Прагляд зыходнага тэксту старонкі Крэпасць

[[Файл:Swiss Castle Chillon Robbie Conceptuel.png|міні|[[Шыльёнскі замак]], [[Швейцарыя]]]]
[[Выява:Petropavlovskaia Krepost aerial.jpg|thumb|[[Петрапаўлаўская крэпасць]], [[Расія]]]]
[[Выява:Castle Himeji sakura01.jpg|thumb|[[Замак Хімэдзі]], [[Японія]]]]
[[Выява:Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary b32 897-0.jpg|thumb|]]
'''Крэ́пасць''' (старабел. ''крѣпость''; гл. [[#Слова|тэрмін]]) — умацаваны пункт або [[горад]], які мае сталы [[гарнізон]], узбраенне і забяспечаны ўсім неабходным для вядзення ваенных дзеянняў ва ўмовах працяглай [[аблога|аблогі]]. Адрозніваюцца ''сухапутныя'' і ''марскія''.<ref>М. А. Ткачоў. Крэпасць // {{крыніцы/БелСЭ|6}} С.161, ВЭС-83.</ref>

== Гісторыя ==
Крэпасці, як іх разглядае [[ваенная справа]], з’явіліся ў старажытнасці, хаця [[архітэктоніка]] і лічыць крэпасцямі толькі збудаванні [[новы час|новага часу]]<ref>Паводле звестак з: [[Генадзь Семянчук]]. Да праблемы генезісу і функцыянальнага прызначэння раннесярэднявечных умацаваных паселішчаў-замкаў на тэрыторыі Беларусі // {{Крыніцы/Каструм}}</ref>. Правобразам іх былі ўмацаванні (драўляныя, земляныя, каменныя і інш. агароджы, равы) вакол паселішчаў і гарадоў. У далейшым крапасныя ўмацаванні сталі арганічнай часткай горада, і ўключалі сцены, валы, вежы, брамныя ўмацаванні, равы і інш. У XVI—XVII стагоддзях, з развіццём артылерыі, абарончы перыметр крэпасцяў пачынае пашырацца вонкі і дапаўняецца [[бастыён]]амі. Са з’яўленнем масавых армій канца XVIII — пачатку XIX стагоддзяў крэпасці дадаткова абараняюцца яшчэ больш высунутымі вонкі лініямі [[форт|фартоў]]. З канца XIX стагоддзя ў будове крэпасцяў ужываюць [[бетон]] і [[браня]]выя канструкцыі.

На 1914 у Еўропе налічвалася больш за 150 крэпасцяў, вялікіх і малых (паводле тагачаснай класіфікацыі). Вялікая крэпасць магла мець гарнізон да 40—50 тысяч чалавек, у ваенны час — да 100 тыс. ч. (Навагеоргіеўск, Перамышль, Антверпен), і ўзбройвалася да 800 гармат рознага калібру з баезапасам да 800—1000 стрэлаў на гармату. Пасля Першай сусветнай вайны крэпасці сталі лічыцца састарэлымі, і замяняцца [[умацаваная лінія|ўмацаванымі лініямі]] і [[умацаваны раён|ўмацаванымі раёнамі]].

== Тэрмін ==
{{сюды|Слова}}Слова «''крѣпость''» як агульнае азначэнне ўмацавання, абарончага комплексу, з’явілася ў старабеларускіх дакументах не пазней за сярэдзіну XVI стагоддзя і ўжывалася яшчэ ў сярэдзіне XVIII стагоддзя<ref>Напрыклад, «''крѣпость црьска''» у Сымона Буднага, «''вольно было королевскому величеству… городы и крѣпости дѣлати''» (1637) у «''Акты, относящиеся к истории Западной Росии''», V, 36. Гістарычны слоўнік беларускай мовы, Т.16, С.114.</ref>. У маскоўскіх (расійскіх) тэкстах гэтае слова замяняе ранейшыя «''город''» і «''острог''» з XVIII стагоддзя<ref>Яковлев. История крепостей.</ref>.

Як сінонім тэрміну «крэпасць» для палявых і доўгачасовых фартыфікацыйных умацаванняў у XVII—XVIII стагоддзях у [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] і [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] ўжываецца тэрмін «[[фартэцыя]]».

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{крыніцы/ВЭС-83}}. С.374
* Mesqui, Jean (1997). Chateaux-forts et fortifications en France. Paris: Flammarion. ISBN 2-08-012271-1.
* Monreal Y Tejada, Luis (1999). Medieval Castles of Spain (English ed.). Konemann. ISBN 3-8290-2221-2.
* Morris, Marc (2004). Castle: A History of the Buildings that Shaped Medieval Britain. London: Channel Four Books. ISBN 0-7522-1536-1.
* Pounds, N. J. G. (1994). The Medieval Castle in England and Wales: A Social and Political History. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-45828-5.

{{Фартыфікацыя}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Фартыфікацыя]]