Прагляд зыходнага тэксту старонкі Смаргонская мядзведжая акадэмія

'''«Смаргонская акадэмія»''' — жартоўная назва промысла адлову і дрэсіроўкі [[буры мядзведзь|мядзведзяў]], заснаванага князямі [[Радзівілы|Радзівіламі]] ў [[Смаргонь|Смаргоні]]; адна са школ беларускіх [[скамарох]]аў.

Промысел існаваў з XVII ст. да канца XVII ст., паводле іншых звестак — да пачатку ХІХ ст. Мядзведзяў дрэсіравалі паблізу Смаргоні (на г.зв. «французскіх узгорках») у некалькі этапаў. Спачатку маладых мядзведзяў вучылі «танцаваць», для чаго саджалі па 2—3 у адмысловую клетку, у якой падагравалася дно, і прывучалі стаяць на задніх лапах, перамінацца з адной лапы на другую (болевы рэфлекс пад удары [[бубен|бубна]], мелодыю [[Беларуская дуда|дуды]] і іншых інструментаў), потым вучылі барукацца, кланяцца. Павадыры («мядзведнікі») з вучонымі звярамі хадзілі па заробкі на кірмашы Расіі, Венгрыі, Германіі і іншых краін, вялі прыбытковы гандаль дрэсіраванымі мядзведзямі. Сцэна з дрэсіраваным мядзведзем была і ў [[батлейка|батлейцы]], паказвалі лялек — скамароха і мядзведзя, якіх называлі «смаргонскі вучыцель з вучнем» (1902, Міншчына).

Падобныя акадэміі былі і ў іншых гарадах. Паводле гарадскіх інвентароў<ref>http://spadchyna.glubmusej.by/be/nasha-spadchyna/znakamityya-zemlyaki/289-glybotskiya-dudary-myadzvedniki</ref>, у [[Глыбокае|Глыбокім]] на пачатку XVIII ст. сярод рамеснікаў было каля дзесяці скамарохаў-мядзведнікаў ([[Глыбоцкія скамарохі-мядзведнікі]]). У кнізе «Литовские епархиальные ведомости» № 23 за 1869 год пра візітаванне ў грэкакаталіцкіх цэрквах, у 1784 годзе, напісана, што у Глыбокім была царква Святой Тройцы, якая мела філіяльную царкву на вуліцы Дворнай (вядомая па інвентарах царква Святога Пятра). Пры царкве Святога Пятра было брацтва Святога Антонія, якое падзялася на тры аддзелы: св. Антонія (шаўцоў і гарбароў), Трох Свяціцеляў (краўцоў) і св. Мікалая — мядзведнікаў. Вядома, што з канца XV ст. і да пачатку XIX ст. Глыбокае і Смаргонь належалі адным уладальнікам — спачатку Зяновічам, а з 1628 года Радзівілам. Раней прынята было лічыць, што мядзведжая акадэмія ў Смаргоні заснавана Радзівіламі, але навейшыя звесткі паказваюць на Зяновічаў, як заснавальнікаў і Радзівілаў, як пераемнікаў гэтай справы<ref>«''Дудары Глыбоцкага краю''» В. Воранаў</ref>.

[[Файл:Coat of Arms of Smarhoń, Belarus.svg|thumb|Сучасны [[герб Смаргоні]]]]
У 2004 годзе прыняты [[герб Смаргоні]] — сярэбраным полі на чырвонай рашотцы чорны мядзведзь, якім стаіць на задніх лапах і трымае ў пярэдніх лапах [[Трубы (герб)|герб Радзівілаў]]. За аснову гербавага сюжэту ўзяты факт існавання «Смаргонскай акадэміі»<ref name="symbol_ukaz">{{cite web
 |url         = http://www.pravo.by/pdf/2004-190/2004-190(003-016).pdf
 |title       = Пра ўстанову афіцыйных геральдычных сімвалаў адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак Гродзенскай вобласці: Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 1 снежня 2004 г. №590
 |publisher   = [http://www.pravo.by Нацыянальны прававы Інтэрнэт-партал Рэспублікі Беларусь]
 |accessdate  = 2009-04-30
 |archiveurl  = https://www.webcitation.org/65CtX3Mad?url=http://www.pravo.by/pdf/2004-190/2004-190(003-016).pdf
 |archivedate = 4 лютага 2012
 |url-status     = live
}}</ref><ref name="symbol_ger">{{cite web
 |url         = http://geraldyka.com/index.php?nma=glossar&fla=index&litter=209&word_id=111
 |title       = Смаргонь
 |publisher   = [http://geraldyka.com Геральдыка Беларусі]
 |accessdate  = 2009-04-30
 |archiveurl  = https://www.webcitation.org/61DQSrrsO?url=http://geraldyka.com/index.php?nma=glossar
 |archivedate = 26 жніўня 2011
 |url-status     = live
}}</ref>.

{{зноскі}}

== Літаратура ==
* {{Крыніцы/ЭГБ|6-1|«Смаргонская акадэмія»|[[Г. Барышаў|Барышаў Г.]]}}
* {{Крыніцы/БелЭн|15|Смаргонская акадэмія||50}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Смаргоні]]
[[Катэгорыя:Эталогія]]