Прагляд зыходнага тэксту старонкі Лівонія

[[Выява:Livland 15jh.png|thumb|300px|''Карта Лівоніі (меркавана [[15 стагоддзе]])'']]
'''Ліво́нія''', '''Ліфля́ндыя''', ці '''Інфля́нты''' ({{lang-la|Livonia}}, {{lang-de|Livland}}, {{lang-liv|Līvõmō}}, {{lang-et|Liivimaa}}, {{lang-lv|Livonija}} — «зямля ліваў») — гістарычная назва зямель усходняй Балтыі (сучасных [[Латвія|Латвіі]] і [[Эстонія|Эстоніі]]). Назву далі нямецкія каланісты ад наймення фіна-вугорскіх плямёнаў — [[Лівы|ліваў]], што жылі на ўзбярэжжы [[Рыжскі заліў|Рыжскага заліва]] ў вусці [[Заходняя Дзвіна|Дзвіны]] і [[Гаўя (рака)|Гаўі]].

Беларускія назвы ''Ліфлянты'', ''Інфлянты'' і ''Ліфлянцкая (Інфлянцкая) зямля'' паходзяць ад нямецкай — Ліфлянд<ref name="Шэлюта">Уладзіслаў Вяроўкін-Шэлюта. Інфлянты // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 2 т. Т.1 : Абаленскі—Кадэнцыя / Рэдкал. : Г.П Пашкоў, (гал. рэд.) і інш.; Маст. З. Э. Герасімовіч. — 2-ое выд. — Мінск : БелЭн, 2007. — 688с. : іл. ISBN 978-985-11-0393-1 — Старонка 669.</ref>.

== Азначэнне ==
На мяжы XII і XIII ст. пад Лівоніяй разумелася выключна вобласць рассялення ліваў: землі па паўночным баку Дзвіны, прыбярэжныя тэрыторыі Рыжскага заліва, на поўдні — землі [[куршы|куршаў]] ([[Курляндыя]]); з 2-й чвэрці XIII ст. да 1461 года разумелася ўжо ўся тэрыторыя сучасных Латвіі і Эстоніі, заваяваная нямецкімі каланістамі. У сучаснай Латвіі ўжываецца для абазначэння часткі выключна яе ўласнай тэрыторыі<ref name="Шэлюта"/>.

== Гісторыя ==

=== X—XIII стст. ===
У выніку нямецкай каланізацыі ў XIII ст. у Лівоніі ўтварылася [[канфедэрацыя]] 5 духоўна-феадальных дзяржаў ([[Інфлянцкі ордэн]], [[Рыжскае архібіскупства]], [[Дэрпцкае біскупства|Дэрпцкае]], [[Эзель-Вікскае біскупства|Эзель-Вікскае]] і [[Курляндскае біскупства|Курляндскае]] біскупствы), якія ўмоўна знаходзіліся пад уладай [[Папа Рымскі|Папы Рымскага]] і [[Свяшчэнная Рымская імперыя|Свяшчэннай Рымскай імперыі]]<ref name="Шэлюта"/>.

=== Вялікае Княства Літоўскае і Рэч Паспалітая (1558—1772) ===
[[Інфлянцкая вайна]] (1558-1582) і захоп [[Швецыя]]й поўначы Эстоніі схілілі вялікага магістра Інфлянцкага ордэна [[Готхард Кетлер|Готхарда Кетлера]] да падпісання 5 сакавіка 1562 года Дагавора аб падпарадкаванні [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікаму Княству Літоўскаму]]. У выніку Готвальд Кетлер стаў ленным [[Курляндыя|курляндскім]] і [[Земгалія|земгальскім]] князем, а таксама часовым кіраўніком правабярэжнага Задзвінскага княства. 26 снежня 1566 года [[Гродна|Гарадзенскі]] [[сойм]] ВКЛ уключыў у склад дзяржавы землі былога ордэна пад назвай [[Інфлянцкае княства]] з наданнем яму герба. [[Люблінскі сойм (1569)|Люблінскі сойм]] абвясціў княства сумесным уладаннем з Польскім каралеўствам. У 1582 годзе [[Стэфан Баторый]] выдаў «Інфлянцкую канстытуцыю», якою падзяліў княства на [[Вендэнскае ваяводства|Вендэнскі]], [[Дорпацкае ваяводства|Дорпацкі]] і [[Парнаўскае ваяводства|Парнаўскі]] прэзідыяты. У 1589 годзе [[Жыгімонт Ваза]] перайменаваў «ардынацыяй» прэзідыяты ў [[ваяводства|ваяводствы]]. У выніку [[Вайна Рэчы Паспалітай са Швецыяй (1600—1629)|вайны 1600-1629 гадоў]] Швецыя захапіла поўдзень Эстоніі і захад Латвіі (Відземе). Рэч Паспалітая прызнала заваяванне паводле [[Аліўскі мір|Аліўскага міру]] 1660 года. Варшаўскі сойм 1667 года ператварыў астатнюю частку Інфлянцкага княства ў [[Інфлянцкае ваяводства]] з цэнтрам у [[Дзвінск|Дынабургу]] без падзелу на [[павет]]ы<ref name="Шэлюта"/>.

=== Расійская імперыя (1721—1918) ===
Па [[Ніштацкі мір|Ніштацкім мірным дагаворы]] 1721 года былая шведская Ліфляндыя ўвайшла ў склад [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] як [[Ліфляндская губерня]]. У 1772 годзе Расійская імперыя захапіла Інфлянцкае ваяводства [[Рэч Паспалітая#Першы падзел|Рэчы Паспалітай]]<ref name="Шэлюта"/>. Пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі паўднёвая частка Ліфляндскай губерні была аб'яднана з Латвіяй, а паўночная частка — з Эстоніяй. Насельніцтва — латышы, эстонцы.

== Зноскі ==
{{reflist}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/БелЭн|9к|Лівонія}} С. 244.
* {{ВТ-ЭСБЕ|Ливония}}
* Arbusov, Leonid. ''Grundriss der Geschichte Liv-, Est- und Kurlands''. — Riga: Jonck und Poliewsky, 1918.
* Bunge, Friedrich Georg von. ''Liv-, Esth- und Curländisches Urkundenbuch nebst Regesten''. — Reval: Kluge und Ströhm, 1853—1862.
* Rutenberg, Otto von. ''Geschichte der Ostseeprovinzen Liv-, Esth- und Kurland von der ältesten Zeit bis zum Untergange ihrer Selbständigkeit''. — Leipzig: Engelmann 1859—1860.
* Stewart Oakley. ''War and Peace in the Baltic, 1560—1790''. London, New York 1992. ISBN 0-415-02472-2
* Pistohlkors, Gert von. ''Deutsche Geschichte im Osten Europas: Baltische Länder'' Siedler Verlag, Berlin 2002. ISBN 3-88680-774-6.
* Andres Adamson. ''[http://www.kirj.ee/public/Acta_hist/2009/issue_1/acta-2009-14-31-61.pdf Prelude to the birth of the Kingdom of Livonia]''. Acta Historica Tallinnensia 14/2009
* Plakans, Andrejs. ''A Concise History of the Baltic States''. Cambridge University Press, 2011. ISBN 0-521-54155-7.

{{Краіны гістарычнай Латвіі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Былыя краіны]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Латвіі]]
[[Катэгорыя:Гістарычныя вобласці Расіі]]
[[Катэгорыя:Гістарычныя вобласці Латвіі]]
[[Катэгорыя:Гістарычныя вобласці Эстоніі]]