў шырока выкарыстоўваюць абліцоўку сцен прыродным каменем, [[керамічная плітка|керамічнай]] і шклокерамічнай пліткай розных памераў, фактуры, колераў, а таксама рэльефныя зборныя [[жалезабетон]]ныя элементы; фасады ўпрыгожваюць творамі [[манументальнае мастацтва|манументальнага мастацтва]] ([[Тэатр музычнай камедыі (Мінск)|тэатр музычнай камедыі]], [[гасцініца «Турыст» (Мінск)|гасцініца «Турыст»]], жылыя дамы ў [[Усход (жылы раён, Мінск)|мікрараёне «Усход»]] у [[Мінск]]у).

== Літаратура ==
* {{крыніцы/БЭ|6|Дэкор|аўтар=[[С. А. Сергачоў]]}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}

[[Катэгорыя:Архітэктурныя элементы]]