Прагляд зыходнага тэксту старонкі Нямецкі алфавіт

[[Выява:Vereinfachte Ausgangsschrift.png|right|thumb|250px|Рукапісныя літары нямецкага алфавіта]]
Сучасны '''няме́цкий алфаві́т''' — алфавіт на лацінскай аснове, які ўжываецца для пісьма на [[Нямецкая мова|нямецкай мове]]. Складаецца з 26 пар [[Лацінскі алфавіт|лацінскіх літар]]: [[A, лацініца|A a]], [[B, лацініца|B b]], [[C, лацініца|C c]], [[D, лацініца|D d]], [[E, лацініца|E e]], [[F, лацініца|F f]], [[G, лацініца|G g]], [[H, лацініца|H h]], [[I, лацініца|I i]], [[J, лацініца|J j]], [[K, лацініца|K k]], [[L, лацініца|L l]], [[M, лацініца|M m]], [[N (літара)|N n]], [[O, лацініца|O o]], [[P (лацініца)|P p]], [[Q, лацініца|Q q]], [[R, лацініца|R r]], [[S, лацініца|S s]], [[T, лацініца|T t]], [[U, лацініца|U u]], [[V, лацініца|V v]], [[W, лацініца|W w]], [[X, лацініца|X x]], [[Y, лацініца|Y y]], [[Z, лацініца|Z z]]. Акрамя іх у нямецкім алфавіце ёсць тры [[умлаут]]ы [[Ä, лацініца|Ä ä]], [[Ö, лацініца|Ö ö]], [[Ü, лацініца|Ü ü]] і [[Лігатура (злучэнне літар)|лігатура]] [[ß]]. Апошнія падпарадкоўваюцца [[Алфавітны парадак|алфавітнаму парадку]], г. зн. у [[Слоўнік|слоўніках]] ідуць адразу пасля [[A, лацініца|A a]], [[O, лацініца|O o]], [[U, лацініца|U u]] і падвоенай [[S, лацініца|ss]], адпаведна. У асобных выпадках ужываюцца дадатковыя варыянты літар, але гэта характэрна толькі для некаторых [[Дыялекты нямецкай мовы|дыялектаў]] і для [[Запазычаныя словы|слоў іншамоўнага паходжання]] ў нямецкай мове.

== Транскрыпцыя ==
Ніжэй прыведзена табліца з правіламі чытання нямецкіх літар.

{| border="1" cellspacing="0" cellpadding="5" style="border-collapse:collapse;"
!bgcolor=#EEEEEE| '''Літара'''
!bgcolor=#EEEEEE| '''Назва'''
!bgcolor=#EEEEEE| '''Гук'''
!bgcolor=#EEEEEE| '''Прыклад'''
!bgcolor=#EEEEEE| '''Заўвагі'''
|-
| align="center" | '''A a'''
| align="center" | [aː]
| align="center" | /a/, /a:/
| B'''a'''nd, T'''a'''g
| пасля '''i''' і '''j''' чуецца як '''ja''' — Maria; '''ai''' — дыфтонг /aɪ̯/ (ай); '''ae''' — чуецца '''ä'''; '''au''' — дыфтонг /aʊ̯/; падвоенае '''aa''' можа чытацца падоўжана — H'''aa'''r
|-
| align="center" | '''Ä ä'''
| align="center" | [ɛː]
| align="center" | /ε/, /ε:/
| H'''ä'''nde, '''Ä'''hre
| перад '''u''' — дыфтонг /ɔʏ̯/ (оу)
|-
| align="center" | '''B b'''
| align="center" | [beː]
| align="center" | /b/
| '''B'''ruder
|
|-
| align="center" | '''C c'''
| align="center" | [tseː]
| align="center" |
|
| сустракаецца ў спалучэнні з іншымі літарамі: з '''h''' утварае букваспалучэнне '''ch''', якое чуецца як /x/ ці /ç/; '''ck''' — /k/; у '''chs''' — /ks/; '''tsch''' — /t͡ʃ/; рэдка адна '''c''' чуецца як /t͡s/ (перад '''e''', '''i''')
|-
| align="center" | '''D d'''
| align="center" | [deː]
| align="center" | /d/
| aus'''d'''enken
|-
| align="center" | '''E e'''
| align="center" | [eː]
| align="center" | /ε/, /ə/, /e:/
| k'''e'''nnen, b'''e'''kannt, S'''ee'''
| '''ie''' — /i:/, '''oe''' — /ø:/; '''ei''', '''ey''', '''ai''', '''ay''' — дыфтонг /aɪ̯/
|-
| align="center" | '''F f'''
| align="center" | [ɛf]
| align="center" | /f/
| '''F'''racht
| такі ж гук перадае нямецкая літара '''v'''
|-
| align="center" | '''G g'''
| align="center" | [geː]
| align="center" | /g/, /ʒ/, /ç/
| '''g'''ut, '''G'''enie, Köni'''g'''
|
|-
| align="center" | '''H h'''
| align="center" | [haː]
| align="center" | /h/
| '''h'''eute
| часта '''h''' увогуле не чытаецца, напрыклад, паміж галоснымі і ў канцы слова — gehen, weh
|-
| align="center" | '''I i'''
| align="center" | [iː]
| align="center" | /ı/, /i:/
| b'''i'''tten, V'''i'''eh
| в '''ie''' — /i:/; '''ei''', '''ai''' — /aɪ̯/
|-
| align="center" | '''J j'''
| align="center" | [jɔt]
| align="center" | /j/, /ʒ/
| '''j'''ung, '''J'''ournalist
|
|-
| align="center" | '''K k'''
| align="center" | [kaː]
| align="center" | /k/
| '''K'''ette
| у букваспалучэнні '''ck''' — таксама /k/
|-
| align="center" | '''L l'''
| align="center" | [ɛl]
| align="center" | /l/
| F'''l'''öte
|
|-
| align="center" | '''M m'''
| align="center" | [ɛm]
| align="center" | /m/
| Sti'''mm'''e
|
|-
| align="center" | '''N n'''
| align="center" | [ɛn]
| align="center" | /n/
| se'''n'''den
|
|-
| align="center" | '''O o'''
| align="center" | [oː]
| align="center" | /ɔ/, /o:/
| '''o'''ffen, K'''o'''hl
| у букваспалучэнні '''oe''' — /ø:/
|-
| align="center" | '''Ö ö'''
| align="center" | [øː]
| align="center" | /œ/, /ø:/
| '''Ö'''sterreich, zw'''ö'''lf, sch'''ö'''n
|
|-
| align="center" | '''P p'''
| align="center" | [peː]
| align="center" | /p/
| '''P'''unkt
| '''pf''' — дыфтонг /p͡f/
|-
| align="center" | '''Q q'''
| align="center" | [kuː]
| align="center" |
|
| у спалучэнні '''qu''' — /kv/
|-
| align="center" | '''R r'''
| align="center" | [ɛr]
| align="center" | /r/
| D'''r'''ache
|
|-
| align="center" | '''S s'''
| align="center" | [ɛs]
| align="center" | /s/, /z/
| Bu'''s''', '''s'''ehen
| в '''sp''' і '''st''' — /ʃ/, таксама '''sch''' — /ʃ/
|-
| align="center" | '''ẞ ß'''
| align="center" | [ɛs't͡sɛt]
| align="center" | /s/
| hei'''ß'''
|
|-
| align="center" | '''T t'''
| align="center" | [teː]
| align="center" | /t/
| Pla'''tt'''e
|
|-
| align="center" | '''U u'''
| align="center" | [uː]
| align="center" | /ʊ/, /u:/
| '''u'''nten, '''U'''hr
| '''au''' — /aʊ̯/, '''eu''', '''äu''' — /ɔʏ̯/
|-
| align="center" | '''Ü ü'''
| align="center" | [yː]
| align="center" | /ʏ/, /y:/
| '''Ü'''bung, k'''ü'''ssen, k'''ü'''hl
|
|-
| align="center" | '''V v'''
| align="center" | [faʊ]
| align="center" | /f/, /v/
| '''V'''ater, '''V'''ase
|
|-
| align="center" | '''W w'''
| align="center" | [veː]
| align="center" | /v/
| '''W'''olken
|
|-
| align="center" | '''X x'''
| align="center" | [iks]
| align="center" |
|
| перадае гукаспалучэнне /ks/ — Max
|-
| align="center" | '''Y y'''
| align="center" | ['ʏpsilɔn]
| align="center" | /ʏ/, /y:/
| '''Y'''psilon, T'''y'''p
|
|-
| align="center" | '''Z z'''
| align="center" | [t͡sɛt]
| align="center" | /t͡s/
| drei'''z'''ehn
|
|-
|}

== Нямецкая пісьменнасць ==
{{Асноўны артыкул|Нямецкая пісьменнасць}}
Першыя крыніцы нямецкай пісьменнасці адносяцца яшчэ да [[Старажытнаверхненямецкая мова|старажытнаверхненямецкага перыяду]] развіцця нямецкай мовы ці нават раней. Практычна да XII стагоддзя ўжывалася [[Рунічнае пісьмо]], якое пазней было поўнасцю выцеснена [[Лацініца|лацініцаю]]. У XV—XVI стагоддзях быў пашыраны шрыфт [[швабахер]] (''Schwabacher'') з групы гатычных шрыфтоў<ref>{{кніга
 |аўтар         = Friedrich Beck.
 |загаловак     = „Schwabacher Judenlettern“ - Schriftverruf im Dritten Reich
 |спасылка      = http://opus.kobv.de/fhpotsdam/volltexte/2007/28/pdf/Beck.pdf
 |адказны     = 
 |месца         = 
 |выдавецтва  = Verlag für Berlin-Brandenburg
 |год           = 2006
 |том           = 
 |старонак       = 
 |старонкі      = 
 |isbn          = 3-86650-344-X
}}</ref>.

[[Гатычнае пісьмо|Гатычным пісьмом]] нямецкія літары пісаліся практычна да пачатку XX стагоддзя, у прыватнасці — узніклай у XVII—XVIII стст. [[Фрактура|фрактураю]] (''Fraktur'')<ref>{{cite web
 |url         = http://www.typolexikon.de/f/fraktur.html
 |title       = Fraktur
 |publisher   = ИнъязСервис - Изучение иностранных языков
 |accessdate  = 2011-11-26
 |archiveurl  = https://www.webcitation.org/66u2EAkwc?url=http://www.typolexikon.de/f/fraktur.html
 |archivedate = 13 красавіка 2012
 |url-status     = dead
}}</ref>. З канца XIX стагоддзя шырока распаўсюдзілася [[антыква]], але афіцыйна яна была прызнана толькі пасля [[Лістападаўская рэвалюцыя|Лістападаўскай рэвалюцыі]] ў [[1918]] годзе. Антыква лічылася больш простым і лёгка ўспрымальным шрыфтам, чым ломанае гатычнае пісьмо. У 1920-30-я гады ўжываўся [[шрыфт Зютэрліна]] (''Sütterlinschrift'')<ref>{{cite web
 |url         = http://inyazservice.narod.ru/german_general.html
 |title       = Шрифт Зюттерлина
 |publisher   = ИнъязСервис - Изучение иностранных языков
 |accessdate  = 2011-11-26
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20120119121342/http://inyazservice.narod.ru/german_general.html
 |archivedate = 19 студзеня 2012
 |url-status     = dead
}}</ref>.

: '''Фрактура'''
[[Файл:Fraktur letter A.png]][[Файл:Fraktur letter B.png]][[Файл:Fraktur letter C.png]][[Файл:Fraktur letter D.png]][[Файл:Fraktur letter E.png]][[Файл:Fraktur letter F.png]][[Файл:Fraktur letter G.png]][[Файл:Fraktur letter H.png]][[Файл:Fraktur letter I.png]][[Файл:Fraktur letter J.png]][[Файл:Fraktur letter K.png]][[Файл:Fraktur letter L.png]][[Файл:Fraktur letter M.png]][[Файл:Fraktur letter N.png]][[Файл:Fraktur letter O.png]][[Файл:Fraktur letter P.png]][[Файл:Fraktur letter Q.png]][[Файл:Fraktur letter R.png]][[Файл:Fraktur letter S.png]][[Файл:Fraktur letter T.png]][[Файл:Fraktur letter U.png]][[Файл:Fraktur letter V.png]][[Файл:Fraktur letter W.png]][[Файл:Fraktur letter X.png]][[Файл:Fraktur letter Y.png]][[Файл:Fraktur letter Z.png]][[Файл:Fraktur letter A-umlaut.png]][[Файл:Fraktur letter O-umlaut.png]][[Файл:Fraktur letter U-umlaut.png]]

У [[Нацысцкая Германія|гітлераўскай Германіі]] зноў былі паспрабавалі адрадзіць стары шрыфт імперыі, які таксама выкарыстоўваўся ў [[Нацыянал-сацыялістычная прапаганда|нацысцкай прапагандзе]]: лічылася, што такое пісьмо адлюстроўвае характар сапраўдных [[Немцы|немцаў]]. Але гэта практыка не мела поспеху па дзвюх прычынах. Па-першае, [[Адольф Гітлер|Гітлер]] апасаўся, што на гарнітуру літар паўплывала [[яўрэйскае квадратнае пісьмо]]. Па-другое, чытаць надпісы на фрактуры было цяжка. Сёння выкарыстоўваецца звычайны друкарскі набор літар, ранейшыя ж шрыфты ўжываюцца толькі ў дэкаратыўных мэтах.

== Гл. таксама ==
* [[Нямецкая мова]]
* [[Лацінскі алфавіт]]

== Зноскі ==
{{reflist|2}}

== Літаратура ==
* {{кніга|аўтар=Носков С. А.|загаловак=Немецкий язык для поступающих в вузы|месца=Мн.|выдавецтва=|год=2002|старонак=415|isbn=985-06-0819-6}}
* {{кніга|аўтар=|загаловак=Regeln und Wörterverzeichnis. Überarbeitete Fassung des amtlichen Regelwerks 2004|месца=München und Mannheim|выдавецтва=Rat für deutsche Rechtschreibung|год=2006|старонак=|isbn=}}

== Спасылкі ==
* {{cite web|url=http://www.diposter.com/2012/02/c.html|title=Немецкий алфавит в картинках, для детей и школьников|work=diposter.com|accessdate=2012-02-29|archiveurl=https://www.webcitation.org/66u2GdWIP?url=http://www.diposter.com/2012/02/c.html|archivedate=13 красавіка 2012|url-status=dead}}
* {{cite web|url=http://www.studygerman.ru/online/alphabet/|title=Немецкий алфавит|accessdate=2011-07-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120618223640/http://www.studygerman.ru/online/alphabet/|archivedate=18 чэрвеня 2012|url-status=dead}}
* {{cite web|url=http://www.de-online.ru/index/nemeckij_alfavit_das_deutsche_alphabet/0-409/|title=Немецкий алфавит c произношением|accessdate=2011-07-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120416065715/http://www.de-online.ru/index/nemeckij_alfavit_das_deutsche_alphabet/0-409|archivedate=16 красавіка 2012|url-status=dead}}
* {{cite web|url=http://inyazservice.narod.ru/german_general.html|title=Виды немецкой письменности|accessdate=2011-07-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120119121342/http://inyazservice.narod.ru/german_general.html|archivedate=19 студзеня 2012|url-status=dead}}
* {{cite web|url=http://rechtschreibrat.ids-mannheim.de/aktuell/|title=Rat für deutsche Rechtschreibung|accessdate=2011-07-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120426030618/http://rechtschreibrat.ids-mannheim.de/|archivedate=26 красавіка 2012|url-status=dead}}

{{Нямецкая мова}}

[[Катэгорыя:Алфавіты на аснове лацінскага]]
[[Катэгорыя:Нямецкая пісьменнасць]]