Прагляд зыходнага тэксту старонкі Займеннік

'''Займеннік''' — [[часціны мовы|часціна мовы]], якая паказвае на прадметы і якасці, не называючы іх. Канкрэтнае значэнне мае толькі ў звязнай [[мова|мове]], дзе выступае як марфалагічны сінонім да [[назоўнік]]а, [[прыметнік]]а ці [[лічэбнік]]а. Паводле суадносін з іншымі часцінамі мовы займеннікі падзяляюць на назоўнікавыя, прыметнікавыя і лічэбнікавыя; паводле значэння — асабовыя (я, мы, ты, вы), зваротны (сябе), прыналежныя (мой, наш, твой), пытальна-адносныя (хто, што, каторы), указальныя (гэты, той, такі), азначальныя (сам, увесь, кожны, іншы), адмоўныя (ніхто, нішто), няпэўныя (нехта, некаторы, нейкі). У сказе выконваюць ролю дзейніка, выказніка і дадатковых членаў сказа, наячасцей дапаўнення і азначэння.

== Асабовыя займеннікі ==

Асабовыя займеннікі ў беларускай і іншых славянскіх мовах

{| class="wikitable sortable"
! [[Граматычны лік|Лік]]
! [[Склон]]
! [[Польская мова|Польская ]]
! [[Балгарская мова|Балгарская]]
! '''[[Беларуская мова|Беларуская]]'''
! [[Чэшская мова|Чэшская ]]
! [[Ніжнялужыцкая мова|Ніжнялужыцкая ]]
! [[Харвацкая мова|Харвацкая]]/[[Баснійская мова|баснійская]]/[[Чарнагорская мова|чарнагорская]]
! [[Верхнялужыцкая мова|Верхнялужыцкая]]
! [[Македонская мова|Македонская]]
! [[Руская мова|Руская]]
! [[Славацкая мова|Славацкая]]
! [[Славенская мова|Славенская]]
! [[Сербская мова|Сербская ]]/[[Чарнагорская мова|Чарнагорская]]
! [[Украінская мова|Украінская]]
|-
| rowspan=1| 1-я асоба адзіночнага ліку
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| '''ja'''
| '''аз'''
| '''я'''
| '''já'''
| '''ja'''
| '''ja'''
| '''ja'''
| '''јас'''
| '''я'''
| '''ja'''
| '''jaz'''
| '''ја'''
| '''я'''
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| mnie, ''mię''*
| style="background-color:Gray"|
| мяне
| mě, ''mnie''*
| mnjo, mě
| mene, me
| mnje, mje
| style="background-color:Gray"|
| меня
| mňa, ma
| mene, me
| мене, ме
| мене
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| mnie, mi
| мен, мене, ми
| мне
| mně
| mnjo, mě
| meni, mi
| mni, mi
| мене, ми
| мне
| mne, mi
| meni, mi
| мени, ми
| мені
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| mnie, ''mię''*
| мен, мене, ме
| мяне
| mě, ''mne''*
| mnjo, mě
| mene, me
| mnje, me
| мене, ме
| меня
| mňa, ma
| mene, me
| мене, ме
| мене
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| mną
| style="background-color:Gray"|
| мной, мною
| mnou
| mnu
| mnom, mnome
| mnu
| style="background-color:Gray"|
| мной, ''мною''*
| mnou
| menoj, mano
| мном, мноме
| мною
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| mnie
| style="background-color:Gray"|
| мне
| mně
| mnjo
| meni
| mni
| style="background-color:Gray"|
| мне
| mne
| meni
| мне
| мені
|-
| 2-я асоба адзіночнага ліку
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| '''ty'''
| '''ти'''
| '''ты'''
| '''ty'''
| '''ty'''
| '''ti'''
| '''ty'''
| '''ти'''
| '''ты'''
| '''ty'''
| '''ti'''
| '''ти'''
| '''ти'''
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| ciebie, cię
| style="background-color:Gray"|
| цябе
| tebe, tě
| tebje, śi
| tebe, te
| tebje, će
| style="background-color:Gray"|
| тебя
| teba, ťa
| tebe, te
| тебе, те
| тебе
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| tobie, ci
| теб, тебе, ти
| табе
| tobě, ti
| tebje, śi
| tebi, ti
| tebi, ći
| тебе, ти
| тебе
| tebe, ti
| tebi, ti
| теби, ти
| тобі
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| ciebie, cię
| теб, тебе, те
| цябе
| tebe, tě
| tebje, śi
| tebe, te
| tebje, ći
| тебе, те
| тебя
| teba, ťa
| tebe, te
| тебе, те
| тебе
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| tobą
| style="background-color:Gray"|
| табой, табою
| tebou
| tobu
| tobom
| tobu
| style="background-color:Gray"|
| тобой, ''тобою''*
| tebou
| teboj, tabo
| тобом
| тобою
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| tobie
| style="background-color:Gray"|
| табе
| tobě
| tebje
| tebi
| tebi
| style="background-color:Gray"|
| тебе
| tebe
| tebi
| теби
| тобі
|-
| 3-я асоба адзіночнага ліку ''м''
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| '''on'''
| '''той'''
| '''ён'''
| '''on''', '''''von'''''**
| '''wón'''
| '''on'''
| '''wón'''
| '''тој'''
| '''он'''
| '''on'''
| '''on'''
| '''он'''
| '''він'''
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| niego, jego, go
| style="background-color:Gray"|
| яго
| něho, jeho, něj, jej, ho
| njogo, jogo
| njega, ga
| jeho, njeho, joh, njoh
| style="background-color:Gray"|
| него, его
| neho, jeho, ho
| njega, ga
| њега, га
| нього, його
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| niemu, jemu, mu
| нему, му
| яму
| němu, jemu, mu
| njomu, jomu
| njemu, mu
| jemu, njemu, jom, njom
| нему, му
| нему, ему
| nemu, jemu, mu
| njemu, mu
| њему, му
| йому
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| niego, jego, go, -ń*
| него, го
| яго
| něho¹, jeho¹, něj², jej², ho, -ň*
| njogo¹, jogo¹, njen, jen
| njega, ga, -nj
| jeho¹, njeho¹, joh¹, njoh¹, nón, jón
| него, го
| него, его
| neho, jeho, ho, -ňho¹, -ň²
| njega, ga, -nj
| њега, га, -њ
| нього, його
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| nim
| style="background-color:Gray"|
| ім
| ním, jím
| nim
| njim, njime
| nim
| style="background-color:Gray"|
| ним, им
| nim
| njim
| њим, њиме
| ним
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| nim
| style="background-color:Gray"|
| ім
| něm
| njom
| njem, njemu
| nim
| style="background-color:Gray"|
| нём
| ňom
| njem
| њем, њему
| ньому, нім
|-
| 3-я асоба адзіночнага ліку ''ж''
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| '''ona'''
| '''тя'''
| '''яна'''
| '''ona''', '''''vona'''''**
| '''wóna'''
| '''ona'''
| '''wona'''
| '''таа'''
| '''она'''
| '''ona'''
| '''ona'''
| '''она'''
| '''вона'''
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| niej, jej
| style="background-color:Gray"|
| яе
| ní, jí
| njeje, jeje
| nje, je
| nej, neje, jeje
| style="background-color:Gray"|
| неё, её
| nej, jej
| nje, je
| ње, је
| неї, її
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| jej
| ней, ѝ
| ёй
| ní, jí
| njej, jej
| njoj, joj
| njej, jej
| нејзе, ѝ
| ней, ей
| nej, jej
| njej, nji, ji
| њој, јој
| їй
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| ją
| нея, я
| яе
| ni, ji
| nju, ju
| nju, je, ju³
| nju, ju
| неа, ја
| неё, её
| ňu, ju
| njo, jo, -njo
| њу, је, ју³
| неї, її
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| nią
| style="background-color:Gray"|
| ёй, ёю
| ní, jí
| njeju
| njom, njome
| njej
| style="background-color:Gray"|
| ней,''нею''*, ей, ''ею''*
| ňou
| njo
| њом, њоме
| нею
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| niej
| style="background-color:Gray"|
| ёй
| ní
| njej
| njoj
| njej
| style="background-color:Gray"|
| ней
| nej
| njej, nji
| њој
| ній
|-
| 3-я асоба адзіночнага ліку ''н''
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| '''ono'''
| '''то'''
| '''яно'''
| '''ono''', '''''vono'''''**
| '''wóno'''
| '''ono'''
| '''wono'''
| '''тоа'''
| '''оно'''
| '''ono'''
| '''ono'''
| '''оно'''
| '''воно'''
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| niego, jego, go
| style="background-color:Gray"|
| яго
| něho, jeho, něj, jej, ho
| njogo, jogo
| njega, ga
| jeho, njeho, joh, njoh
| style="background-color:Gray"|
| него, его
| neho, jeho, ho, -ň
| njega, ga
| њега, га
| нього, його
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| niemu, jemu, mu
| нему, му
| яму
| němu, jemu, mu
| njomu, jomu
| njemu, mu
| jemu, njemu, jom, njom
| нему, му
| нему, ему
| nemu, jemu, mu
| njemu, mu
| њему, му
| йому
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| nie, je
| него, го
| яго
| ně, je, něj, jej, ho, -ň*
| njo, jo
| njega, ga, -nj
| nje, je, njo, jo
| него, го
| него, его
| ho, -ň
| njega, ga, -nj
| њега, га, -њ
| нього, його
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| nim
| style="background-color:Gray"|
| ім
| ním, jím
| nim
| njim, njime
| nim
| style="background-color:Gray"|
| ним, им
| nim
| njim
| њим, њиме
| ним
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| nim
| style="background-color:Gray"|
| ім
| něm
| njom
| njem, njemu
| nim
| style="background-color:Gray"|
| нём
| ňom
| njem
| њем, њему
| ньому, нім
|-
| 1-я асоба [[Парны лік|парнага]] ліку
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| '''mej'''
| style="background-color:Gray"|
| '''mój'''
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| '''midva''', '''medve''' (''ж'', ''н''), '''midve''' (''ж'', ''н'')
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| naju
| style="background-color:Gray"|
| naju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| naju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| nama
| style="background-color:Gray"|
| namaj
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| nama
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| naju
| style="background-color:Gray"|
| naju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| naju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| nama
| style="background-color:Gray"|
| namaj
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| nama
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| nama
| style="background-color:Gray"|
| namaj
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| naju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
| 2-я асоба [[Парны лік|парнага]] ліку
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| '''wej'''
| style="background-color:Gray"|
| '''wój'''
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| '''vidva''', '''vedve''' (''ж'', ''н''), '''vidve''' (''ж'', ''н'')
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| waju
| style="background-color:Gray"|
| waju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| vaju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| wama
| style="background-color:Gray"|
| wamaj
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| vama
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| waju
| style="background-color:Gray"|
| waju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| vaju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| wama
| style="background-color:Gray"|
| wamaj
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| vama
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| wama
| style="background-color:Gray"|
| wamaj
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| vaju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
| 3-я асоба [[Парны лік|парнага]] ліку
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| '''wónej'''
| style="background-color:Gray"|
| '''wonaj, wonej³'''
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| '''onadva''', '''onidve''' (''ж'', ''н'')
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| njeju, jeju
| style="background-color:Gray"|
| njeju, jeju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| njiju, ju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| nima, jima
| style="background-color:Gray"|
| njimaj, jimaj
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| njima, jima
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| njej, jej, njeju¹, jeju¹
| style="background-color:Gray"|
| jeju¹, njeju¹, jej, njej
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| njiju, ju, -nju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| nima
| style="background-color:Gray"|
| nimaj
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| njima
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| nima
| style="background-color:Gray"|
| nimaj
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
| njiju
| style="background-color:Gray"|
| style="background-color:Gray"|
|-
| 1-я асоба множнага ліку
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| '''my'''
| '''ние''', '''''ний'''''*
| '''мы'''
| '''my'''
| '''my'''
| '''mi'''
| '''my'''
| '''ние'''
| '''мы'''
| '''my'''
| '''mi''', '''me''' (''ж'', ''н'')
| '''ми'''
| '''ми'''
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| nas
| style="background-color:Gray"|
| нас
| nás
| nas
| nas
| nas
| style="background-color:Gray"|
| нас
| nás
| nas
| нас
| нас
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| nam
| нам, ни
| нам
| nám
| nam
| nam, nama
| nas
| нам, ни
| нам
| nám
| nam
| нам, нама
| нам
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| nas
| нас, ни
| нас
| nás
| nas
| nas
| nas
| нас, нѐ
| нас
| nás
| nas
| нас
| нас
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| nami
| style="background-color:Gray"|
| намі
| námi
| nami
| nama
| nami
| style="background-color:Gray"|
| нами
| námi
| nami
| нама
| нами
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| nas
| style="background-color:Gray"|
| нас
| nás
| nas
| nama
| nas, nami
| style="background-color:Gray"|
| нас
| nás
| nas
| нама
| нас
|-
| 2-я асоба множнага ліку
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| '''wy'''
| '''вие''', '''''вий'''''*
| '''вы'''
| '''vy'''
| '''wy'''
| '''vi'''
| '''wy'''
| '''вие'''
| '''вы'''
| '''vy'''
| '''vi''', '''ve''' (''ж'', ''н'')
| '''ви'''
| '''ви'''
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| was
| style="background-color:Gray"|
| вас
| vás
| was
| vas
| was
| style="background-color:Gray"|
| вас
| vás
| vas
| вас
| вас
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| wam
| вам, ви
| вам
| vám
| wam
| vam, vama
| was
| вам, ви
| вам
| vám
| vam
| вам, вама
| вам
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| was
| вас, ви
| вас
| vás
| was
| vas
| was
| вас, ве
| вас
| vás
| vas
| вас
| вас
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| wami
| style="background-color:Gray"|
| вамі
| vámi
| wami
| vama
| wami
| style="background-color:Gray"|
| вами
| vámi
| vami
| вама
| вами
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| was
| style="background-color:Gray"|
| вас
| vás
| was
| vama
| was, wami
| style="background-color:Gray"|
| вас
| vás
| vas
| вама
| вас
|-
| 3-я асоба множнага ліку
| [[Назоўны склон|Назоўны]]
| '''oni''' (''м''¹), '''one''' (''м''², ''ж'', ''н'')
| '''те'''
| '''яны'''
| '''oni''' (''м''), '''''voni'''''** (''м''), '''ony''' (''ж'', ''н''), '''''vony'''''* (''ж'', ''н''), '''ona''' (''н''), '''''vona'''''** (''н'')
| '''wóni'''
| '''oni''' (''м''), '''one''' (''ж''), '''ona''' (''н'')
| '''woni, wone'''
| '''тие'''
| '''они'''
| '''oni''' (''м''¹), '''ony''' (''м''², ''ж'', ''н'')
| '''oni''' (''м''), '''one''' (''ж''), '''ona''' (''н'')
| '''они''' (''м''), '''оне''' (''ж''), '''она''' (''н'')
| '''вони'''
|-
|
| [[Родны склон|Родны]]
| nich (''м''¹), ich
| style="background-color:Gray"|
| іх
| nich, jich
| nich, jich
| njih, ih
| nich, jich
| style="background-color:Gray"|
| них, их
| nich, ich
| njih, jih
| њих, их
| них, їх
|-
|
| [[Давальны склон|Давальны]]
| im
| ''тям''*, на тях, им
| ім
| nim, jim
| nim, jim
| njima, im
| nim, jim
| ним, им
| ним, им
| nim, im
| njim, jim
| њима, им
| їм
|-
|
| [[Вінавальны склон|Вінавальны]]
| nich (''м''¹), ich (''м''¹), je (''ж'', ''n'')
| тях, ги
| іх
| ně, je
| nich (''м''¹), jich (''м''¹), nje (''ж'', ''n''), je (''ж'', ''н'')
| njih, ih
| nich (''м''¹), jich (''м''¹), nje, je (''ж'', ''н'')
| нив, ги
| них, их
| nich (''м''¹), ne (''ж'', ''н''), ich
| njih, jih, -nje
| њих, их
| них, їх
|-
|
| [[Творны склон|Творны]]
| nimi
| style="background-color:Gray"|
| імі
| nimi, jimi
| nimi
| njima
| nimi
| style="background-color:Gray"|
| ними, ими
| nimi
| njimi
| њима
| ними
|-
|
| [[Месны склон|Месны]]
| nich
| style="background-color:Gray"|
| іх
| nich
| nich
| njima
| nich
| style="background-color:Gray"|
| них
| nich
| njih
| њима
| них
|}

¹ адушаўлёны; ² неадушаўлёны; ³ ужываецца ў перфекце пасля дапаможнага дзеяслова  ''je''; * састарэлае або паэтычнае; ** размоўнае



== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|6}}
{{Часціны мовы}}
[[Катэгорыя:Часціны мовы]]