Прагляд зыходнага тэксту старонкі Калоніі Нідэрландаў

[[Файл:DutchEmpire4.png|right|thumb|500px|Тэрыторыі, якія сталі аб'ектамі [[экспансія|экспансіі]] Нідэрландаў.]]

'''Калоніі Нідэрландаў (Галандыі)''' — сукупнасць заморскіх у адносінах да [[Нідэрланды|Нідэрландаў]] тэрыторый свету, якія знаходзіліся ў [[калонія|каланіяльнай]] залежнасці ад гэтай [[метраполія|метраполіі]] і ўтваралі на чале з ёй у [[XVII стагоддзе|XVII]] — [[XX]] стст '''Нідэрландскую (Галандскую) каланіяльную імперыю''' ({{lang-nl|het Nederlandse Rijk}}).

== Гісторыя ==
Нідэрландская імперыя ўтварылася ў выніку гандлёвых, каланіяльных, навукова-даследчых экспедыцый у першай палове [[XVII]] стагоддзя. Імперыя хутка пашыралася і ўжо да [[XVIII]] стагоддзя складалася з тэрыторыю [[Гвіяна|Гвіяны]], [[Інданезія|Інданезіі]], [[факторыя|факторый]] у [[Індыя|Індыі]], на [[Цэйлон]]е, [[Фармоза|Фармозе]] і інш. За сваю гісторыю Нідэрландская імперыя ўключала мноства тэрыторый у шматлікіх частках свету. Яна мела шмат супернікаў, галоўным з іх была [[Брытанская імперыя]].
[[Файл:1916 Dutch East Indies - Art.jpg|thumb|злева|Вобраз Нідэрландскай каланіяльнай імперыі, якая трымае ў руках [[Галандская Ост-Індыя|Ост-Індыю]]]]
Нідэрландская каланіяльная імперыя павялічвалася і памяншалася ў розныя перыяды гісторыі, страчваючы шматлікія свае ўладанні і набываючы іншыя. Так, у 60-70-х гадах XVII стагоддзя Галандыя была вымушана саступіць Англіі свае ўладанні ў Паўночнай Амерыцы (уключаючы сучасны [[Нью-Ёрк]]), а паводле [[Ам'енскі мір|Ам'енскаму міру 1802]] з Вялікабрытаніяй Галандыя ([[Батаўская рэспубліка]]) адмовілася ў яе карысць ад Трынідада, Цэйлона і Капскай вобласці ў Паўднёвай Афрыцы.

Канчатковая яе ліквідацыя адбылася пасля [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]] з вызваленнем [[Інданезія|Інданезіі]] ў выніку [[Вайна за незалежнасць Інданезіі|вайны за незалежнасць]]. Цяпер у залежнасці ад Нідэрландаў знаходзіцца толькі некалькі заморскіх тэрыторый у [[Карыбскі басейн|Карыбскім басейне]] — [[Аруба]], [[Кюрасаа]] і [[Сінт-Маартэн]]; з 10 кастрычніка 2010 астравы [[Банайрэ]], [[востраў Саба|Саба]] і [[Сінт-Эстаціўс]] у сувязі з распадам [[Нідэрландскія Антыльскія астравы|Нідэрландскіх Антыльскіх астравоў]] увайшлі ў склад Нідэрландаў як асобныя абшчыны, але валюта і заканадаўства там засталіся ранейшыя.

У ніжэйпрыведзеным спісе прадстаўлены ўсё [[тэрыторыя|тэрыторыі]] свету, якія калі-небудзь знаходзіліся ў [[калонія|каланіяльнай]] залежнасці ад Нідэрландаў.

{{toc-right}}

== Уладанні ў Арктыцы ==
* [[Ян-Маен]] — 1630—1650
* паселішчы на [[Шпіцберген]]е ([[Смерэнбург]] і інш.) — 1620—1660
* [[Новая Зямля]] (пераадкрыта галандцамі ў 1596, асвоена не была)

== Калоніі ў Амерыцы ==
== Паўночная ==
* [[Емсек]] ([[Нью-Брансуік]], цяпер частка [[Канада|Канады]]) — 1674
* [[Нідэрландская Акадыя]] (цяпер частка Канады) — 1674—1676
* [[Новыя Нідэрланды]] (цяпер частка ЗША) — 1614—1674
** [[Новы Амстэрдам]] (цяпер [[Нью-Ёрк]], [[Злучаныя Штаты Амерыкі|ЗША]])

== Цэнтральная ==
* [[Ангілья]] цяпер заморская тэрыторыя Вялікабрытаніі
* [[Віргінскія астравы]] (цяпер [[Брытанскія Віргінскія астравы]])
* [[Востраў Святога Марціна]], паўднёвая частка цяпер [[Сінт-Мартэн]]
* [[Порта-Рыка]] (цяпер [[Пуэрта-Рыка]]) — 1625
* паселішчы ў [[Гандурас]]е (Трухілья і архіпелаг Бааі) — 1623
* [[Табага]] (цяпер частка [[Трынідад і Табага|Трынідада і Табага]])
* Нідэрландскія Антыльскія астравы ([[Востраў Святога Марціна]], паўднёвая частка (цяпер [[Сінт-Мартэн]]), [[Аруба]], [[Кюрасаа]] і інш.)

== Паўднёвая ==
* [[Галандская Бразілія]] — галандскія паселішчы ў [[Бразілія|Бразіліі]] — 1624—1654
* Галандская [[Гвіяна]] (цяпер [[Сурынам]]) — 1667—1975
* Галандская [[Гаяна]] ([[Эсекуіба]], [[Бербіс]] і [[Дэмерара]]) — да 1814
* паселішчы ў [[Венесуэла|Венесуэле]] і [[Калумбія|Калумбіі]] — Каракас, Пунта-дэ-Арая, востраў Тартуга, Унарэ, Авес, Санта-Марта — ~1630-я
* паселішчы ў [[Чылі]] — Castro, Valdivia, Chiloë — ~1640-е

== Калоніі ў Афрыцы ==
== Заходняя ==
* [[Аргуін]] (цяпер частка [[Маўрытанія|Маўрытаніі]]) — 1721—1724
* паселішчы ў [[Сьера-Леонэ]] і [[Ліберыя|Ліберыі]] — Таса (1664) і Кап-Маўнт
* [[Галандская Гвінея]] (цяпер частка [[Гана|Ганы]]) — 1637—1871
* [[Нявольніцкі бераг]] (цяпер часткі [[Бенін]]а, [[Тога]], [[Нігерыя|Нігерыі]] і [[Сан-Тамэ і Прынсіпі]]) — 1660—1748
* [[Востраў Святой Алены]] — 1645—1659
* [[Сенегамбія]] (цяпер часткі [[Гамбія|Гамбіі]] і [[Сенегал]]а) — 1633—1678

== Паўднёвая і Усходняя ==
* [[Галандская Ангола]] (цяпер частка [[Габон]]а і [[Ангола|Анголы]]) — 1640—1650
* [[Уолфіс-Бей]] і інш. (цяпер частка [[Намібія|Намібіі]]) — 1793
* [[Капская калонія]] (цяпер [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|ПАР]]) — 1652—1797 і 1803—1806
* Дэлагаа-Бэй у [[Мазамбік]]У — 1721—1730
* Антаігіл-Бэй і Форт-Дафін на [[Мадагаскар]]ы
* [[Маўрыкій]], [[Рэюньён]] — 1638—1658 і 1664—1710
* Нзвані на [[Каморскія Астравы|Каморскіх астравах]]

== Калоніі ў Азіі і Аўстраліі ==
== Аравія і Сярэдні Усход ==
* факторыі ў [[Емен]]е, [[Аман]]е і [[Ірак]]у — [[Моха]] (1620—1757), [[Адэн]] (1614—1620), [[Сіхіры]], [[Мускатэ]] (1674), [[Басра]] (1645—1646; 1651-?)
* апорныя пункты ў [[Персія|Персіі]] — Іфахан (1623—1747), Бандэр-Абас (1623—1766), Харк (Форт Мозельстайн; 1750—1766), Бандэ-Конг (1665—1753), Бушыр, Лар, Кешм, Керман, Шыраз.

== Паўднёвая Азія ==
* [[Галандская Індыя]]
* [[Цэйлон]] (цяпер [[Шры-Ланка]])
* [[Мальдыўскія астравы]] — 1645—1796
* [[штат Малака|Малака]] (цяпер частка [[Малайзія|Малайзіі]]), [[Сінгапур]]
* факторыі ў [[Індакітай|Індакітаі]] (цяпер [[Тайланд]], [[Камбоджа]] і [[В’етнам]]) — Аютхая (1613—1767), Патані (1602—1623), Сінгора (1607—1623), Лігор (?-1756), Аеджанг Саланг, Бангкок, Пномпень, Лавек, Танкін (1636—1699), Хаян (1636—1741)
* [[Галандская Ост-Індыя]] (цяпер [[Інданезія]]) — 1512—1950
** [[Галандская Новая Гвінея]] (цяпер частка Інданезіі)

== Кітай і Далёкі Усход ==
* апорныя пункты ў [[Кітай|Кітаі]] — [[Гуанчжоу|Кантон]], [[Сямэнь]], [[Хайнань]], [[Макаа]]
* [[Фармоза]] (цяпер [[Тайвань]]) — 1624—1662
* [[Пескадорскія астравы]] — 1620—1624
* [[Дэдзіма]] (цяпер частка горада [[Нагасакі]], [[Японія]]) і [[горад Хірада|Хірада]] (1609—1641)

== Аўстралія ==
* [[Новая Галандыя, Аўстралія|Новая Галандыя]] (асвоена не была, цяпер [[Аўстралія]])
** [[Зямля Ван-Дымена]] (цяпер [[Тасманія]], Аўстралія)

== Гл. таксама ==
* [[Вялікія Нідэрланды]]
* [[Гісторыя Нідэрландаў]]
* [[Галандская Ост-Індская кампанія]]
* [[Галандская Вест-Індская кампанія]]
* [[Паўночная Грэнландская кампанія]]

{{Каланіяльныя імперыі}}

[[Катэгорыя:Тэрыторыі, залежныя ад Нідэрландаў]]
[[Катэгорыя:Былыя калоніі Нідэрландаў]]
[[Катэгорыя:Каланіяльныя імперыі|Н]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Нідэрландаў]]