Прагляд зыходнага тэксту старонкі Прападобны

{{не блытаць|Прападобны, тытул|Прападобны|зваротам да святара ў каталіцтве і пратэстанцтве}}
[[Выява:Saint monks.jpg|thumb|[[лік святасці|Лік]] прападобных (фрагмент іконы «[[Ікона Страшнага суда|Страшны суд]]»). Ноўгарад, 1540-я]]

'''Прападобны'''<ref>{{Cite web|url=https://sppsobor.by/bractva/vilna/belservice/488|title=Кароткі царкоўна-славянскі рэлігійны слоўнік {{!}} СППС – сайт прихода Свято-Петро-Павловского собора г. Минска|website=sppsobor.by|access-date=2024-07-25}}</ref> ({{lang-grc|ὅσιος}}) — адмысловы разрад ([[лік святасці|лік]]) [[святы]]х, якія дагадзілі Богу манаскім подзвігам<ref name="agiogr">Живов В. [http://interpretive.ru/dictionary/445/word/prepodobnyi Преподобный] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20140325005040/http://interpretive.ru/dictionary/445/word/prepodobnyi |date=25 сакавіка 2014 }} // Святость. Краткий словарь агиографических терминов</ref>. Іншымі словамі, прападобныя -- святыя з [[манах]]аў, якія [[малітва]]й, пастом і працай імкнуліся быць падобным да [[Ісус Хрыстос|Ісуса Хрыста]]<ref name="prepodobnye">[http://www.zakonbozhiy.ru/Zakon_Bozhij/Chast_1_O_vere_i_zhizni_hristianskoj/Prepodobnye/ Преподобные ] сайт «Закон Божий»</ref> і лічацца ўдалымі ў гэтым прыпадабненні.

Пры іншых відах хрысціянскага подзвігу, як лічаць, таксама адбываецца прыпадабненне Хрысту -- [[мучанікі]], [[роўнаапостальныя]], [[свяціцелі]], [[праведныя]] — кожны ў сваёй меры выканаў запаведзь пра імкненне да богападабенства<ref name="prepodobnye"/>. Але менавіта манаскае жыццё лічаць найбольш напружаным памкненнем да Бога<ref name="prepodobnye"/>, таму толькі манахаў, якія шануюцца Царквой, залічаюць да прападобных<ref name="prepodobnye"/>.

== Перыяд ганенняў ==
Ужо ў перыяд ганенняў з'явіліся людзі, якія вялі аскетычны лад жыцця, але асаблівага шанавання такога віду подзвігу ў тыя часы яшчэ не было. Выпадкі праслаўлення такіх падзвіжнікаў былі звязаны не з іх манаскім подзвігам, а з іх смерцю за [[Хрыстос|Хрыста]]. У наш час тых, хто спалучаў аскетычны і мучаніцкі подзвігі, называюць [[прападобнамучанікі|прападобнамучанікамі]]. Сярод прападобнамучанікаў, якія пацярпелі ў перыяд ганенняў на хрысціян у [[Рымская імперыя|Рымскай імперыі]], можна згадаць [[Яўгенія Рымская|Яўгенію Рымскую]], якая пацярпела ў [[262]] годзе.

== Першыя прападобныя ==
[[Выява:Saint Anthony the Great icon (16th century).jpg|thumb|злева|Ікона Св. Антонія Вялікага (XVI стагоддзе)]]

Першымі прападобнымі ў хрысціянскай царкве, праслаўленымі менавіта за манаскі подзвіг, сталі егіпецкія і палесцінскія манахі-пустэльнікі:
* [[Павел Фівейскі]], які пражыў у пустыні 91 год († [[341]] год)<ref>[http://days.pravoslavie.ru/Life/life221.htm Прападобны Павел Фівейскі ] на сайце [[Православие.Ru]]</ref>;
* [[Пахомій Вялікі]], якога прынята лічыць заснавальнікам манаства супольнага жыцця († каля [[348]] года)<ref>[http://days.pravoslavie.ru/Life/life1070.htm Прападобны Пахомій Вялікі] на сайце [[Православие.Ru]]</ref>;
* [[Антоній Вялікі]], якога прынята лічыць заснавальнікам пустэльніцкага манаства († [[356]] год)<ref>[http://days.pravoslavie.ru/Life/life6434.htm Прападобны Антоній Вялікі] на сайце [[Православие.Ru]]</ref>;
* [[Іларыён Вялікі]], якога прынята лічыць заснавальнікам палесцінскага манаства († 371 ці 372 год)<ref>[http://days.pravoslavie.ru/Life/life4561.htm Прападобны Іларыён Вялікі] на сайце [[Православие.Ru]]</ref>.
[[Выява:St. Mary of Egypt.jpg|thumb|Прападобная Марыя Егіпецкая, ікона]]
[[Выява:Simeon Stylites icon 1465.jpg|thumb|злева|Прападобны Сімяон Стоўпнік, ікона, 1465]]

Пасля манаства пачало распаўсюджвацца і ў іншыя краіны, і ў Егіпце, Палесціне і іншых краінах праславілася вялікае мноства прападобных. Сярод іх можна згадаць
* [[Яфрэм Сірын|Яфрэма Сірына]], стваральніка знакамітай малітвы ([[Малітва Яфрэма Сірына|«Госпадзе і Уладару жыцця майго…»]]), якая часцей за ўсё чытаецца на [[Вялікі пост]] († каля 373—379 гг.)<ref>[http://days.pravoslavie.ru/Life/life6584.htm Прападобны Яфрэм Сірын] на сайце [[Православие.Ru]]</ref>;
* [[Сімяон Стоўпнік|Сімяона Стоўпніка]], сірыйскага заснавальніка новай формы аскезы — стоўпніцтва († [[459]] год)<ref>[http://days.pravoslavie.ru/Life/life6843.htm Прападобны Сімяон Стоўпнік] на сайце [[Православие.Ru]]</ref>;
* [[Марыя Егіпецкая|Марыю Егіпецкую]], бяспрыкладнае жыціе якой чытаецца ў праваслаўных храмах на [[ютрань|ютрані]] ў чацвер пятага [[тыдзень|тыдня]] Вялікага посту<ref>[http://days.pravoslavie.ru/Life/life754.htm Прападобная Марыя Егіпецкая] на сайце [[Православие.Ru]]</ref>;
* [[Сава Асвячоны|Саву Асвячонага]], заснавальніка [[Лаўра Савы Асвячонага|Лаўры Савы Асвячонага]] († [[532]] год)<ref>[http://days.pravoslavie.ru/Life/life6816.htm Прападобны Сава Асвячоны] на сайце [[Православие.Ru]]</ref>);
* [[Іаан Лесвічнік|Іаана Лесвічніка]], ігумена Сінайскага, стваральніка [[Лесвіца, кніга|«Лесвіцы»]] — знакамітага кіраўніцтва па арганізацыі духоўнага жыцця для манахаў, і не толькі для іх<ref>[http://days.pravoslavie.ru/Life/life736.htm Прападобны Іаан Лесвічнік] на сайце [[Православие.Ru]]</ref>;
* і вялікае мноства іншых.

Дзякуючы дзейнасці гэтых і тысяч іншых падзвіжнікаў набожнасці манаства распаўсюдзілася па ўсім хрысціянскім свеце.

== Прападобныя на Русі ==
[[Выява:Antony and feodosy.jpg|thumb|Прападобныя Феадосій і Антоній Пячэрскія]]
[[Выява:Saint Moses the Hungarian.jpg|thumb|Прападобны Майсей Вугрын]]

=== Заснаванне манаства ===
На Русь манаства прыйшло праз [[Афон|Святую Гару Афон]], дзе атрымаў пострыг [[Антоній Пячэрскі]]. Ён і [[Феадосій Пячэрскі]] сталі першымі прападобнымі Рускай царквы, заснавальнікамі [[Кіева-Пячэрская лаўра|Кіева-Пячэрскай лаўры]]. Хоць яны не былі, у поўным сэнсе слова, першымі манахамі на Русі, менавіта іх шануюць як айцоў старажытнарускага манаства.

Сярод манахаў заснаванага імі манастыра ў ліку прападобных былі ўслаўлены
* [[Мікалай Святоша]], першы князь-манах на Русі;
* [[Прохар Лебяднік]], які не еў ніякага хлеба, акрамя прыгатаванага з сабранай ім лебяды;
* лекар-бяссрэбранік Агапіт;
* [[Іаан Шматпакутны]], шмат пацярпеў ад спакус цела;
* пустэльнікі Ісаакій і Мікіта, якія сталі ахвярамі д'ябальскага зману, але пазней дасягнулі святасці;
* [[Майсей Вугрын]], гэта значыць [[венгр]], шмат пацярпеў у польскім палоне ад любоўных дамаганняў знатнай удавы;
* [[Ефрасіння Полацкая]], манашка і і ігумення праваслаўнага манастыра, асветніца;
* і іншыя (гл. [[Сабор усіх прападобных айцоў Кіева-Пячэрскіх|Сабор прападобных айцоў Кіева-Пячэрскіх]]).

[[Рыгор Пячэрскі]], які прыняў мучаніцкую смерць, шануецца як [[прападобнамучанік]].

У іншых месцах Русі ў дамангольскі перыяд праславіліся прападобныя [[Аўрамій Смаленскі]], [[Аўрамій Растоўскі]], [[Мікіта Пераяслаўскі]], [[Варлаам Хутынскі]] і [[Антоній Рымлянін]].

== Гл. таксама ==
* [[Прападобнамучанікі]]

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{кніга
|аўтар = Карпов А.
|загаловак = Православные святые и чудотворцы. Древняя Русь. Московская Русь. Российская империя
|год = 2005
|выдавецтва = Вече
|месца = Москва
}}
* {{кніга
|аўтар = Останина С. П.
|загаловак = Святые и чудотворцы. Краткий биографический словарь
|выдавецтва = Рипол Классик
|isbn = 5-7905-2366-8
}}
* {{кніга
|аўтар =
|загаловак = Православный церковный календарь. 2013
|выдавецтва = Издательство Московской Патриархии Русской Православной Церкви
|год = 2012
|месца = Москва
}}
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:}}
{{Лікі святасці}}

[[Катэгорыя:Праваслаўныя святыя]]
[[Катэгорыя:Прападобныя|*]]
[[Катэгорыя:Манаства]]