Прагляд зыходнага тэксту старонкі Маршалак надворны літоўскі

[[Выява:Laski.gif|100px|thumb|right|Герб маршалка]]

'''Маршалак надворны літоўскі''' (да [[Люблінская унія|Люблінскай уніі 1569]] ''маршалак дворны літоўскі'') — дзяржаўная пасада ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]]. Загадваў гаспадарчымі справамі вялікага князя, кіраваў [[Маршалак гаспадарскі|маршалкамі гаспадарскімі]]. Быў намеснікам [[Вялікі маршалак літоўскі|маршалка вялікага]].

Пачынаючы з часоў [[Уладзіслаў Ваза|Уладзіслава Вазы]] засядаў у [[Сенат Рэчы Паспалітай|Сенаце]].

== Спіс надворных маршалкаў літоўскіх ==
{| class="wikitable" 
|-
|-align=center valign=top style="background-color:{{Колер|ВКЛ}}"
!Год прыняцця<br />пасады
!Год складання<br />пасады<br />альбо смерці
!Асоба
!Выява
!Заўвагі
|-align=center
| colspan="5" align=center style="background-color:{{Колер|ВКЛ}}"| '''Дворныя маршалкі літоўскія'''
|-align=center
|[[1494]]||[[1500]]||[[Рыгор Станіслававіч Осцік|Рыгор Осцік]]<br />''(Grzegorz Stankowicz Ościk)''||[[Выява:Herb Traby.jpg|70px]]||Трапіў у палон у [[Бітва на Ведрашы (1500)|бітве на Ведрашы]]
|-align=center
|[[1500]]||[[1506]]||[[Міхаіл Львовіч Глінскі]]<br />''(Michał Gliński)''||[[Выява:Herb Glinski.jpg|70px]]||Зняты з пасады новым каралём [[Жыгімонт Стары|Жыгімонтам Старым]]
|-align=center
|[[1518]]||[[1526]]||[[Юрый Іванавіч Іллініч]]<br />''(Jerzy Iwanowicz Ilinicz)||[[Выява:Herb Korczak.jpg|70px]]||Памёр на пасадзе дворнага маршалка
|-align=center
|[[1528]]||[[1541]]||[[Юрый Радзівіл Геркулес|Юрый Радзівіл]]<br />''(Jerzy Radziwiłł)''||[[Выява:Jerzy Radziwiłł Herkules.PNG|70px]]||Адначасова [[Польны гетман літоўскі|польны]], з 1531 [[вялікі гетман літоўскі]] і [[кашталян віленскі]]. <br />Памёр на пасадзе дворнага маршалка
|-align=center
|[[1542]]||[[1551]]||[[Іван Гарнастай]]<br />''(Iwan Hornostaj)''||[[Выява:POL COA Hippocentaurus.svg|70px]]||Адначасова [[падскарбі земскі літоўскі]]. <br />Паступіў на [[Ваяводы новагародскія|новагародскага ваяводу]]
|-align=center
|[[1552]]||[[1569]]||[[Астафій Валовіч]]<br />''(Ostafi Wołłowicz)''||[[Выява:Astafiej Vałovič. Астафей Валовіч.jpg|70px]]||Адначасова з 1561 [[вялікі падскарбі літоўскі]], а з 1566 [[падканцлер літоўскі]]. <br />Паступіў на [[Кашталяны троцкія|троцкага кашталяна]]
|-align=center
| colspan="5" align=center style="background-color:{{Колер|ВКЛ}}"| '''Надворныя маршалкі літоўскія'''
|-align=center
|[[1569]]||[[1579]]||[[Мікалай Крыштаф Радзівіл Сіротка]]<br />''(Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka)''||[[Выява:Mikałaj Radzivił Sirotka. Мікалай Радзівіл Сіротка (1733-37).jpg|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1579]]||[[1586]]||[[Альбрэхт Радзівіл (1558-1592)|Альбрэхт Радзівіл]]<br />''(Albrecht Radziwiłł)''||[[Выява:Albrecht Radziwiłł.PNG|70px]]||Брат папярэдняга. <br />Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1588]]||[[1596]]||[[Мікалай Тальваш]]<br />''(Mikołaj Talwosz)''||[[Выява:Herb Łabędź 1.svg|70px]]||Паступіў на [[Кашталяны троцкія|троцкага кашталяна]]
|-align=center
|[[1596]]||[[1597]]||[[Крыштаф Дарагастайскі]]<br />''(Krzysztof Dorohostajski)''||[[Выява:Kryštap Darahastajski. Крыштап Дарагастайскі.jpg|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1598]]||[[1615]]||[[Пётр Весялоўскі]]<br />''(Piotr Wiesiołowski)''||[[Выява:POL COA Ogończyk.svg|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1617]]||[[1621]]||[[Ян Станіслаў Сапега]]<br />''(Jan Stanisław Sapieha)''||[[Выява:Jan Stanisłaŭ Sapieha. Ян Станіслаў Сапега (1709).jpg|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1622]]||[[1635]]||[[Крыштаф Весялоўскі]]<br />''(Krzysztof Wiesiołowski)''||[[Выява:Kryštap Viesiałoŭski. Крыштап Весялоўскі.jpg|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1635]]||[[1637]]||[[Аляксандр Людвік Радзівіл]]<br />''(Aleksander Ludwik Radziwiłł)''||[[Выява:Aleksander Ludwik Radziwiłł.PNG|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1637]]||[[1645]]||[[Казімір Леў Сапега|Казімір Леў (Казімір Леан) Сапега]]<br />''(Kazimierz Leon Sapieha)''||[[Выява:Kazimier Leŭ Sapieha. Казімер Леў Сапега (XVII).jpg|70px]]||Паступіў на [[Падканцлер літоўскі|падканцлера літоўскага]]
|-align=center
|[[1645]]||[[1649]]||[[Антоні Ян Тышкевіч]]<br />''(Antoni Jan Tyszkiewicz)''||[[Выява:Herb Leliwa.jpg|70px]]||Памёр на пасадзе надворнага маршалка
|-align=center
|[[1649]]||[[1654]]||[[Крыштаф Завіша]]<br />''(Krzysztof Zawisza)''||[[Выява:Herb Łabędź 1.svg|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1654]]||[[1683]]||[[Тэадор Аляксандр Ляцкі]]<br />''(Teodor Aleksander Lacki)''||[[Выява:POL COA Lacki.svg|70px]]||Памёр на пасадзе надворнага маршалка
|-align=center
|[[1683]]||[[1685]]||[[Юзаф Багуслаў Слушка]]<br />''(Józef Bogusław Słuszka)''||[[Выява:Juzef Bahusłaŭ Słuška. Юзэф Багуслаў Слушка.jpg|70px]]||Паступіў на [[Кашталяны троцкія|троцкага кашталяна]]
|-align=center
|[[1685]]||[[1691]]||[[Ян Караль Дольскі]]<br />''(Jan Karol Dolski)''||[[Выява:POL COA Kosciesza I.svg|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1692]]||[[1699]]||[[Аляксандр Павел Сапега]]<br />''(Aleksander Paweł Sapieha)''||[[Выява:Herb Sapiehów.PNG|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1699]]||[[1702]]||[[Януш Антоні Вішнявецкі]]<br />''(Janusz Antoni Wiśniowiecki)''||[[Выява:Janusz Antoni Wiśniowiecki.PNG|70px]]||Паступіў на [[Кашталяны віленскія|віленскага кашталяна]]
|-align=center
|[[1702]]||[[1706]]||[[Казімір Антоні Сангушка]]<br />''(Kazimierz Antoni Sanguszko)''||[[Выява:POL COA Pogoń Litewska Książęca.svg|70px]]||Памёр на пасадзе надворнага маршалка
|-align=center
|[[1706]]||[[1713]]||[[Юзаф Мнішак]]<br />''(Józef Wandalin Mniszech)''||[[Выява:Józef Wandalin Mniszech 11.PNG|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак каронны|вялікага маршалка кароннага]]
|-align=center bgcolor = #E6E6AA
|[[1708]]||[[1709]]||[[Казімір Міхал Пац]]<br />''(Kazimierz Michał Pac)''||[[Выява:Kazimier Michał Pac. Казімер Міхал Пац.jpg|70px]]||Прызначаны [[Станіслаў Ляшчынскі|Станіславам Ляшчынскім]]
|-align=center
|[[1713]]||[[1734]]||[[Павел Караль Сангушка]]<br />''(Paweł Karol Sanguszko)''||[[Выява:Paweł Karol Sanguszko.jpg|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1734]]||[[1735]]||[[Міхал Казімір Радзівіл Рыбанька]]<br />''(Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko)''||[[Выява:Michał Kazimierz Radziwiłł Rybeńko.JPG|70px]]||Паступіў на [[Кашталяны троцкія|троцкага кашталяна]] і [[польны гетман літоўскі|польнага гетмана літоўскага]]
|-align=center
|[[1736]]||[[1738]]||[[Ігнацы Завіша]]<br />''(Ignacy Zawisza)''||[[Выява:Ihnacy Zaviša. Ігнацы Завіша.jpg|70px]]||Памёр на пасадзе надворнага маршалка
|-align=center
|colspan="2"|[[1739]]||[[Фердынанд Плятэр]]<br />''(Ferdynand Plater)''||[[Выява:POL CoA Plater Hrabia II.png|70px]]||Памёр на пасадзе надворнага маршалка
|-align=center
|[[1739]]||[[1743]]||[[Юзаф Сцыпіён|Юзаф Сцыпіён (Сцыпіё дэль Кампа)]]<br />''(Józef Scipio del Campo)''||[[Выява:POL COA Scypio.svg|70px]]||Памёр на пасадзе надворнага маршалка
|-align=center
|[[1744]]||[[1750]]||[[Ігнацы Агінскі]]<br />''(Ignacy Ogiński)''||[[Выява:Herb Ogińskich.PNG|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1750]]||[[1760]]||[[Януш Аляксандр Сангушка]]<br />''(Janusz Aleksander Sanguszko)''||[[Выява:Janusz Sanguszko.PNG|70px]]||Адмовіўся ад пасады
|-align=center
|[[1760]]||[[1768]]||[[Юзаф Паўлін Сангушка]]<br />''(Józef Sanguszko)''||[[Выява:Juzef Paŭlin Sanguška. Юзэф Паўлін Сангушка (XVIII).jpg|70px]]||Брат папярэдняга. <br />Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1768]]||[[1781]]||[[Уладзіслаў Гуроўскі]]<br />''(Władysław Gurowski)''||[[Выява:Władysław Roch Gurowski.PNG|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1781]]||[[1783]]||[[Міхал Ежы Мнішак]]<br />''(Michał Jerzy Wandalin Mniszech)''||[[Выява:Michał Jerzy Wandalin Mniszech.JPG|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак каронны|вялікага маршалка кароннага]]
|-align=center
|[[1783]]||[[1791]]||[[Ігнацы Патоцкі]]<br />''(Ignacy Potocki)''||[[Выява:Ignacy Potocki.PNG|70px]]||Паступіў на [[Вялікі маршалак літоўскі|вялікага маршалка літоўскага]]
|-align=center
|[[1791]]||[[1792]]||[[Станіслаў Солтан]]<br />''(Stanisław Sołtan)''||[[Выява:Stanisław Sołtan.JPG|70px]]||Адмовіўся ад пасады
|-align=center
|[[1792]]||[[1795]]||[[Міхал Гелгуд]]<br />''(Michał Giełgud)''||[[Выява:POL COA Giełgud.svg|70px]]||Склаў урад у сувязі са спыненнем існавання [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]
|-
|}

== Гл. таксама ==
* [[Вялікія маршалкі літоўскія]]
* [[Вялікія маршалкі каронныя]]
* [[Маршалкі надворныя каронныя]]

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭнцВКЛ|том=2|старонкі=|артыкул=|аўтар=}}
* {{Літаратура/ЭГБ|5}}
* {{Крыніцы/ВольфСДВКЛ|178}}
* Żychliński T. Złota księga szlachty polskiej. T. 1—31. — Poznań, 1879—1908.

{{Надворныя маршалкі літоўскія}}

[[Катэгорыя:Цэнтральныя ўрады Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Маршалкі надворныя літоўскія| ]]