Прагляд зыходнага тэксту старонкі Спіс рымскіх імператараў

[[Выява:Statue-Augustus.jpg|thumb|250px|right|Статуя імператара Аўгуста ў Ватыканскім музеі]]
Першым імператарам (у сучасным сэнсе) [[Старажытны Рым|Рыма]] стаў [[Актавіян Аўгуст]]: пасля перамогі над [[Марк Антоній|Маркам Антоніем]] і вяртаннем з [[Егіпет|Егіпта]] ён уладкаваў [[трыўмф]] і [[13 студзеня]] [[27 да н.э.|27 года да н.э.]] склаў з сябе надзвычайныя паўнамоцтвы перад [[Сенат (Старажытны Рым)|сенатам]] і абвясціў пра рэстаўрацыю [[Рымская рэспубліка|Рэспублікі]], але пакінуў за сабой камандаванне 75 легіёнамі і тытул [[Імператар (Старажытны Рым)|імператара]] (як сталы ''[[Рымскія імёны|praenomen]]'').

Пасля забойства імператара [[Комад]]а [[Рымская імперыя]] ўступіла ў [[Крызіс трэцяга стагоддзя]], калі пачалі з'яўляцца шматлікія [[узурпатар, Старажытны Рым|ўзурпатары]]. У [[395]] годзе імперыя была канчаткова падзелена на [[Заходняя Рымская імперыя|Заходнюю Рымскую імперыю]] і [[Усходняя Рымская імперыя|Усходнюю Рымскую імперыю]].

У [[476]] годзе быў зрынуты апошні Заходне-рымскі імператар [[Ромул Аўгуст]] (хоць фармальна імператарам лічыў сябе да 480 года [[Юлій Непат]]). Заходняя Рымская імперыя пала, а Усходняя Рымская імперыя, званая гісторыкамі з гэтага часу [[Візантыя]]й, працягвала існаваць яшчэ практычна тысячу гадоў, да [[1453]] года, калі [[Канстанцінопаль]] быў [[Узяцце Канстанцінопаля|захоплены]] [[Асманская імперыя|туркамі-асманамі]], з перапынкам з [[1204]] па [[1261]] год, калі Канстанцінопаль быў захоплены [[крыжакі|крыжакамі]].

Спіс '''[[Спіс рымскіх імператараў|рымскіх імператараў]]''' у храналагічным парадку, ''курсівам'' вылучаны [[Узурпатар, Старажытны Рым|ўзурпатары]]. Не пазначаны палкаводцы, якія паднялі паўстанні супраць цэнтральнай улады, але фармальна не абвешчаныя імператарамі (за выключэннем традыцыйна ўключаных, напр., [[Макрыян Старэйшы]]). У якасці суправіцеляў пазначаны спадчыннікі ўлады (пачынаючы з сярэдзіны I стагоддзя статус спадчынніка практычна заўсёды супадаў з тытулам [[Цэзар (тытул)|цэзара]]), афіцыйныя суправіцелі, часам — рэгенты пры неактыўнасці імператара.

== Прынцыпат ==

=== [[Юліі-Клаўдзіі]] ===

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="150"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="120"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="120"| Гады жыцця
|-
| '''[[Актавіян Аўгуст]]'''<br />{{lang-lat|Gaius Octavius Thurinus}}<br />{{lang-lat|Gaius Iulius Caesar Octavianus}}
| Гай Актавій Фурын<br />''пасля ўсынаўлення (па завяшчанні) у [[44 да н.э.]]'' — Гай Юлій Цэзар Актавіян
|width="80px"| [[Выява:Augustus Bevilacqua Glyptothek Munich 317.jpg|80px]]
|align="center"| [[16 студзеня]] [[27 да н.э.]] — [[19 жніўня]] [[14]] н.э., ''натуральная смерць''
| Як прыёмны сын па завяшчанні (і траюрадны пляменнік) [[Гай Юлій Цэзар|Юлія Цэзара]], пасля ўзброенай барацьбы
| Спадчыннікі — [[Марк Клаўдзій Марцэл, эдыл 23 года да н.э.|Марцэл]] (25 — 23 да н.э.), [[Марк Віпсаній Агрыпа|Агрыпа]] (23 — 12 да н.э.), з тытулам [[Цэзар (тытул)|цэзара]] — [[Гай Юлій Цэзар Віпсаніян|Гай]] (17 г да н.э. — 4 г. н.э.), [[Луцый Юлій Цэзар Віпсаніян|Луцый]] (17 да н.э. — 2 н.э.), [[Марк Віпсаній Агрыпа Постум|Агрыпа Постум]] (4 — 6 н.э.), [[Тыберый]] (6—14).
|[[23 верасня]] [[63 да н.э.]], [[Рым]] — [[19 жніўня]] [[14]] н.э., [[Нола]]
|-
| '''[[Тыберый]]''' <br />{{lang-lat|Tiberius Claudius Nero}}<br />{{lang-lat|Tiberius Iulius Caesar Augustus}}
| Тыберый Клаўдзій Нерон<br />''пасля ўсынаўлення ў [[4]] годзе'' — Тыберый Юлій Цэзар Аўгуст
|width="80px"| [[Выява:Tiberius NyCarlsberg01.jpg|80px]]
|align="center"| [[19 жніўня]] [[14]] — [[16 сакавіка]] [[37]], цэзар з 4 года, афіцыйны спадчыннік Аўгуста — з 6 года <br />''задушаны падушкай [[прэфект прэторыя|прэфектам прэтарыянцаў]] [[Квінт Невій Корд Серторый Макрон|Макронам]]
| Як прыёмны сын (і пасерб) [[Актавіян Аўгуст|Актавіяна Аўгуста]].
| Спадчыннікі — [[Германік]] (14—19, цэзар з 4), [[Тыберый Друз Клаўдзій Юлій Цэзар Нерон|Друз]] (21—23, цэзар з 4), [[Нерон Юлій Цэзар Германік|Нерон]] (23—27), [[Друз Юлій Цэзар|Друз]] (23—30), [[Калігула]] (31—37); дачаснік [[Сеян]] (23—30).
| [[16 лістапада]] [[42 да н.э.]], [[Рым]] — [[16 сакавіка]] [[37]], Мізенскі мыс
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Клемент, узурпатар|Клемент]]''<br />{{lang-lat|Clemens}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Клемент<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| [[File:No male portrait be.svg|80px]]
|align="center"| [[16]],<br />''узяты ў палон і пакараны смерцю''
| Раб [[Марк Віпсаній Агрыпа Постум|Агрыпы Постума]], выдаў сябе за памерлага гаспадара і паўстаў
| супернік — [[Тыберый]]
| пам. [[16]]
|-
| '''[[Калігула]]''' <br />{{lang-lat|Gaius Iulius Caesar Augustus Germanicus}}
| Гай Юлій Цэзар Аўгуст Германік, вядомы пад [[агномен]]ам '''Калігула''' ({{lang-lat|Caligula}})
|width="80px"| [[Выява:Caligula 01.JPG|80px]]
|align="center"| [[18 сакавіка]] [[37]] — [[24 студзеня]] [[41]], цэзар і спадчыннік Тыберыя з 31, <br />''зарэзаны змоўшчыкамі на чале з [[Касій Херэя|Касіем Херэяй]]
| Як прыёмны ўнук (і траюрадны пляменнік) Тыберыя (праўнук [[Актавіян Аўгуст|Актавіяна Аўгуста]] [[Агрыпіна Старэйшая|па жаночай лініі]]).
| Спадчыннікі — [[Тыберый Гемел|Тыберый]] (37), [[Марк Эмілій Лепід, муж Друзілы|Лепід]] (37—38).
| [[31 жніўня]] [[12]], [[Анціа|Анцый]] — [[24 студзеня]] [[41]], [[Рым]]
|-
| '''[[Клаўдзій]]''' <br />{{lang-lat|Tiberius Claudius Drusus}} <br />{{lang-lat|Tiberius Claudius Nero Germanicus}} <br />{{lang-lat|Tiberius Claudius Caesar Augustus Germanicus}}
| Тыберый Клаўдзій Друз <br />''з [[4]] па [[42]] гады'' — Тыберый Клаўдзій Нерон Германік<br />''пазней'' — Тыберый Клаўдзій Цэзар Аўгуст Германік
|width="80px"| [[Выява:Claudius Ny Carlsberg02.jpg|80px]]
|align="center"| [[24 студзеня]] [[41]] — [[13 кастрычніка]] [[54]], <br />''атручаны сваёй жонкай [[Агрыпіна Малодшая|Агрыпінай Малодшай]]
| Як пляменнік [[Тыберый|Тыберыя]]
| Спадчыннік — [[Брытанік]] (з 43), [[Нерон]] (з 50).
| [[1 жніўня]] [[10]], [[Ліён|Лугдун]] — [[13 кастрычніка]] [[54]], [[Рым]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Луцый Арунтый Каміл Скрыбаніян|Скрыбаніян]]''<br />{{lang-lat|Lucius Arruntius Camillus Scribonianus}}
| Луцый Арунтый Каміл Арунтый
| [[File:No male portrait be.svg|80px]]
|align="center"| [[41]],<br />''скончыў самагубствам''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Клаўдзій]]
| пам. [[41]]
|-
| '''[[Нерон]]''' <br />{{lang-lat|Lucius Domitius Ahenobarbus}}<br />{{lang-lat|Nero Claudius Caesar Drusus Germanicus}}<br />{{lang-lat|Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus}}
| Луцый Даміцый Агенабарб<br />''пасля ўсынаўлення ў [[50]] годзе'' — Нерон Клаўдзій Цэзар Друз Германік<br />''пасля [[54]] года'' — Нерон Клаўдзій Цэзар Аўгуст Германік
|width="80px"| [[Выява:Nero pushkin.jpg|80px]]
|align="center"| [[13 кастрычніка]] [[54]] — [[9 чэрвеня]] [[68]], <br />''скончыў самагубствам пасля пераходу ўлады да [[Гальба|Гальбе]]
| Як прыёмны сын (і пасерб) [[Клаўдзій|Клаўдзія]]
|
| [[15 снежня]] [[37]], [[Анцыа|Анцый]] — [[9 чэрвеня]] [[68]], [[Рым]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Луцый Клодзій Макр|Макр]]''<br />{{lang-lat|Lucius Clodius Macer}}
| Луцый Клодзій Макр
|width="80px"| [[Выява:Denarius-Macer-RIC 0039.jpg|80px]]
|align="center"| вясна—восень [[68]],<br />''забіты''
| Паўстаў у канцы кіравання Нерона [[прапрэтар]] правінцыі [[Афрыка (рымская правінцыя)|Афрыка]], забіты войскамі Гальбы.
| супернікі — [[Нерон]], [[Гальба]]
| пам. [[68]]
|}

=== [[Год чатырох імператараў|1-е міжцарства]] ===

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="150"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="90"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="150"| Гады жыцця
|-
| '''[[Гальба]]''' <br />{{lang-lat|Servius Sulpicius Galba}}<br />{{lang-lat|Servius Galba Imperator Caesar Augustus}}
| Сервій Сульпіцый Гальба<br />''як імператар'' — Сервій Гальба Імператар Цэзар Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Stockholm - Antikengalerie 4 - Büste Kaiser Galba.jpg|80px]]
| align="center" | [[6 чэрвеня]] [[68]] — [[15 студзеня]] [[69]],<br />''забіты прыхільнікамі [[Марк Сальвій Атон|Атон]]а''
| Закліканы праціўнікамі [[Нерон]]а, як імператар абвешчаны сенатам пасля самагубства [[Нерон]]а
| Цэзар — [[Сервій Сульпіцый Гальба Цэзар|Пізон]].
|[[24 снежня]] [[3]], наваколлі [[Тэрачына|Тэрачыны]] — [[15 студзеня]] [[69]], [[Рым]]
|-
| '''[[Марк Сальвій Атон|Атон]]''' <br />{{lang-lat|Marcus Salvius Otho}}<br />{{lang-lat|Marcus Otho Caesar Augustus}}
| Марк Сальвій Атон<br />''як імператар'' — Марк Атон Цэзар Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:OthoDen.jpg|80px]]
| align="center" | [[15 студзеня]] — [[16 красавіка]] [[69]],<br />''скончыў самагубствам пасля паразы ад войскаў [[Вітэлій|Вітэлія]]''
| Абвешчаны сенатам (пасля забойства [[Гальба|Гальбы]])
|супернік — [[Вітэлій]]
|[[25 красавіка]] [[32]], [[Вітэрба]] — [[16 красавіка]] [[69]], [[Рым]]
|-
| '''[[Вітэлій]]''' <br />{{lang-lat|Aulus Vitellius}}<br />{{lang-lat|Aulus Vitellius Germanicus Augustus}}
| Аўл Вітэлій<br />''як імператар'' — Аўл Вітэлій Германік Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Aulus Vitellius (MRABASF Matritum) 01.jpg|80px]]
| align="center" | [[17 красавіка]] — [[20 снежня]] [[69]],<br />''забіты пасля паразы войскамі [[Веспасіян]]а''
| Абвешчаны легіёнамі, прызнаны сенатам пасля ваеннай паразы [[Марк Сальвій Атон|Атон]]а
|супернік — [[Марк Сальвій Атон|Атон]]
|[[25 верасня]] [[15]] — [[20 снежня]] [[69]], [[Рым]]
|}

=== [[Флавіі]] ===

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="150"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="90"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="150"| Гады жыцця
|-
| '''[[Веспасіян]]'''<br />{{lang-lat|Titus Flavius Vespasianus}}<br />{{lang-lat|Titus Flavius Caesar Vespasianus Augustus}}
| Ціт Флавій Веспасіян<br />''як імператар'' — Ціт Флавій Цэзар Веспасіян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Vespasianus02 pushkin.jpg|80px]]
| align="center" | [[1 ліпеня]] [[69]] — [[24 чэрвеня]] [[79]]
|Абвешчаны легіёнамі, прызнаны сенатам пасля ваеннай паразы [[Вітэлій|Вітэлія]]
|Супернік — Вітэлій. Цэзары [[Ціт Флавій Веспасіян|Ціт]] і [[Даміцыян]] (з [[69]]).
|[[17 лістапада]] [[9]], [[Чытарэале|Вікус Фалакрына]] — [[24 чэрвеня]] [[79]], [[Рым]]
|-
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Юлій Сабін]]''<br />{{lang-lat|Gaius (?) Iulius Sabinus}}
| Гай (?) Юлій Сабін
| [[File:No male portrait be.svg|80px]]
| align="center" | [[69]]—[[70]],<br />''захоплены ў палон і пакараны смерцю''.
| Лідар паўсталых гальскіх плямёнаў
| супернік — [[Веспасіян]]
|пам. [[79]]
|-
| '''[[Ціт Флавій Веспасіян|Ціт]]'''<br />{{lang-lat|Titus Flavius Vespasianus}}<br />{{lang-lat|Titus Flavius Caesar Vespasianus Augustus}}
| Ціт Флавій Веспасіян<br />''як імператар'' — Ціт Флавій Цэзар Веспасіян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Head Titus Glyptothek Munich 338.jpg|80px]]
| align="center" | [[24 чэрвеня]] [[79]] — [[13 верасня]] [[81]], <br /> цэзар з [[69]]
|Старэйшы сын [[Веспасіян]]а
| [[Веспасіян]];<br />цэзар [[Даміцыян]]
|[[30 снежня]] [[39]], [[Рым]] — [[13 верасня]] [[81]], [[Рым]]
|-
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Цярэнцій Максім]]''<br />{{lang-lat|Terentius Maximus}}
| Цярэнцій Максім<br />(''Ілжэ-Нерон'')
| [[File:No male portrait be.svg|80px]]
| align="center" | [[79]]—[[80]]
| Выдаваў сябе за імператара [[Нерон]]а, які выратаваўся.
| супернік — [[Ціт Флавій Веспасіян|Ціт]]
|''невядома''
|-
| '''[[Даміцыян]]'''<br />{{lang-lat|Titus Flavius Domitianus}}<br />{{lang-lat|Titus Flavius Caesar Domitianus Augustus}}
| Ціт Флавій Даміцыян<br />''як імператар'' — Ціт Флавій Цэзар Даміцыян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Bust Domitian Musei Capitolini MC1156.jpg|80px]]
| align="center" | [[14 верасня]] [[81]] — [[18 верасня]] [[96]], <br />цэзар з [[69]];<br />''забіты па загаду сваёй жонкі Даміцылы''
|Малодшы сын [[Веспасіян]]а
| [[Веспасіян]];<br />[[Ціт Флавій Веспасіян|Ціт]]
|[[24 кастрычніка]] [[51]], [[Рым]] — [[18 верасня]] [[96]], [[Рым]]
|}

=== [[Антаніны]] ===

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="150"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="90"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="150"| Гады жыцця
|-
| '''[[Нерва]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Cocceius Nerva}}<br />{{lang-lat|Marcus Cocceius Nerva Caesar Augustus}}
| Марк Кокцэй Нерва<br />''як імператар'' — Марк Кокцэй Нерва Цэзар Аўгуст
|width="80px"| [[Выява:Nerva Tivoli Massimo.jpg|80px]]
|align="center"| [[18 верасня]] [[96]] — [[27 студзеня]] [[98]]
|Абвешчаны сенатам
|
| [[8 лістапада]] [[30]], [[Нарні]] — [[27 студзеня]] [[98]], [[Рым]]
|-
| '''[[Траян]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Ulpius Traianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Ulpius Nerva Traianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Nerva Traianus Augustus}}
| Марк Ульпій Траян<br />''пасля ўсынаўлення ў [[97]] годзе'' — Цэзар Марк Ульпій Нерва Траян<br />''як імператар'' — Цэзар Нерва Траян Аўгуст
|width="80px"| [[Выява:Traianus Glyptothek Munich 336.jpg|80px]]
|align="center"| [[28 студзеня]] [[98]] — [[8]]/[[9 жніўня]] [[117]]
| Папулярны палкаводзец, усыноўлены бяздзетным [[Нерва]]й
|
| [[15 верасня]] [[53]], [[Бетыка]] — [[9 жніўня]] [[117]], [[Селінус]], [[Кілікія]]
|-
| '''[[Адрыян]]'''<br />{{lang-lat|Publius Aelius Hadrianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Publius Aelius Traianus Hadrianus Augustus}}
| Публій Элій Адрыян<br />''як імператар'' — Цэзар Публій Элій Траян Адрыян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Bust Hadrian Musei Capitolini MC817.jpg|80px]]
| align="center" | [[11 жніўня]] [[117]] — [[10 ліпеня]] [[138]]
| Прыёмны сын (і стрыечны пляменнік) [[Траян]]а, муж яго [[Вібія Сабіна|траюраднай пляменніцы]].
|
| [[24 студзеня]] [[76]], [[Рым]] — [[10 ліпеня]] [[138]], [[горад Баі|Баі]], каля [[Неапаль|Неапаля]]
|-
| '''[[Антанін Пій]]'''<br />{{lang-lat|Titus Aurelius Fulvus Boionius Arrius Antoninus}}<br />{{lang-lat|Titus Aelius Caesar Antoninus}}<br />{{lang-lat|Caesar Titus Aelius Hadrianus Antoninus Augustus}}
| Ціт Аўрэлій Фульвій Бойній Арый Антанін<br />''пасля ўсынаўлення [[25 лютага]] [[138]]'' — Ціт Элій Цэзар Антанін<br />''як імператар'' — Цэзар Ціт Элій Адрыян Антанін Аўгуст
|width="80px"| [[Выява:Antoninus Pius Glyptothek Munich 337.jpg|80px]]
|align="center"| [[10 ліпеня]] [[138]] — [[7 сакавіка]] [[161]]
| Прыёмны сын [[Адрыян]]а,<br />жанаты на [[Фаўсціна Старэйшая|пляменніцы яго жонкі]].
|
| [[19 верасня]] [[86]], Ланувія, [[Лацыё]] — [[7 сакавіка]] [[161]], Лорыум, [[Этрурыя]]
|-
| '''[[Луцый Вер]]'''<br />{{lang-lat|Lucius Ceionius Commodus}}<br />{{lang-lat|Lucius Aelius Aurelius Commodus}}<br />{{lang-lat|Caesar Lucius Aurelius Verus Augustus}}
| Луцый Цэёній Комад<br />''пасля ўсынаўлення ў [[138]] годзе'' — Луцый Элій Аўрэлій Комад<br />''як імператар'' — Цэзар Луцый Аўрэлій Вер Аўгуст
|width="80px"| [[Выява:Lucius Verus BM Sc1911.jpg|80px]]
|align="center"| [[7 сакавіка]] [[161]] — сакавік [[169]], <br />''у сукіраванні з [[Марк Аўрэлій|Маркам Аўрэліем]]''
| Сын Луцыя Элія, прыёмнага сына [[Адрыян]]а;<br />усыноўлены [[Антанін Пій|Антанінам Піем]];<br />муж дачкі [[Марк Аўрэлій|Марка Аўрэлія]].
| [[Марк Аўрэлій]]
| [[15 снежня]] [[130]], [[Рым]] — студзень [[169]], Алтыум, каля сучаснай [[Венецыя|Венецыі]]
|-
| '''[[Марк Аўрэлій]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Annius Catilius Severus}}<br />{{lang-lat|Marcus Aelius Aurelius Verus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Antoninus Augustus}}
| Марк Аній Катылій Север<br />''пасля ўсынаўлення ў [[136]] годзе'' — Марк Элій Аўрэлій Вер<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аўрэлій Антанін Аўгуст
|width="80px"| [[Выява:Marcus Aurelius Glyptothek Munich.jpg|80px]]
|align="center"| [[7 сакавіка]] [[161]] — сакавік [[169]], <br />''у сукіраванні з [[Луцый Вер|Луцыем Верам]],''<br />сакавік [[169]] — [[17 сакавіка]] [[180]],<br />''аднаасобна'',<br />з [[177]] зрабіў суправіцелем сына [[Комад]]а''
| Прыёмны сын [[Антанін Пій|Антаніна Пія]],<br />жанаты на [[Фаўсціна Малодшая|яго дочкі]], сваёй кузіне
| [[Луцый Вер]];<br />[[Комад]]
| [[26 красавіка]] [[121]], [[Рым]] — [[17 сакавіка]] [[180]], [[Вена|Віндабона]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Авідзій Касій]]''<br />{{lang-lat|Gaius Avidius Cassius}}
| Гай Авідзій Касій
|[[File:No male portrait be.svg|80px]]
|align="center"| [[175]]<br />''(у Сірыі і Егіпце)'', <br />''забіты сваімі салдатамі''
| Палкаводзец, які падняў паўстанне і абвясціў сябе імператарам
| Паўстаў у кіраванне [[Марк Аўрэлій|Марка Аўрэлія]]
| [[130]], Кірус, [[Сірыя]] — ліпень [[175]], [[Сірыя]]
|-
| '''[[Комад]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Commodus Antoninus Augustus}}<br />{{lang-lat|Caesar Lucius Aurelius Commodus}}<br />{{lang-lat|Caesar Lucius Aurelius Commodus Augustus}}<br />{{lang-lat|Caesar Lucius Aurelius Commodus Antoninus Augustus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Commodus Antoninus Augustus}}<br />{{lang-lat|Caesar Lucius Aelius Aurelius Commodus Augustus}}
| Марк Аўрэлій Комад Антанін Аўгуст<br />''з [[166]] года'' — Цэзар Луцый Аўрэлій Комад<br />''з [[177]] года як суправіцель свайго бацькі [[Марк Аўрэлій|Марка Аўрэлія]]'' — Цэзар Луцый Аўрэлій Комад Аўгуст<br />''пасля смерці [[Марк Аўрэлій|Марка Аўрэлія]]'' — Цэзар Луцый Аўрэлій Комад Антанін Аўгуст<br />''з восені [[180]] года'' — Цэзар Марк Аўрэлій Комад Антанін Аўгуст<br />''пасля [[191]] года'' — Цэзар Луцый Элій Аўрэлій Комад Аўгуст
|width="80px" | [[Выява:Commodus Musei Capitolini MC1120.jpg|80px]]
|align="center"| [[17 сакавіка]] [[180]] — [[31 снежня]] [[192]],<br />''да гэтага з [[177]] года суправіцель [[Марк Аўрэлій|Марка Аўрэлія]]'';<br />''задушаны ў выніку змовы рабом Нарцысам''
| Як сын [[Марк Аўрэлій|Марка Аўрэлія]]
| [[Марк Аўрэлій]]
| [[31 жніўня]] [[161]], [[Ланувій]] — [[31 снежня]] [[192]], [[Рым]]
|}

=== [[Год пяці імператараў|2-е міжцарства]] ===

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="150"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="90"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="150"| Гады жыцця
|-
| '''[[Пертынакс]]'''<br />{{lang-lat|Publius Helvius Pertinax}}<br />{{lang-lat|Caesar Publius Helvius Pertinax Augustus}}
| Публій Гельвій Пертынакс<br />''як імператар'' — Цэзар Публій Гельвій Пертынакс Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Alba Iulia National Museum of the Union 2011 - Possible Statue of Roman Emperor Pertinax Close Up, Apulum.JPG|80px]]
| align="center" | [[1 студзеня]] — [[28 сакавіка]] [[193]]<br />''забіты [[Прэтарыянская гвардыя|прэтарыянцамі]]''
|Удзельнік змовы супраць [[Комад]]а, абвешчаны імператарам пасля яго смерці
|
|[[1 жніўня]] [[126]], [[Альба, Італія|Альба Пампея]] — [[28 сакавіка]] [[193]], [[Рым]]
|-
| '''[[Дзідзій Юліян]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Didius Severus Iulianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Didius Severus Iulianus Augustus }}
| Марк Дзідзій Север Юліян<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Дзідзій Север Юліян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:DidiusJulianusSest.jpg|80px]]
| align="center" | [[28 сакавіка]] — [[1 чэрвеня]] [[193]],<br />''пасля таго, як войскі [[Септымій Север|Септымія Севера]] падышлі да Рыма, быў зрынуты сенатам і прысуджаны да смерці''
|Абвешчаны прэтарыянцамі пасля забойства [[Пертынакс]]а за хабар
| праціўнік — [[Септымій Север]]
|[[30 студзеня]] [[133]], [[Мілан|Медыялан]] — [[1 чэрвеня]] [[193]], [[Рым]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Песцэній Нігер]]''<br />{{lang-lat|Gaius Pescennius Niger}}
| Гай Песцэній Нігер
|width="80px" |[[Выява:PescenniusNigerDen.jpg|80px]]
| align="center" | [[193]]—[[194]]<br />''(у Сірыі і Егіпце),''<br />''забіты''
|Палкаводзец, абвешчаны войскамі
|Аналагічна
| [[140]]—[[194]], [[Сірыя]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Клодзій Альбін]]''<br />{{lang-lat|Decimus Clodius Septimius Albinus}}
| Дэцым Клодзій Септымій Альбін
|width="80px" |[[Выява:Clodius01 pushkin.jpg|80px]]
| align="center" | [[196]] — [[19 лютага]] [[197]]<br />''(у Брытаніі і Іспаніі)'',<br />''пасля паразы ў бітве з [[Септымій Север|Септыміем Северам]] скончыў самагубствам''
|Палкаводзец, які абвясціў сябе імператарам
|Аналагічна
| [[150]] — [[19 лютага]] [[197]], [[Ліён|Лугдунум]]
|}

=== [[Северы]] ===

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="150"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="90"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="150"| Гады жыцця
|-
| '''[[Септымій Север]]'''<br />{{lang-lat|Lucius Septimius Severus}}<br />{{lang-lat|Caesar Lucius Septimius Severus Pertinax Augustus}}
| Луцый Септымій Север<br />''як імператар'' — Цэзар Луцый Септымій Север Пертынакс Аўгуст
| width="80px" |[[Выява:Septimius Severus Glyptothek Munich 357.jpg|80px]]
| align="center" | [[9 красавіка]] [[193]] — [[4 лютага]] [[211]]<br />''з'' [[198]] ''зрабіў суправіцелем сына [[Каракал]]а'',<br />''з'' [[209]] — ''і сына [[Луцый Публій Септымій Гета|Гету]]''
| Абвешчаны войскамі
| Напачатку змагаўся з трыма папярэднімі;<br />[[Каракал]]
| [[11 красавіка]] [[146]], [[Лептыс-Магна]] — [[4 лютага]] [[211]], [[Ёрк (горад)|Эбаракум]]
|-
| '''[[Каракал]]'''<br />{{lang-lat|Lucius Septimius Bassianus}}<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Antoninus Caesar}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Antoninus Augustus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Severus Antoninus Pius Augustus}}
| Луцый Септымій Басіян<br />''з [[195]] г.'' — Марк Аўрэлій Антанін Цэзар<br />''з [[198]] г. як суправіцель [[Септымій Север|Септымія Севера]]'' — Цэзар Марк Аўрэлій Антанін Аўгуст<br />''з [[211]] г. пасля смерці [[Септымій Север|Септымія Севера]]'' — Цэзар Марк Аўрэлій Север Антанін Пій Аўгуст
| width="80px" |[[Выява:Caracalla03 pushkin.jpg|80px]]
| align="center" |''з'' [[198]] ''суправіцель бацькі [[Септымій Север|Септымія Севера]]''; <br />''з'' [[209]] ''суправіцель бацькі [[Септымій Север|Септымія Севера]]<br />і брата [[Луцый Публій Септымій Гета|Геты]]'';<br />[[4 лютага]] — [[26 снежня]] [[211]] ''суправіцель брата [[Луцый Публій Септымій Гета|Геты]]'';<br />[[26 снежня]] [[211]] — [[8 красавіка]] [[217]] ''аднаасобна'';<br />''забіты ў выніку змовы [[Макрынаў]]а''
| Старэйшы сын [[Септымій Север|Септымія Севера]]
| [[Септымій Север]];<br />[[Луцый Публій Септымій Гета|Гета]]
| [[4 красавіка]] [[188]], [[Ліён|Лугдунум]] — [[8 красавіка]] [[217]], [[Харан]]а
|-
| '''[[Луцый Публій Септымій Гета|Гета]]'''<br />{{lang-lat|Publius Septimius Geta}}<br />{{lang-lat|Caesar Publius Septimius Geta Augustus}}
| Публій Септымій Гета<br />''з [[209]] г. як суправіцель [[Септымій Север|Септымія Севера]] і [[Каракал]]ы'' — Цэзар Публій Септымій Гета Аўгуст
| width="80px" |[[Выява:Geta.jpg|80px]]
| align="center" |''з [[209]] суправіцель бацькі [[Септымій Север|Септымія Севера]] і брата [[Каракал]]ы'';<br />[[4 лютага]] [[211]] — [[26 снежня]] [[211]]<br />''суправіцель брата [[Каракал]]ы'',<br />''які яго і забіў''
| Малодшы сын [[Септымій Север|Септымія Севера]]
| [[Септымій Север]];<br />[[Каракал]]
| [[28 мая]] [[189]], [[Рым]] — [[26 снежня]] [[211]], [[Рым]]
|-
| '''[[Макрын]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Opellius Macrinus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Opellius Severus Macrinus Augustus}}
| Марк Апелій Макрынаў<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Апелій Север Макрын Аўгуст
| width="80px" |[[Выява:MacrinusAE.jpg|80px]]
| align="center" | [[11 красавіка]] [[217]] — [[8 чэрвеня]] [[218]]<br />''у сукіраванні з сынам [[Дыядумен, імператар|Дыядуменам]],''<br />''быў забіты пасля паразы ад войскаў [[Элагабал]]а''
|Прыйшоў да ўлады, забіўшы [[Каракал]]а
| [[Дыядумен, імператар|Дыядумен]]
| [[11 красавіка]] [[217]], [[Шаршал]] — [[8 чэрвеня]] [[218]], [[Антыёхія]]
|-
| '''[[Дыядумен, імператар|Дыядумен]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Opellius Diadumenianus}}<br />{{lang-lat|Marcus Opellius Antoninus Diadumenianus}}
| Марк Апелій Дыядуменіян<br />''як імператар'' — Марк Апелій Антанін Дыядуменіян
| width="80px" |
| align="center" | [[11 красавіка]] [[217]] — [[8 чэрвеня]] [[218]]<br />''у сукіраванні з бацькам [[Макрын]]ам,<br />''пасля паразы ад войскаў [[Элагабал]]а бег, пазней быў забіты''
| Як сын і суправіцель [[Макрын]]а, у 9 гадоў
| [[Макрын]]
| [[14 верасня]] [[208]] — [[8 чэрвеня]] [[218]], [[Антыёхія]]
|-
| '''[[Элагабал]]'''<br />{{lang-lat|Varius Avitus Bassianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Antoninus Augustus}}
| Варый Авіт Басіян;<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аўрэлій Антанін Аўгуст
| width="80px" |[[Выява:Bust of Elagabalus - Palazzo Nuovo - Musei Capitolini - Rome 2016 (2).jpg|80px]]
| align="center" | [[8 чэрвеня]] [[218]] — [[11 сакавіка]] [[222]]<br />''забіты прэтарыянцамі пасля сваёй няўдалай спробы забіць [[Аляксандр Север|Аляксандра Севера]]''
| Першы ўнук Юліі Мезы, сёстры [[Юлія Домна|Юліі Домны]] (жонкі [[Септымій Север|Септымія Севера]]), быў абвешчаны пабочным сынам [[Каракал]]ы
|
| [[204]], [[Рым]] — [[11 сакавіка]] [[222]], [[Рым]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Гелій Максім]]''<br />{{lang-lat|Gellius Maximus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Гелій Максім<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| [[File:No male portrait be.svg|80px]]
| align="center" | [[219]]<br />''(у Сірыі)''<br />''пакараны смерцю па загаду Элагабла''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Элагабал]]
| пам. [[219]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Вер, узурпатар|Вер]]''<br />{{lang-lat|Verus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Вер<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| [[File:No male portrait be.svg|80px]]
| align="center" | [[219]]<br />''(у Сірыі)''<br />''пакараны смерцю па загаду Элагабла''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Элагабал]]
| пам. [[219]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
|''[[Селеўк, узурпатар|Селеўк]]''<br />{{lang-lat|Sеleucus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Селеўк<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|[[File:No male portrait be.svg|80px]]
| align="center" | паміж [[218]] і [[222]] <br />''(месца ўзурпацыі не высветлена)''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Элагабал]]
| пам. паміж [[218]] і [[222]]
|-
| '''[[Аляксандр Север]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Iulius Gessius Bassianus Alexianus}};<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Alexander}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Severus Alexander Augustus}}
| Марк Юлій Гесій Басіян Алексіян<br />''пасля ўсынаўлення ў [[221]] г.'' — Цэзар Марк Аўрэлій Аляксандр<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аўрэлій Север Аляксандр Аўгуст
| width="80px" |[[Выява:Bust Alexander Severus Louvre Ma1051 n1.jpg|80px]]
| align="center" | [[13 сакавіка]] [[222]] — [[19 сакавіка]] [[235]]<br />''забіты з маці [[Юлія Мамея|Юліяй Мамеяй]] салдатамі пасля абвяшчэння [[Максімін Фракіец|Максіміна]] імператарам''
| Стрыечны брат [[Элагабал]]а, другі ўнук Юліі Мезы, сёстры [[Юлія Домна|Юліі Домны]] (жонкі [[Септымій Север|Септымія Севера]]), быў абвешчаны пабочным сынам [[Каракал]]ы;<br />усыноўлены [[Элагабал]]ам
| [[Юлія Мамея]] (224—235), з тытулам ''consors imperii''.
| [[1 кастрычніка]] [[208]], Аркіт, [[Ліван]] — [[19 сакавіка]] [[235]], [[Майнц|Магантыяцум]]
|}

== Крызіс III стагоддзі ==
Усе імператары (і ўзурпатары) гэтага перыяду памерлі гвалтоўнай смерцю, акрамя [[Гасціліян]]а

=== [[Салдацкія імператары]] ===

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="150"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="90"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="150"| Гады жыцця
|-
| '''[[Максімін Фракіец]]'''<br />{{lang-lat|Gaius Iulius Verus Maximinus}}
| Гай Юлій Вер Максімін
|width="80px" |[[Выява:Max thrax.jpg|80px]]
| align="center" | [[20 сакавіка]] [[235]] — [[10 мая]] [[238]] <br />''адхілены сенатам<br />[[22 сакавіка]] [[238]] ''<br />''забіты паўсталымі салдатамі''
| Абвешчаны войскамі
|
|[[173]], [[Фракія]] — [[10 мая]] [[238]], [[Аквілея]]
|-
| '''[[Гардыян I|Гардыян I (Афрыканскі)]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus Africanus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus Africanus Augustus}}
| Марк Антоній Гардыян Семпраніян Раман Афрыкан<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Антоній Гардыян Семпраніян Раман Афрыкан Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Gordianus elder pushkin.jpg|80px]]
| align="center" | [[22 сакавіка]] — [[12 красавіка]] [[238]]<br />''скончыў самагубствам пасля весткі пра паразу [[Гардыян II|Гардыяна II]]''
| Абвешчаны сенатам
| [[Гардыян II]]
|каля [[164]], [[Фрыгія]] — [[12 красавіка]] [[238]], [[Карфаген]]
|-
| '''[[Гардыян II]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus Africanus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Antonius Gordianus Sempronianus Romanus Africanus Augustus}}
| Марк Антоній Гардыян Семпраніян Раман Афрыкан<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Антоній Гардыян Семпраніян Раман Афрыкан Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Sestertius Gordian II-RIC 0008.jpg|80px]]
| align="center" | [[22 сакавіка]] — [[12 красавіка]] [[238]]<br />''загінуў у бітве з прыхільнікам [[Максімін Фракіец|Максіміна Фракійца]] — Капеліянам''
| Сын і суправіцель [[Гардыян I|Гардыяна I]]
| [[Гардыян I]]
|[[192]], [[Фрыгія]] — [[12 красавіка]] [[238]], [[Карфаген]]
|-
| '''[[Пупіен]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Clodius Pupienus Maximus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Clodius Pupienus Maximus Augustus}}
| Марк Клодзій Пупіен Максім<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Клодзій Пупіен Максім Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Pupienus Musei Capitolini MC477.jpg|80px]]
| align="center" | [[22 красавіка]] — [[29 ліпеня]] [[238]]<br />''забіты прэтарыянцамі''
| Абвешчаны сенатам у сукіраванні з [[Бальбін]]ом
| [[Бальбін]], [[Гордзіян III]]
|[[164]] — [[29 ліпеня]] [[238]], [[Рым]]
|-
| '''[[Бальбін]]'''<br />{{lang-lat|Decimus Caelius Calvinus Balbinus Pius}}<br />{{lang-lat|Caesar Decimus Caelius Calvinus Balbinus Pius Augustus}}
| Дэцым Цэлій Кальвін Бальбін Пій<br />''як імператар'' — Цэзар Дэцым Цэлій Кальвін Бальбін Пій Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Balbinus_Hermitage.jpg|80px]]
| align="center" | [[22 красавіка]] — [[29 ліпеня]] [[238]]<br />''забіты прэтарыянцамі''
| Абвешчаны сенатам у сукіраванні з [[Пупіен]]ом
| [[Пупіен]], [[Гордзіян III]]
|[[178]] — [[29 ліпеня]] [[238]], [[Рым]]
|-
| '''[[Гардыян III]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Antonius Gordianus Pius}}
| Марк Антоній Гардыян Пій
|width="80px" |[[Выява:Bust Gordianus III Louvre Ma1063.jpg|80px]]
| align="center" | [[29 ліпеня]] [[238]] — [[11 лютага]] [[244]]<br />''да [[29 ліпеня]] [[238]] суправіцель [[Пупіен]]а і [[Бальбін]]а'',<br />''забіты салдатамі''
| Сын Гардыяна II ці яго сёстры;<br /> абвешчаны сенатам як суправіцель [[Пупіен]]а і [[Бальбін]]а''
| [[Пупіен]], [[Бальбін]]
|[[20 студзеня]] [[225]] — [[11 лютага]] [[244]], [[Эль-Фалуджа|Фалуджа]]
|-
| ''[[Сабініян, узурпатар|Сабініян]]''<br />{{lang-lat|Sabinianus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Сабініян<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| [[Выява:No male portrait be.svg|80px]]
| align="center" | [[240]]<br />''(у Афрыцы)''<br />''пакараны смерцю ў Карфагене''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Гордзіян III]]
|пам. [[240]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| '''[[Філіп Араб]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Iulius Philippus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Iulius Philippus Augustus}}
| Марк Юлій Філіп<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Юлій Філіп Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Bust of emperor Philippus Arabus - Hermitage Museum.jpg|80px]]
| align="center" | [[2 лютага]] [[244]] — верасень/кастрычнік [[249]]<br />''загінуў у бітве''
| Абвешчаны войскамі
| [[Філіп Малодшы]]
|каля [[204]] — верасень/кастрычнік [[249]], [[Верона]]
|-
| '''[[Філіп Малодшы]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Iulius Severus Philippus}}
| Марк Юлій Север Філіп
|width="80px" |[[Выява:(Venice) Bust of emperor Philip II, in Museo Archeologico Nazionale.jpg|80px]]
| align="center" | [[247]] — верасень/кастрычнік [[249]]<br />''забіты прэтарыянцамі''
| Сын і суправіцель [[Філіп Араб|Філіпа Араба]]
| [[Філіп Араб]]
|[[237]] — верасень/кастрычнік [[249]], [[Верона]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Пакацыян]]''<br />{{lang-lat|Tiberius Claudius Marinus Pacatianus}}
| Тыберый Клаўдзій Марын Пакацыян
|width="80px" |[[Выява:Antoninianus-Pacatianus-1001-RIC 0006cf.jpg|80px]]
| align="center" | [[248]]<br />''(у Мезіі)''<br />''забіты салдатамі''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Філіп Араб]]
|пам. [[248]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Іатапіян]]''<br />{{lang-lat|Marcus Fulvius Ru(fus?) Iotapianus}}
| Марк Фульвій Ру(ф?) Іатапіян
|width="80px" |[[Выява:Antoninianus-Jotapian-RIC 0002a,var.jpg|80px]]
| align="center" | [[249]]<br />''(у Сірыі)''<br />''забіты салдатамі''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Філіп Араб]]
|пам. [[249]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Сілбанак]]''<br />{{lang-lat|Mar. Silbannacus}}
| Мар. (-ін? -ій? -цый?) Сілбанак<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|width="80px" |[[Выява:Silbannacus-1 obvers.jpg|80px]]
| align="center" | у прамежку паміж [[243]] і [[253]]<br />''(верагодна, у Галіі)'',<br />''верагодна забіты''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — не высветлены
| у прамежку паміж [[243]] і [[253]]
|-
| '''[[Дэцый Траян]]'''<br />{{lang-lat|Gaius Messius Quintus Decius}}<br />{{lang-lat|Caesar Gaius Messius Quintus Traianus Decius Augustus}}
| Гай Месій Квінт Дэцый<br />''як імператар'' — Цэзар Гай Месій Квінт Траян Дэцый Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Traianus Decius.jpg|80px]]
| align="center" | восень [[249]] — [[1 ліпеня]] [[251]]<br />''у [[251]] абвясціў суправіцелем сына — [[Герэній Этруск|Герэнія Этруска]]'';<br />''загінуў у бітве''
| Абвешчаны войскамі
| [[Герэній Этруск]]
|[[201]], [[Мартынцы|Будалія]] — [[1 ліпеня]] [[251]], каля [[Нікопал|Абрытуса]]
|-
| '''[[Герэній Этруск]]'''<br />{{lang-lat|Quintus Herennius Etruscus Messius Decius}}
| Квінт Герэній Этруск Месій Дэцый
|width="80px" |[[Выява:Sestertius Herennius Etruscus-s2749.jpg|80px]]
| align="center" | [[251]]<br />''абвешчаны Дэцыем Траянам суправіцелем'';<br />''загінуў у бітве''
| Старэйшы сын [[Дэцый Траян|Дэцыя Траяна]]
| [[Дэцый Траян]]
|паміж [[220]] і [[230]], [[Сірмій]] — [[1 ліпеня]] [[251]], каля [[Нікопал|Абрытуса]]
|-
| '''[[Гасціліян]]'''<br />{{lang-lat|Gaius Valens Hostilianus Messius Quintus}}
| Гай Валент Гасціліян Месій Квінт
|width="80px" |[[Выява:Sestertius Hostilian-s2771.jpg|80px]]
| align="center" | чэрвень — лістапад [[251]]<br />''памёр у эпідэмію чумы''
| Малодшы сын [[Дэцый Траян|Дэцыя Траяна]] і брат [[Герэній Этруск|Герэнія Этруска]];<br />усыноўлены [[Трэбаніян Гал|Трэбаніянам Галам]] пасля гібелі бацькі
| [[Трэбаніян Гал]]
|пасля [[230]], [[Сірмій]] — лістапад [[251]], [[Рым]]
|-
| '''[[Трэбаніян Гал]]'''<br />{{lang-lat|Gaius Vibius Trebonianus Gallus}}<br />{{lang-lat|Caesar Gaius Vibius Trebonianus Gallus Augustus}}
| Гай Вібій Трэбаніян Гал<br />''як імператар'' — Цэзар Гай Вібій Трэбаніян Гал Аўгуст
|width="80px" |
| align="center" | чэрвень [[251]] — жнівень [[253]]<br />''да лістапада [[251]] г. як суправіцель усыноўленага ім [[Гасціліян]]а'';<br />''затым суправіцелем стаў яго сын [[Валузіян]]'';<br />''забіты сваімі салдатамі пасля паразы ад [[Эміліян]]а''
| Абвешчаны войскамі
| [[Гасціліян]],<br />[[Валузіян]]
|[[206]], [[Перуджа|Перузія]] — жнівень [[253]], [[Тэрні|Інтэрамна]]
|-
| '''[[Валузіян]]'''<br />{{lang-lat|Caius Vibius Afinius Gallus Veldumnianus Volusianus}}
| Гай Вібій Афіній Гал Вендуміян Валюсіян
|width="80px" |
| align="center" | лістапад [[251]] — жнівень [[253]]<br />''забіты сваімі салдатамі пасля паразы ад [[Эміліян]]а''
| Сын і суправіцель [[Трэбаніян Гал|Трэбаніяна Гала]]
| [[Трэбаніян Гал]]
|пам. у жніўні [[253]], [[Тэрні|Інтэрамна]]
|-
| '''[[Эміліян]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Aemilius Aemilianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aemilius Aemilianus Augustus}}
| Марк Эмілій Эміліян<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Эмілій Эміліян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Antoninianus Aemilianus-RIC 0015.jpg|80px]]
| align="center" | жнівень — кастрычнік [[253]]<br />''забіты сваімі легіянерамі пасля абвяшчэння на Рэйне імператарам [[Валяр'ян I|Валяр'яна I]]''
| Абвешчаны войскамі
|
|каля [[207]], [[Джэрба]] — кастрычнік [[253]], каля [[Спалета|Спалетыума]]
|-
| '''[[Валерыян I]]'''<br />{{lang-lat|Publius Licinius Valerianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Publius Licinius Valerianus Augustus}}
| Публій Ліцыній Валерыян<br />''як імператар'' — Цэзар Публій Ліцыній Валерыян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Aureus Valerian-RIC 0034-transparent.png|80px]]
| align="center" | кастрычнік [[253]] — чэрвень [[260]]<br />''адразу абвясціў суправіцелем сына — [[Галіен]]а''<br />''забіты ў персідскім палоне''
| Абвешчаны войскамі
| [[Галіен]]
| каля [[193]] — чэрвень [[260]], каля [[Сузы]]
|-
| '''[[Галіен]]'''<br />{{lang-lat|Publius Licinius Egnatius Gallienus}}<br />{{lang-lat|Caesar Publius Licinius Egnatius Gallienus Augustus}}
| Публій Ліцыній Эгнацый Галіен<br />''як імператар'' — Цэзар Публій Ліцыній Эгнацый Галіен Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Altes Museum-Gallienus.jpg|80px]]
| align="center" | кастрычнік [[253]] — верасень [[268]]<br />''аднаасобна — пасля гібелі [[Валерыян I|Валерыяна I]]'';<br />''у ліпені [[260]] у сукіраванні з сынам — [[Салонін]]ам'';<br />''памёр ад раны''
| Сын і суправіцель [[Валерыян I|Валерыяна I]]
| [[Валерыян I]];<br />[[Галіен]];<br />«Трыццаць тыранаў»
|[[218]] — верасень [[268]], [[Мілан|Медыяланум]]
|-
| '''[[Салонін]]'''<br />{{lang-lat|Publius Licinius Cornelius Saloninus Valerianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Publius Licinius Cornelius Saloninus Valerianus Augustus}}
| Публій Ліцыній Карнелій Салонін Валерыян<br />''як імператар'' — Цэзар Публій Ліцыній Карнелій Салонін Валерыян Аўгуст
| width="80px" |
| align="center" | ліпень [[260]]<br />''забіты''
| Малодшы сын і суправіцель [[Галіен]]а
| [[Галіен]]
|[[242]] — ліпень [[260]], [[Кёльн|Калонія Агрыпіна]]
|-bgcolor="#f0f0f0"
|''[[Інгенуй]]''<br />{{lang-lat|Ingenuus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Інгенуй<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| [[Выява:Ingenuus.jpg|80px]]
| align="center" | [[260]]<br />''(у Паноніі)''<br />''забіты салдатамі''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Галіен]]
|пам. [[260]], [[Осіек|Мурса]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Рэгаліян]]''<br />{{lang-lat|P(ublius?) C(assius?) Regalianus}}
| П(ублій?) Да(асій?) Рэгаліян
|width="80px" |[[Выява:Regalianus.jpg|80px]]
| align="center" | [[260]]<br />''(у Паноніі і Мезіі)''<br />''забіты''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Галіен]]
|пам. [[260]], [[Карнунт]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Валент Фесаланікійскі|Валент]]''<br />{{lang-lat|Valens}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Валент<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| [[Выява:Valens Thessalonicus.jpg|80px]]
| align="center" | [[261]]<br />''(у Ахеі)''<br />''забіты салдатамі''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Галіен]]
|пам. [[261]], [[Ахея, рымская правінцыя|Ахея]]
|- bgcolor="#ffffec"
| ''[[Макрыян Старэйшы]]''<br />{{lang-lat|T(itus?) Fulvius Macrianus}}
| Ц(іт?) Фульвій Макрыян
| [[Выява:Macrianus Major.jpg|80px]]
| rowspan="3" align="center" | [[260]]—[[261]]<br />''(у Сірыі)''<br />''забіты, [[Макрыян Старэйшы]] і [[Макрыян Малодшы]] — у паходзе на Рым, [[Квіет]] — кіраўніком [[Пальміра|Пальміры]]''
| rowspan="3"  | Па ініцыятыве [[Макрыян Старэйшы|Макрыяна Старэйшага]] яго сыны [[Макрыян Малодшы]] і [[Квіет]] войскамі абвешчаны суправіцелямі
| rowspan="3"  | супернік — [[Галіен]]
|пам. [[261]]
|- bgcolor="#ffffec"
| ''[[Макрыян Малодшы]]''<br />{{lang-lat|Titus Fulvius Iunius Macrianus}}
| Ціт Фульвій Юній Макрыян
|width="80px" |[[Выява:Antoninianus-Macrianus-RIC 0011.jpg|80px]]
|пам. [[261]]
|- bgcolor="#ffffec"
| ''[[Квіет]]''<br />{{lang-lat|Titus Fulvius Iunius Quietus}}
| Ціт Фульвій Юній Квіет
|width="80px" |[[Выява:Antoninianus-Quietus-RIC 0009.jpg|80px]]
|пам. [[261]], [[Пальміра]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Луцый Мусій Эміліян|Мусій Эміліян]]''<br />{{lang-lat|Lucius Mussius Aemilianus}}
| Луцый Мусій Эміліян
| [[Выява:Mussius Aemilianus.jpg|80px]]
| align="center" | [[261]]—[[261]]/[[262]]<br />''(у Егіпце)''<br />''задушаны ў турме''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Галіен]]
|пам. [[262]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Аўрэол]]''<br />{{lang-lat|Manius Acilius Aureolus}}
| Маній Ацылій Аўрэол
| [[Выява:Aureolus.jpg|80px]]
| align="center" | [[268]]<br />''(у [[Мілан|Медыялане]])'',<br />''пакараны смерцю''
| Абвешчаны войскамі
| супернік — [[Галіен]]
|паміж [[220]] і [[230]], [[Дакія]] — [[268]], [[Мілан|Медыялане]]
|}

=== [[Гальская імперыя|Імператары Галіі]] ===
'''Гальская імперыя''' ({{lang-la|Imperium Galliarum}}) — сепаратысцкае ўтварэнне, якое ўзнікла на тэрыторыі рымскай Галіі падчас [[Крызіс Рымскай імперыі III стагоддзі|крызісу III стагоддзя]]. Імперыя праіснавала з [[260]]-га па [[274]] гг. і складалася з тэрыторый правінцый [[Рымская Галія|Галіі]], [[Рымская Іспанія|Іберыі]], [[Рымская Брытанія|Брытаніі]] і [[Рымская Германія|Германіі]] (пасля гібелі [[Постум, імператар|Постума]] [[Рымская Іспанія|Іберыя]] ўз'ядналася з Рымскай імперыяй). Сталіцай імперыі стаў горад Калонія Агрыпіна ({{lang-la|Colonia Claudia Ara Agrippinensium}}) — сучасны [[Кёльн]]. Пры імператарах [[Тэтрык I|Тэтрыку I]] і [[Тэтрык II|Тэтрыку II]] сталіца была перанесена ў горад Аўгуста Тверэрарум ({{lang-la|Augusta Treverorum}}) — сучасны — [[Трыр]]. У [[274]] г. [[Тэтрык I]] здаўся імператару [[Аўрэліян]]у, і заходнія правінцыі зноў увайшлі ў склад Рымскай імперыі

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="150"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="90"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="150"| Гады жыцця
|-
| '''[[Постум, імператар|Постум]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Cassianius Latinius Postumus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Cassianus Latinius Postumus Augustus Germanicus Maximus}}
| Марк Касіяній Лаціній Постум<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Касіяній Лаціній Постум Аўгуст Германік Максім
|width="80px" |[[Выява:Postumus.jpg|80px]]
| align="center" | [[260]]—[[269]]<br />''забіты ўласным войскам''
| Абвясціў імператарам сам сябе
| супернік — [[Леліян]]
| Галія — пам. [[269]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Леліян]]''<br />{{lang-lat|Ulpius Cornelius Laelianus}}
| Ульпій Карнелій Леліян
|width="80px" |[[Выява:Aureus Laelius-RIC 0001.jpg|80px]]
| align="center" | люты — красавік [[269]]<br />''(у горадзе [[Майнц|Магантыяцыуме]])'';<br />''забіты пры аблозе горада [[Постум, імператар|Постумам]]''
| Абвясціў імператарам сам сябе
| супернік — [[Постум, імператар|Постум]]
| Галія — пам. красавік [[269]]
|-
| '''[[Марый (імператар)|Марый]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Marius}}
| Марк Аўрэлій Марый
|width="80px" |[[Выява:Antoninianus Marcus Aurelius Marius-s3155.3.jpg|80px]]
| align="center" | [[269]]<br />''(ад 3 дзён да 3 месяцаў), забіты''
| Абвешчаны войскамі пасля забойства імі [[Постум, імператар|Постума]]
|
|пам. [[269]]
|-
| '''[[Віктарын (імператар)|Віктарын]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Piavonius Victorinus}}
| Марк Піявоній Віктарын
|width="80px" |
| align="center" | жнівень [[269]]—[[270]]/[[271]]<br />''забіты''
| Абвешчаны войскамі
|
|пам. [[271]], [[Кёльн|Калонія Агрыпіна]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Даміцыян, узурпатар|Даміцыян II]]''<br />{{lang-lat|Domitianus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Даміцыян<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| width="80px" |
| align="center" | [[270]] ці [[271]]<br />''лёс невядомая''
| Невядома
|
| пам. [[271]]
|-
| '''[[Тэтрык I]]'''<br />{{lang-lat|Gaius Pius Esuvius Tetricus}}
| Гай Пій Эзувій Тэтрык
|width="80px" |
| align="center" | [[270]]—[[274]],<br />''з'' [[273]] ''прызначыў суправіцелем сына [[Тэтрык II|Тэтрыка II]]''
| Абвешчаны салдатамі
| [[Тэтрык II]]
|
|-
| '''[[Тэтрык II]]'''<br />{{lang-lat|Gaius Pius Esuvius Tetricus}}
| Гай Пій Эзувій Тэтрык
|width="80px" |[[Выява:TetricusIIanton(CNG).jpg|80px]]
| align="center" | [[273]]—[[274]],<br />суправіцелем бацькі [[Тэтрык I|Тэтрыка I]]''
| Сын і суправіцель Тэтрыка I
| [[Тэтрык I]]
|}

=== [[Пальмірскае царства]] ===
'''Пальмірскае царства''' ([[260]]—[[273]]) — [[сепаратызм|сепаратысцкая]] дзяржава з цэнтрам у [[Пальміра|Пальміры]], утвораная на тэрыторыі [[Рымская імперыя|Рымскай імперыі]] падчас яе [[Крызіс Рымскай імперыі III стагоддзя|распаду ў III стагоддзі]]. У яго ўваходзілі [[Рымскія правінцыі|правінцыі]] [[Сірыя (рымская правінцыя)|Сірыя]], [[Палесціна, рымская правінцыя|Палесціна]], [[Рымскі Егіпет|Егіпет]] і большая частка [[Малая Азія|Малой Азіі]]. Кіраўнікамі быў прыняты персідскі тытул цара. Было разгромлена імператарам [[Аўрэліян]]ам, якія стварылі на вернутай тэрыторыі ''Restitutor Orientis''.

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="150"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="90"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="150"| Гады жыцця
|-
| '''[[Адэнат]]'''<br />{{lang-lat|Lucius Septimius Odaenathus}}
| Луцый Септымій Адэнат
|[[Выява:Odenaethus bust.jpg|80px]]
| align="center" | [[260]]—[[267]]<br />''з'' [[264]] ''прызначыў суправіцелем сына [[Герад]]а'';<br />''забіты стрыечным братам Меоніем''
| Абвясціў царом сам сябе
| [[Герад]]
|
|-
| '''[[Герад]]'''<br />{{lang-lat|Herodes Septimius}}
| Герад Септымій
| [[Выява:Hairan-Herodes.jpg|80px]]
| align="center" | [[264]]—[[267]],<br />''у сукіраванні з бацькам [[Адэнат]]ам'',<br />''забіты стрыечным дзядзькам Меоніем''
| Старэйшы сын і суправіцель [[Адэнат]]а
| [[Адэнат]]
|
|-
| '''[[Вабалат]]'''<br />{{lang-lat|Lucius Iulius Aurelius Septimius Vaballathus Athenodorus}}
| Луцый Юлій Аўрэлій Септымій Вабалат Афінадор
|width="80px" |
| align="center" | [[267]]—[[273]],<br />''у сукіраванні з маці [[Септымія Зенобія|Зенобіяй]]'',<br />''захоплены імператарам [[Аўрэліян]]ам''
| Малодшы сын [[Адэнат]]а
| [[Зенобій, царыца|Зенобія]]
|пам. у [[273]] па дарозе ў [[Рым]]
|}

=== [[Ілірыйскія імператары]] ===
{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="150"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="90"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="150"| Гады жыцця
|-
| '''[[Клаўдзій II]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Valerius Claudius}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Claudius Pius Felix Invictus Augustus}}
| Марк Аўрэлій Валерый Клаўдзій<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аўрэлій Валерый Клаўдзій Пій Фелікс Інвікт Аўгуст
|width="80px" |
| align="center" | верасень [[268]] — студзень [[270]]
|Абвешчаны войскамі пасля смерці [[Галіен]]а
|
|[[10 мая]] [[213]] — студзень [[270]], [[Сірмій]]
|-
| '''[[Квінціл]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Claudius Quintillus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Claudius Quintillus}}
| Марк Аўрэлій Клаўдзій Квінціл<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аўрэлій Клаўдзій Квінціл
|width="80px" |[[Выява:Antoninianus Quintillus-s3243.jpg|80px]]
| align="center" | жнівень — верасень [[270]];<br />''скончыў самагубствам пасля пераходу войскаў да [[Аўрэліян]]у''
|Брат [[Клаўдзій II|Клаўдзія II]], абвешчаны сенатам
|
|[[220]], Дарданія, Верхняя [[Мезія]] — [[270]], [[Аквілея]]
|-
| '''[[Аўрэліян]]'''<br />{{lang-lat|Lucius Domitius Aurelianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Lucius Domitius Aurelianus Augustus}}
| Луцый Даміцый Аўрэліян<br />''як імператар'' — Цэзар Луцый Даміцый Аўрэліян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Busto_di_Claudio_II_il_Gotico,_Brescia,_Santa_Giulia.jpg|80px]]
| align="center" | [[9 верасня]] [[270]] — верасень [[275]]<br />''забіты змоўшчыкамі''
|Абвешчаны войскамі
|Узурпатары [[Феліцысім]], [[Урбан (узурпатар)|Урбан]], [[Фірмаў I|Фірмаў]], [[Септымій (узурпатар)|Септымій]], [[Фаўсцін, узурпатар|Фаўсцін]]
|[[214]], [[Сірмій]] — [[15 верасня]] [[275]] , [[Візантый]]
|-
| '''[[Марк Клаўдзій Тацыт|Тацыт]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Claudius Tacitus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Claudius Tacitus Augustus}}
| Марк Клаўдзій Тацыт<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Клаўдзій Тацыт Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Tacitus1.jpg|80px]]
| align="center" | [[25 верасня]] [[275]] — чэрвень [[276]]<br />''памёр, ці забіты салдатамі''
|Абвешчаны сенатам
|
||[[200]], [[Тэрні]] — чэрвень [[276]], Тыяна, [[Кападокія]]
|-
| '''[[Фларыян]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Annius Florianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Annius Florianus Augustus}}
| Марк Аній Фларыян<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аній Фларыян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Antoninianus Florianus-unpub ant hercules.jpg|80px]]
| align="center" | ліпень — верасень [[276]]<br />скончыў самагубствам, даведаўшыся пра абвяшчэнне Проба
|Захапіў уладу самавольна, брат Тацыта
|
|пам. [[9 верасня]] [[276]], [[Тарсус]]
|-
| '''[[Проб]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Probus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Probus Augustus}}
| Марк Аўрэлій Проб<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аўрэлій Проб Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Probus Musei Capitolini MC493.jpg|80px]]
| align="center" | верасень [[276]] — верасень [[282]]<br />''забіты салдатамі''
|Абвешчаны войскамі
|Узурпатары [[Сатурнін, палкаводзец|Сатурнін]], [[Прокул, узурпатар|Прокул]] і [[Баноз]]
|[[19 жніўня]] [[232]], [[Сірмій]] — верасень [[282]] , [[Сірмій]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Сатурнін, палкаводзец|Сатурнін]]''<br />{{lang-lat|Sextus (Gaius?) Iulius Saturninus}}
| Секст (Гай?) Юлій Сатурнін
|width="80px" |[[Выява:Saturninus Coin Obverse.jpg|80px]]
| align="center" | [[280]] ''<br />(у Егіпце)''<br />''забіты салдатамі''
|Абвешчаны войскамі
|праціўнік — [[Ппроб]]
|пам. [[280]], [[Іўдзея (рымская правінцыя)|Іўдзея]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Прокул, узурпатар|Прокул]]''<br />{{lang-lat|Proculus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Ц(іт)? Э(лій)? Прокул<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| [[File:No male portrait be.svg|80px]]
| align="center" | [[280]]<br />''(у Галіі)''<br />''пакараны смерцю''
|Абвешчаны войскамі
|праціўнік — [[Спроб]]
|[[Альбенга]] — [[281]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Баноз]]''<br />{{lang-lat|Bonosus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Баноз<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|width="80px" |[[Выява:Bonosus.jpg|80px]]
| align="center" | [[281]]<br />''(у Германіі)''<br />''скончыў самагубствам''
|Абвешчаны войскамі
|праціўнік — [[Спроб]]
|
|-
| '''[[Марк Аўрэлій Кар|Кар]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Carus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Carus Augustus}}
| Марк Аўрэлій Кар<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аўрэлій Кар Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Carus1.jpg|80px]]
| align="center" | верасень [[282]] — жнівень [[283]];<br />''забіты маланкай''
|Абвешчаны войскамі
|
|[[224]], [[Нарбона|Нарбо]] — жнівень [[283]], [[Тыгр (рака)|на рацэ Тыгр]]
|-
| '''[[Марк Аўрэлій Карын|Карын]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Carinus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Carinus Augustus}}
| Марк Аўрэлій Карын<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аўрэлій Карын Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Montemartini - Carino cropped.JPG|80px]]
| align="center" | жнівень [[283]] — ліпень [[285]],<br />''да лістапада'' [[284]] ''у сукіраванні з братам [[Нумерыян]]ам'',<br />''забіты войскамі [[Дыяклетыян]]а''
|Сын [[Гай Марк Аўрэлій Кар|Кара]]
|<br />[[Нумерыян]],<br />праціўнікі — <br />[[Юліян I]],<br />[[Дыяклетыян]]
|пам. ліпень [[285]], [[Марава (ніжні прыток Дуная)|на рацэ Мараве]]
|-
| '''[[Нумерыян]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Numerius Numerianus}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Numerius Numerianus Augustus}}
| Марк Аўрэлій Нумерый Нумерыян<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аўрэлій Нумерый Нумерыян Аўгуст
|width="80px" |
| align="center" | жнівень [[283]]— лістапад [[284]],<br />''у сукіраванні з братам [[Марк Аўрэлій Карын|Карынам]]'',<br />''забіты прыхільнікамі свайго цесця Арыя Апта''
|Сын [[Гай Марк Аўрэлій Кар|Кара]]
|<br />[[Марк Аўрэлій Карын|Карын]]
|пам. лістапад [[284]], [[Хомс|Эмеза]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Юліян I]]''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Sabinus Iulianus}}
| Марк Аўрэлій Сабінаў Юльянаў
|width="80px" | [[Выява:Julian I of Pannonia.jpg|80px]]
|align="center" | лістапад [[284]]—[[285]]<br />''загінуў у бітве з [[Марк Аўрэлій Карын|Карынам]]''
|Абвешчаны войскамі пасля паведамлення пра забойства [[Нумерыян]]а
|праціўнік — [[Марк Аўрэлій Карын|Карын]]
|
|}

== Дамінат ==

=== [[Тэтрархія]] ===
'''Тэтрархія''' ({{lang-el|τετραρχία }} — «кіраванне чатырох») — назва ўрада, у якім улада падзелена паміж чатырма людзьмі ([[тэтрарх]]амі). Як правіла, тэтрархіяй завецца сістэма кіравання [[Рымская імперыя|Рымскай імперыяй]], уведзеная [[імператар]]ам [[Дыяклетыян]]ам у [[293]] г. і якая доўжылася да [[313]] г. У [[285]] г. [[Дыяклетыян]] прызначыў военачальніка [[Максіміян]]а малодшым суправіцелем ([[Цэзар (тытул)|«цэзарам»]]), а ў [[286]] годзе — [[Аўгуст (тытул)|«аўгуст»]]. Дыяклетыян кіраваў усходняй паловай імперыі, а Максіміян — заходняй. У [[293]] годзе, палічыўшы, што ваенныя і грамадзянскія праблемы патрабуюць спецыялізацыі, дадаткова былі прызначаны двое цэзараў у памочнікі аўгустам: [[Галерый]] і [[Канстанцый Хлор]]. Меркавалася, што аўгусты будуць адракацца пасля 20-летняга кіравання, а ўлада будзе пераходзіць да цэзараў. Чатырма сталіцамі тэтрархаў былі:

* [[Нікамедыя]] ў Малой Азіі (цяпер [[Ізміт]] у [[Турцыя|Турцыі]]), была сталіцай усходняга і найгалоўнага аўгуста. У табліцы — EA
* [[Сірмій]] (цяпер [[Срэмска-Мітравіца]] у раёне [[Ваяводзіна]] сучаснай [[Сербія|Сербіі]], была сталіцай усходняга цэзара. У табліцы — EC
* [[Медыялан]] (цяпер [[Мілан]], каля [[Альпы|Альп]]) быў сталіцай заходняга аўгуста. У табліцы — WA
* [[Аўгуста Трэверарум]] (цяпер [[Трыр]], у [[Германія|Германіі]]) была сталіцай заходняга цэзара. У табліцы — WC

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="160"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="100"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="170"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="110"| Гады жыцця
|-
| '''[[Дыяклетыян]]'''<br />{{lang-lat|Diocles}}<br />{{lang-lat|Caesar Gaius Aurelius Valerius Diocletianus Augustus}}
| Дыёкл<br />''як імператар'' — Цэзар Гай Аўрэлій Валерый Дыяклетыян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Istanbul_-_Museo_archeol._-_Diocleziano_(284-305_d.C.)_-_Foto_G._Dall'Orto_28-5-2006.jpg|80px]]
| align="center"|[[20 лістапада]] [[284]] — [[1 мая]] [[305]]
|Абвешчаны войскамі пасля смерці [[Марк Аўрэлій Кар|Кара]] і забойствы [[Нумерыян]]а падчас персідскай вайны
|[[Максіміян]] (WA),<br />[[Канстанцый I Хлор]] (WC),<br />[[Галерый]] (EC),<br />праціўнік — [[Карын]]
|[[22 снежня]] [[244]], [[Дукля|Дыяклетыя]] — [[3 снежня]] [[311]], [[Солін|Салона]]
|-
| '''[[Максіміян]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Valerius Maximianus Herculius}}
| Марк Аўрэлій Валерый Максіміян Геркулій
|width="80px" |
| align="center"|[[21 ліпеня]] [[285]] — [[1 красавіка]] [[286]]<br />''(цэзар)''<br />[[1 красавіка]] [[286]] — [[1 мая]] [[305]]<br />(WA)<br />''паўторна'' [[306]] — [[11 лістапада]] [[308]],<br />''скончыў самагубствам''
|Прыцягнуты [[Дыяклетыян]]ам
|[[Дыяклетыян]] (EA),<br />[[Канстанцый I Хлор]] (WC),<br />[[Галерый]] (EC),<br />[[Ліцыній]] (WA),<br />[[Канстанцін I Вялікі]] (WC)
|[[250]], [[Сірмій]] — ліпень [[310]], [[Марсель|Масалія]]
|-
| '''[[Канстанцый I Хлор]]'''<br />{{lang-lat|Marcus Flavius Valerius Constantius}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Flavius Valerius Constantius Augustus}}
| Марк Флавій Юлій Канстанцый<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Флавій Валерый Канстанцый Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Const.chlorus01 pushkin.jpg|80px]]
| align="center"|[[293]] — [[1 мая]] [[305]]<br />(WC)<br />[[1 мая]] [[305]] — [[25 ліпеня]] [[306]]<br />(WA)
|Прыцягнуты [[Дыяклетыян]]ом у [[293]] г.<br />(WC)
|[[Дыяклетыян]] (EA),<br />[[Максіміян]] (WA),<br />[[Галерый]] (EC) і (EA),<br />[[Флавій Север]] (WC)
|[[31 сакавіка]] [[250]], [[Дарданцы|Дарданія]] — [[25 ліпеня]] [[306]], [[Ёрк (горад)|Эбаракум]], [[Рымская Брытанія|Брытанія]]
|-
| '''[[Галерый]]'''<br />{{lang-lat|Gaius Galerius Valerius Maximianus}}<br />{{lang-lat|Gaius Caesar Galerius Valerius Maximianus Augustus}}
| Гай Галерый Валерый Максіміян<br />''як імператар'' — Гай Цэзар Галерый Валерый Максіміян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Romuliana Galerius head.jpg|80px]]
| align="center"|[[1 сакавіка]] ці [[21 мая]] [[293]] — [[1 мая]] [[305]]<br />(EC)<br />[[1 мая]] [[305]] — [[5 мая]] [[311]]<br />(EA)
|Прыцягнуты [[Дыяклетыян]]ом у [[293]] г.<br />(EC)
|[[Дыяклетыян]] (EA),<br />[[Максіміян]] (WA),<br />[[Канстанцый I Хлор]] (WC) і (WA),<br />[[Флавій Север]] (WC) і (WA),<br />[[Максімін Даза|Максімін II Дая]] (EC) і (EA),<br />[[Ліцыній]] (WC) і (WA),<br />[[Канстанцін I Вялікі]] (WC)
|каля [[250]], каля [[Сердзіка|Сердзікі]] — [[5 мая]] [[311]], [[Сердзіка]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Караузій]]''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Mausaeus Valerius Carausius}}
| Марк Аўрэлій Маўзей Валерый Караузій
|width="80px" |[[Выява:Antoninianus Carausius leg4-RIC 0069v.jpg|80px]]
| align="center"|[[286]] — [[293]]<br />''(у Брытаніі)''<br />''забіты сваім скарбнікам [[Алект]]ам''
| Абвясціў сябе сам
| праціўнікі — тэтрархі
|[[Белгіка]] — [[293]], [[Рымская Брытанія|Брытанія]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Аллкт]]''<br />{{lang-lat|Allectus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Алект<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|width="80px" |[[Выява:Quinarius Allectus galley-RIC 0128.2.jpg|80px]]
| align="center"|[[293]] — [[296]]<br />''(у Брытаніі)''<br />''забіты ў бітве з [[Канстанцый I Хлор|Канстанцыем I Хлорам]]''
| пасля забойства [[Караузій|Караузія]]
| праціўнікі — тэтрархі
|[[296]], [[Рымская Брытанія|Брытанія]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
|-
| '''[[Флавій Север]]'''<br />{{lang-lat|Severus}}<br />{{lang-lat|Caesar Flavius Valerius Severus Augustus}}
| Север<br />''як імператар'' — Цэзар Флавій Валерый Север Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Follis-Flavius Valerius Severus-trier RIC 650a.jpg|80px]]
| align="center"|[[1 мая]] [[305]] — [[25 ліпеня]] [[306]]<br />(WC)<br />[[25 ліпеня]] [[306]] — [[16 лютага]] [[307]]<br />(WA)<br />''скончыў самагубствам па загаду [[Максенцый|Максенцыя]]''
|Прызначаны [[Галерый|Галерыем]] і [[Канстанцый I Хлор|Канстанцыем I Хлорам]]
|[[Галерый]] (EA),<br />[[Канстанцый I Хлор]] (WA),<br />[[Максімін Даза|Максімін II Дая]] (WC),<br />[[Канстанцін I Вялікі]] (WC)
|[[Ілірык, рымская правінцыя|Ілірык]] — [[16 лютага]] [[307]], [[Рым]]
|-
| '''[[Максімін Даза|Максімін II Дая]]'''<br />{{lang-lat|Maximinus}}<br />{{lang-lat|Caesar Gaius Valerius Galerius Maximinus Augustus}}
| Максімін<br />''як імператар'' — Цэзар Гай Валерый Галерый Максімін Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Daza01 pushkin.jpg|80px]]
| align="center"|[[1 мая]] [[305]]—[[310]]<br />(EC)<br />[[310]] — май [[312]]<br />(EA)
|Прызначаны [[Галерый|Галерыем]] і [[Канстанцый I Хлор|Канстанцыем I Хлорам]]
|[[Галерый]] (EA),<br />[[Канстанцый I Хлор]] (WA),<br />[[Флавій Север]] (WC) і (WA),<br />[[Ліцыній]] (WA),<br />[[Канстанцін I Вялікі]] (WC)
|[[20 лістапада]] [[270]], [[Гамзіград|Фелікс Рамуліяна]] — жнівень [[313]], [[Тарсус|Тарс]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Максенцый]]''<br />{{lang-lat|Marcus Aurelius Valerius Maxentius}}<br />{{lang-lat|Caesar Marcus Aurelius Valerius Maxentius Augustus}}
| Марк Аўрэлій Валерый Максенцый<br />''як імператар'' — Цэзар Марк Аўрэлій Валерый Максенцый Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Maxentius02 pushkin.jpg|80px]]
| align="center"|[[28 кастрычніка]] [[306]] — [[28 кастрычніка]] [[312]]<br />''(у Рыме)''
| Сын [[Максіміян]]а<br />абвясціў сябе сам<br />
|праціўнікі — тэтрархі
| [[278]] — [[28 кастрычніка]] [[312]], патануў у [[Тыбр]]ы
|-
| '''[[Ліцыній]]'''<br />{{lang-lat|Flavius Galerius Valerius Licinian Licinius}}
| Флавій Галерый Валерый Ліцыніян Ліцыній
|width="80px" |
| align="center"|[[307]] — [[11 лістапада]] [[308]]<br />(WC)<br />[[11 лістапада]] [[308]]—[[312]]<br />(WA)<br />[[312]] — [[18 верасня]] [[324]]<br />(EA)
|Прызначаны [[Галерый|Галерыем]]<br />задушаны па загаду [[Канстанцін I Вялікі|Канстанціна I Вялікага]]
|[[Галерый]] (EA),<br />[[Канстанцый I Хлор]] (WA),<br />[[Максімін Даза|Максімін II Дая]] (EC) і (EA), [[Валент I]] (WA),<br />[[Марцініян]] (WA),<br />[[Канстанцін I Вялікі]] (WC) і (WA),<br />[[Крысп]] (WC),<br />[[Канстанцін II]] (WC),
|[[263]] ці [[265]], [[Дакія]] — вясна [[325]], [[Салонікі|Фесалонікі]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Даміцый Аляксандр]]''<br />{{lang-lat|Lucius Domitius Alexander}}
| Луцый Даміцый Аляксандр
|width="80px" |[[Выява:Follis-Domitius Alexander-carthage RIC 68.jpg|80px]]
| align="center"|[[308]] — [[311]]<br />''(у Афрыцы)''
|Абвешчаны войскам
|
|[[Фрыгія]] — пам. [[311]], [[Афрыка (рымская правінцыя)|Афрыка]]
|-
| '''[[Аўрэлій Валерый Валент|Валент I]]'''<br />{{lang-lat|Gaius Aurelius Valerius Valens}}
| Гай Аўрэлій Валерый Валент
|width="80px" |[[Выява:Valent ae3 316.gif|80px]]
| align="center"|снежань [[316]] — [[1 сакавіка]] [[317]]<br />(WA)<br />''пакараны смерцю [[Ліцыній|Ліцыніем]]''
|Прызначаны [[Ліцыній|Ліцыніем]], ім жа зрушаны
|[[Ліцыній]] (EA),<br />[[Канстанцін I Вялікі]] (WA)
|пам. [[317]]
|-
| '''[[Марцініян]]'''<br />{{lang-lat|Sextus Marcius Martinianus}}
| Секст Марцый Марцініян
|width="80px" |[[Выява:Martinian - Follis cyzicus RIC 016.jpg|80px]]
| align="center"|ліпень — [[18 верасня]] [[324]]<br />(WA)<br />''пакараны смерцю [[Канстанцін I Вялікі|Канстанцінам I Вялікім]]''
|Прызначаны [[Ліцыній|Ліцыніем]]
|[[Ліцыній]] (EA),<br />[[Канстанцін I Вялікі]] (WA)
|пам. [[324]], [[Салонікі|Фесалонікі]]
|}

=== [[Дынастыя Канстанціна|Дынастыя Канстанціна (2-я Флавіяў)]] ===
{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="155"| Імя
!rowspan=1 width="155"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="170"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="120"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="170"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="100"| Гады жыцця
|-
| '''[[Канстанцін I Вялікі]]'''<br />{{lang-la|Flavius Valerius Aurelius Constantinus}}
| Флавій Валерый Аўрэлій Канстанцін
|width="80px" |[[Выява:Constantine Chiaramonti Inv1749.jpg|80px]]
| align="center" | [[25 ліпеня]] [[306]] — [[29 кастрычніка]] [[312]]<br />(WC)<br />[[29 кастрычніка]] [[312]] — [[19 верасня]] [[324]]<br />(WA)<br />[[19 верасня]] [[324]] — [[22 мая]] [[337]]<br />''(аднаасобны імператар)''
|сын [[Канстанцый I Хлор|Канстанцыя I Хлора]], абвешчаны па яго патрабаванні
|[[Максіміян]] (WA),<br />[[Галерый]] (EA),<br />[[Флавій Север]] (WA),<br />[[Максімін Даза|Максімін II Дая]] (EC) і (EA),<br />[[Ліцыній]] (WC), (WA) і (EA),<br />[[Валент I]] (WA),<br />[[Марцініян]] (WA),<br />[[Крысп]],<br />[[Канстанцін II]],<br />[[Канстанцый II]],<br />[[Канстант]],<br />[[Далмацый Малодшы]],<br />[[Ганмбаліян Малодшы]]
|[[27 лютага]] [[272]], [[Ніш|Наіс]] — [[22 мая]] [[337]], [[Нікамедыя]]
|-
| '''[[Крысп]]'''<br />{{lang-la|Flavius Iulius Crispus}}
| Флавій Юлій Крысп
|width="80px" |
| align="center" | [[1 сакавіка]] [[317]]—[[326]]<br />(WC),<br />''забіты па загаду бацькі''
|старэйшы сын [[Канстанцін Вялікі|Канстанціна Вялікага]] ад першага шлюбу з [[Мінервіна]]й;<br />прызначаны [[Канстанцін Вялікі|Канстанцінам Вялікім]]
|[[Канстанцін I Вялікі]] (WA),<br />[[Ліцыній]] (EA),<br />[[Канстанцін II]]<br />[[Канстанцый II]]
|каля [[305]], [[Нікамедыя]] — [[326]]
|-
| '''[[Канстанцін II]]'''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Constantinus}}
| Флавій Клаўдзій Канстанцін
|width="80px" |[[Выява:ConstantiusII.jpg|80px]]
| align="center" | [[1 сакавіка]] [[317]] — [[22 мая]] [[337]]<br />(WC)<br />[[22 мая]] [[337]]—[[340]]<br />''(Галія, Іспанія і Брытанія)<br />у сукіраванні з братамі [[Канстанцый II|Канстанцыем II]] і [[Канстант]]ам'',<br />''загінуў у бітве з [[Канстант]]ам''
|старэйшы сын [[Канстанцін Вялікі|Канстанціна Вялікага]] ад другога шлюбу з [[Фаўста]]й;<br />прызначаны [[Канстанцін Вялікі|Канстанцінам Вялікім]]
|[[Канстанцін I Вялікі]] (WA),<br />[[Ліцыній]] (EA),<br />[[Крысп]],<br />[[Канстанцый II]],<br />[[Канстант]],<br />[[Далмацый Малодшы]],<br />[[Ганібаліян Малодшы]]
|люты [[317]], [[Арль|Арэлат]] — [[340]], [[Аквілея]]
|-
| '''[[Канстанцый II]]'''<br />{{lang-la|Flavius Iulius Constantius}}
| Флавій Юлій Канстанцый
|width="80px" |
| align="center" | [[23 лістапада]] [[324]] — [[22 мая]] [[337]]<br />(цэзар)<br />[[22 мая]] [[337]]—[[340]]<br />''(азіяцкія правінцыі)<br />у сукіраванні з братамі [[Канстанцін II|Канстанцінам II]] і [[Канстант]]ам''<br />[[340]] — [[350]]<br />''(усходняя частка)<br />у сукіраванні з [[Канстант]]ам''<br />[[350]] — [[3 лістапада]] [[361]]<br />''аднаасобна''
|другі сын [[Канстанцін Вялікі|Канстанціна Вялікага]] ад другога шлюбу з [[Фаўста]]й;<br />прызначаны [[Канстанцін Вялікі|Канстанцінам Вялікім]]
|[[Канстанцін I Вялікі]] (WA),<br />[[Крысп]],<br />[[Канстанцін II]],<br />[[Канстант]],<br />[[Далмацый Малодшы]],<br />[[Ганібаліян Малодшы]],<br />[[Канстанцый Гал]],<br />[[Ветраніён]],<br />[[Флавій Юліян|Юліян II Адрачэнец]]
|[[7 жніўня]] [[317]], [[Сірмій]] — [[3 лістапада]] [[361]], Мапсустыя, [[Кілікія]]
|-
| '''[[Канстант]]'''<br />{{lang-la|Flavius Iulius Constans}}
| Флавій Юлій Канстант
|width="80px" |[[Выява:Emperor Constans Louvre Ma1021.jpg|80px]]
| align="center" | [[333]] — [[22 мая]] [[337]]<br />(цэзар)<br />[[22 мая]] [[337]]—[[340]]<br />''(балканскія правінцыі)<br />у сукіраванні з братамі [[Канстанцін II|Канстанцінам II]] і [[Канстанцый II|Канстанцыем II]]'' <br />[[340]] — [[350]]<br />''(заходняя частка)<br />у сукіраванні з братам [[Канстанцый II|Канстанцыем II]]'',<br />''зрынуць арміяй і забіты па загаду [[Магненцый|Магненцыя]]''
|трэці сын [[Канстанцін Вялікі|Канстанціна Вялікага]] ад другога шлюбу з [[Фаўста]]й;<br />прызначаны [[Канстанцін Вялікі|Канстанцінам Вялікім]]
|[[Канстанцін I Вялікі]] (WA),<br />[[Канстанцін II]],<br />[[Канстанцый II]],<br />[[Далмацый Малодшы]],<br />[[Ганібаліян Малодшы]]
|[[323]] — [[350]], каля Эльна, [[Галія]]
|-
| '''[[Далмацый Малодшы]]'''<br />{{lang-la|Flavius Dalmatius}}
| Флавій Далмацый
|width="80px" |
| align="center" | [[19 верасня]] [[335]]—[[337]]<br />(цэзар) <br />''забіты [[Канстанцін II|Канстанцінам II]]''
|старэйшы сын [[Далмацый Старэйшы|Далмацыя Старэйшага]], зводнага брата [[Канстанцін Вялікі|Канстанціна Вялікага]];<br />прызначаны [[Канстанцін Вялікі|Канстанцінам Вялікім]]
|[[Канстанцін I Вялікі]] (WA),<br />[[Канстанцін II]],<br />[[Канстанцый II]],<br />[[Канстант]],<br />[[Ганібаліян Малодшы]]
|пам. [[337]]
|-
| '''[[Ганібаліян Малодшы]]'''<br />{{lang-la|Flavius Hannibalianus}}
| Флавій Ганібаліян
|width="80px" |[[Выява:Hannibalianus - Follis s3935.jpg|80px]]
| align="center" |[[335]] — верасень [[337]]<br />(цэзар)<br />''забіты [[Канстанцін II|Канстанцінам II]]''
|малодшы сын [[Далмацый Старэйшы|Далмацыя Старэйшага]], зводнага брата [[Канстанцін Вялікі|Канстанціна Вялікага]];<br />прызначаны [[Канстанцін Вялікі|Канстанцінам Вялікім]]
|[[Канстанцін I Вялікі]] (WA),<br />[[Канстанцін II]],<br />[[Канстанцый II]],<br />[[Канстант]],<br />[[Далмацый Малодшы]]
|пам. у верасні [[337]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Магненцый]]''<br />{{lang-la|Flavius Magnus Magnentius}}
| Флавій Магн Магненцый
|width="80px" |[[Выява:Double Centenionalis Magnentius-XR-s4017.jpg|80px]]
| align="center" | [[18 студзеня]] [[350]] — [[11 жніўня]] [[353]]<br />''(Галія і Італія)''<br />''кінуўся на меч''
|Абвешчаны войскамі
|[[Магн Дэцэнцый]]
|[[303]], [[Ам’ен|Самарабрыва]] — [[11 жніўня]] [[353]], [[Лугдунум]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Магн Дэцэнцый]]''<br />{{lang-la|Magnus Decentius}}
| Магн Дэцэнцый
|width="80px" |
| align="center" | [[350]] ці [[351]] — [[18 жніўня]] [[353]]<br />(цэзар)<br />''павесіўся на тальмахі''
|Брат [[Магненцый|Магненцыя]],<br />абвешчаны [[Магненцый|Магненцыем]]
|[[Магненцый]]
|пам. [[18 жніўня]] [[353]], [[горад Сеноны|Сеноны]]
|-
| '''[[Ветраніён]]'''<br />{{lang-la|Vetranio}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|Ветраніён<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|width="80px" |
| align="center" | [[1 сакавіка]] — [[25 снежня]] [[350]]<br />''(у [[Сірмій|Сірміі]]),''<br />''пазбаўлены ўлады [[Канстанцый II|Канстанцыем II]]''
|Абвешчаны войскамі і прызнаны [[Канстанцый II|Канстанцыем II]]
|[[Канстанцый II]]
|[[Мезія]] — [[356]], [[Сірміі]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Непацыян]]''<br />{{lang-la|Flavius Iulius Popilius Nepotianus Constantinus}}
| Флавій Юлій Папілій Непацыян Канстанцін
|width="80px" |[[Выява:Nepotianus Coin 2.jpg|80px]]
| align="center" | [[3 чэрвеня]] — [[30 чэрвеня]] [[350]]<br />''(у [[Рым]]е)''<br />''забіты па загаду [[Магненцый|Магненцыя]]''
|Унук [[Канстанцый I Хлор]]а,<br />абвешчаны войскамі
|
|пам. [[30 чэрвеня]] [[350]], [[Рым]]
|-
| '''[[Канстанцый Гал]]'''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Constantius Gallus}}
| Флавій Клаўдзій Канстанцый Гал
|width="80px" |[[Выява:Ritratto forse di costanzo gallo, 400 dc ca.jpg|80px]]
| align="center" |[[15 сакавіка]] [[351]]—[[354]]<br />(цэзар) <br />''пакараны смерцю [[Канстанцый II|Канстанцыем II]]''
|старэйшы сын [[Юлій Канстанцый|Юлія Канстанцый]], брата [[Канстанцін Вялікі|Канстанціна Вялікага]];<br />прызначаны [[Канстанцый II|Канстанцыем II]]
|[[Канстанцый II]]
|каля [[335]], [[горад Маса|Маса]] — [[354]], [[Пула|Пола]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Сільван, імператар|Сільван]]''<br />{{lang-la|Claudius Silvanus}}
| Клаўдзій Сільван
| [[File:No male portrait be.svg|80px]]
| align="center" | [[11 жніўня]] — [[7 верасня]] [[355]]<br />''(у [[Кёльн|Калоніі Агрыпіне]])''<br />''забіты салдатамі''
|Абвясціў сябе сам
|
|пам. [[7 верасня]] [[355]], [[Кёльн|Калонія Агрыпіна]]
|-
| '''[[Флавій Юліян|Юліян II Адрачэнец]]'''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Iulianus}}<br />{{lang-la|Flavius Claudius Iulianus Augustus}}
| Флавій Клаўдзій Юліян,<br />''як імператар'' — Флавій Клаўдзій Юліян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:JulianusII-antioch(360-363)-CNG.jpg|80px]]
| align="center" | [[6 лістапада]] [[355]] — люты [[360]]<br />(цэзар)<br />люты [[360]] — [[3 лістапада]] [[361]]<br />(жнівень)<br />[[3 лістапада]] [[361]] — [[26 чэрвеня]] [[363]]<br />(аднаасобна)
|малодшы сын [[Юлій Канстанцый|Юлія Канстанцый]], брата [[Канстанцін Вялікі|Канстанціна Вялікага]];<br />прызначаны [[Канстанцый II|Канстанцыем II]]
|[[Канстанцый II]]
|[[331]] ці [[332]], [[Канстанцінопаль]] — [[26 чэрвеня]] [[363]], [[Бітва пры Маранзе|у бітве пры Маранзе]], [[Месапатамія]]
|-
| '''[[Іавіян]]'''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Iovianus}}
| Флавій Клаўдзій Іавіян
|width="80px" |[[Выява:Jovian1.jpg|80px]]
| align="center" | [[27 чэрвеня]] [[363]] — [[17 лютага]] [[364]]
|Абвешчаны войскам пасля гібелі [[Флавій Юліян|Юліяна II Адрачэнца]]
|
|[[330]] ці [[331]], [[Сінгідунум]] — [[17 лютага]] [[364]], Дадастана, [[Віфінія]]
|}

=== [[Дынастыя Валентыніяна|Дынастыя Валентыніяна-Феадосія]] ===
{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="165"| Імя
!rowspan=1 width="165"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="190"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="100"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="140"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="110"| Гады жыцця
|-
| '''[[Валентыніян I]]'''<br />{{lang-la|Flavius Valentinianus}}<br />{{lang-la|Flavius Valentinianus Augustus}}
| Флавій Валентыніян<br />''як імператар'' — Флавій Валентыніян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:ValentinianI.jpg|80px]]
| align="center" | [[26 лютага]] — [[28 сакавіка]] [[364]]<br />(аднаасобна),<br />[[28 сакавіка]] [[364]] — [[17 лістапада]] [[375]]<br />(на Захадзе),<br />''суправіцель [[Валент II|Валента II]]''
|Абвешчаны войскамі,<br />але прыняў кіраванне толькі заходняй часткай імперыі
|[[Валент II]],<br />[[Грацыян]]
|[[321]], [[Вінкаўцы (горад)|Кібала]] — [[17 лістапада]] [[375]], Брэгецыён, на Дунаі
|-
| '''[[Валент II]]'''<br />{{lang-la|Flavius Iulius Valens}}<br />{{lang-la|Flavius Iulius Valens Augustus}}
| Флавій Юлій Валент<br />''як імператар'' — Флавій Юлій Валент Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Valens1.jpg|80px]]
| align="center" | [[28 сакавіка]] [[364]] — [[17 лістапада]] [[375]],<br />(на Усходзе),<br />''суправіцель [[Валентыніян I|Валентыніяна I]]'',<br />[[17 лістапада]] [[375]] — [[9 жніўня]] [[378]] (на Усходзе),<br />''суправіцель [[Грацыян]]а і [[Валентыніян II|Валентыніяна II]]'',<br />''загінуў у бітве з готамі''
|Брат [[Валентыніян I|Валентыніяна I]], прызначаны ім
|[[Валентыніян I]],<br />[[Грацыян]],<br />[[Валентыніян II]]
|[[328]], [[Вінкаўцы (горад)|Кібала]] — [[9 жніўня]] [[378]], [[Адрыянапальская бітва]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Пракопій, узурпатар|Пракопій]]''<br />{{lang-la|Procopius}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|Пракопій<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|width="80px" |
| align="center" | [[26 верасня]] [[365]] — [[27 мая]] [[366]]<br />''(у Малой Азіі)'',<br />''пакараны смерцю [[Валент II|Валентам II]]''
|Абвешчаны войскамі
|
|[[325]], [[Кілікія]] — 27 мая [[366]], [[Фракія]]
|-
| '''[[Грацыян]]'''<br />{{lang-la|Flavius Gratianus}}<br />{{lang-la|Flavius Gratianus Augustus}}
| Флавій Грацыян<br />''як імператар'' — Флавій Грацыян Аўгуст
|width="80px" |
| align="center" | [[4 жніўня]] [[367]] — [[17 лістапада]] [[375]],<br />''суправіцель бацькі на Захадзе'',<br />[[17 лістапада]] [[375]] — [[25 жніўня]] [[383]] (на Захадзе),<br />''суправіцель [[Валентыніян II|Валентыніяна II]]'',<br />''забіты [[Магн Максім|Магнам Максімам]]''
|Сын [[Валентыніян I|Валентыніяна I]], прызначаны ім
|[[Валентыніян I]],<br />[[Валент II]],<br />[[Валентыніян II]],<br />[[Феадосій I Вялікі]],<br />праціўнік — [[Магн Максім]]
|[[18 красавіка]] [[359]] год, [[Сірмій]] — [[25 жніўня]] [[383]], [[Ліён|Лугдунум]]
|-
| '''[[Валентыніян II]]'''<br />{{lang-la|Flavius Valentinianus}}<br />{{lang-la|Flavius Valentinianus Augustus}}
| Флавій Валентыніян<br />''як імператар'' — Флавій Валентыніян Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Statue of emperor Valentinian II detail.JPG|80px]]
| align="center" | [[375]] — [[25 жніўня]] [[383]],<br />суправіцель брата на Захадзе,<br />[[25 жніўня]] [[383]] — [[15 мая]] [[392]],<br />''суправіцель на Захадзе ўзурпатара [[Магн Максім|Магна Максіма]]'',<br />''верагодна, забіты па загаду [[Арбагаст, ваенны магістр|Арбагаста]]''
|Брат [[Грацыян]]а, прызначаны ім
|[[Валент II]],<br />[[Грацыян]],<br />[[Феадосій I Вялікі]],,<br />[[Магн Максім]]
|[[371]] — [[15 мая]] [[392]] год, [[В’ен]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Магн Максім]]''<br />{{lang-la|Magnus Clemens Maximus}}
| Магн Клемент Максім
|width="80px" |[[Выява:Solidus Magnus Maximus-constantinople Dep 38-7.jpg|80px]]
| align="center" | [[383]] — [[25 жніўня]] [[383]],<br />''праціўнік [[Грацыян]]а'',<br />[[25 жніўня]] [[383]]—[[387]],<br />''суправіцель на Захадзе [[Валентыніян II|Валентыніяна II]]'',<br />[[387]] — [[28 жніўня]] [[388]],<br />''праціўнік [[Валентыніян II|Валентыніяна II]] і [[Феадосій I Вялікі|Феадосія I Вялікага]]'',<br />''пакараны смерцю [[Феадосій I Вялікі|Феадосіем I Вялікім]]''
|Абвешчаны войскамі ў Брытаніі
|праціўнік — [[Грацыян]],<br />[[Валентыніян II]],<br />праціўнік — [[Феадосій I Вялікі]]
|каля [[335]], [[Іспанія]] — [[28 жніўня]] [[388]], [[Аквілея]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Флавій Віктар]]''<br />{{lang-la|Flavius Victor}}
| Флавій Віктар
|width="80px" |[[Выява:As Flavius Victor- aquileia RIC 055b1.jpg|80px]]
| align="center" | [[384]] — жнівень [[388]],<br />''суправіцель бацькі — [[Магн Максім|Магна Максіма]]'',<br />''пакараны смерцю па загаду [[Феадосій I Вялікі|Феадосія I Вялікага]]''
|Сын [[Магн Максім|Магна Максіма]], прызначаны ім
|[[Магн Максім]],<br />[[Валентыніян II]],<br />праціўнік — [[Феадосій I Вялікі]]
|пам. у жніўні [[388]], [[Трыр|Аўгуста Трэвераў]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
| ''[[Яўгеній (узурпатар)|Яўгеній]]''<br />{{lang-la|Flavius Eugenius}}
| Флавій Яўгеній
|width="80px" |[[Выява:Siliqua Eugenius- trier RIC 0106d.jpg|80px]]
| align="center" | [[22 жніўня]] [[392]] — [[6 верасня]] [[394]],<br />''пакараны смерцю [[Феадосій I Вялікі|Феадосіем I Вялікім]]''
|Абвешчаны з дапамогай [[Арбагаст, ваенны магістр|Арбагаста]]
|праціўнік — [[Феадосій I Вялікі]]
|пам. [[6 верасня]] [[394]], на р. Фрыгід (суч. Славенія)
|-
| '''[[Феадосій I Вялікі]]'''<br />{{lang-la|Flavius Theodosius}}<br />{{lang-la|Flavius Theodosius Augustus}}
| Флавій Феадосій<br />''як імператар'' — Флавій Феадосій Аўгуст
|width="80px" |
| align="center" | [[19 студзеня]] [[379]] — [[15 мая]] [[392]]<br />(на Усходзе),<br />[[15 мая]] [[392]] — [[17 студзеня]] [[395]]<br />(аднаасобна)
|прызначаны [[Грацыян]]ом
|[[Грацыян]],<br />[[Валентыніян II]],<br />[[Ганорый]],<br />[[Флавій Аркадзь|Аркадзь]],<br />праціўнікі — [[Магн Максім]],<br />[[Флавій Віктар]],<br />[[Яўгеній, узурпатар|Яўгеній]]
|[[11 студзеня]] [[347]], Каўка, Іспанія — [[17 студзеня]] [[395]], [[Мілан|Медыялан]]
|}

== [[Заходняя Рымская імперыя]] ==
Пасля 395 года агульнага кіраўніка ў абедзвюх частак дзяржавы ўжо не было, хоць імперыя па-ранейшаму лічылася адзінай, толькі кіруемай двума імператарамі і двума дварамі. [[Феадосій I Вялікі]] быў апошнім імператарам, які кіраваў аб'яднанай Рымскай імперыяй.

{| class="wikitable"
|-
!rowspan=1 width="155"| Імя
!rowspan=1 width="155"| Імя на беларускай мове
!rowspan=1 width="100"| Партрэт
!rowspan=1 width="170"| Гады кіравання
!rowspan=1 width="150"| Прыход да ўлады
!rowspan=1 width="90"| Суправіцелі
!rowspan=1 width="150"| Гады жыцця
|-
|'''[[Ганорый]]'''<br />{{lang-la|Flavius Honorius}}<br />{{lang-la|Flavius Honorius Augustus}}
|Флавій Ганорый<br />''як імператар'' — Флавій Ганорый Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:Honorius.JPG|80px]]
|align="center"|[[23 студзеня]] [[393]] — [[17 студзеня]] [[395]]<br />''суправіцель з бацькам [[Феадосій I Вялікі|Феадосіем I Вялікім]]''<br />[[17 студзеня]] [[395]] — [[15 жніўня]] [[423]]<br />(на Захадзе)
|Сын і суправіцель [[Феадосій I Вялікі|Феадосія I Вялікага]]
|[[Феадосій I Вялікі]], <br />[[Канстанцый III]],<br />праціўнікі — [[Канстанцін III (узурпатар)|Канстанцін III]], <br />[[Канстант II, узурпатар|Канстант II]], <br />[[Прыск Атал]], <br />[[Іавін]], <br />[[Севасціян, узурпатар|Севасціян]]
|[[9 верасня]] [[384]], [[Канстанцінопаль]] — [[15 жніўня]] [[423]], [[Равена]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
|''[[Марк, узурпатар|Марк]]''<br />{{lang-la|Marcus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|Марк<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|[[File:No male portrait be.svg|80px]]
|align="center"|[[406]] — [[407]]<br />''(у Брытаніі)''<br />''забіты салдатамі''
|Абвешчаны войскамі
|
|пам. [[407]], Брытанія
|- bgcolor="#f0f0f0"
|''[[Грацыян, узурпатар|Грацыян]]''<br />{{lang-la|Gratianus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|Грацыян<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|[[File:No male portrait be.svg|80px]]
|align="center"|[[407]]<br />''(у Брытаніі)''<br />''забіты салдатамі''
|Абвешчаны войскамі
|
|пам. [[407]], Брытанія
|- bgcolor="#f0f0f0"
|''[[Канстанцін III (узурпатар)|Канстанцін III]]''<br />{{lang-la|Flavius Claudius Constantinus}}
|Флавій Клаўдзій Канстанцін
|width="80px" |[[Выява:Constantineiii.jpg|80px]]
|align="center"|[[407]] — [[409]]<br />''(у Брытаніі і Галіі)''<br />[[409]] — [[411]]<br />''сумесна з [[Ганорый|Ганорыем]] і [[Канстант II, узурпатар|Канстантам II]]'',<br />''пакараны смерцю [[Ганорый|Ганорыем]]''
|Абвешчаны войскамі
|[[Ганорый]],<br />[[Канстант II, узурпатар|Канстант II]]
|пам. [[18 верасня]] [[411]], каля [[Равена|Равены]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
|''[[Канстант II, узурпатар|Канстант II]]''<br />{{lang-la|Constans}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
| Канстант<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|width="80px" | 
|align="center"|[[408]] — [[409]]<br />(цэзар)<br />[[409]] — [[411]]<br />''сумесна з [[Ганорый|Ганорыем]] і [[Канстанцін III (узурпатар)|Канстанцінам III]]'',<br />''забіты палкаводцам Геронціем''
|Сын і суправіцель [[Канстанцін III (узурпатар)|Канстанціна III]]
|[[Ганорый]],<br />[[Канстанцін III (узурпатар)|Канстанцін III]]
|пам. да [[18 верасня]] [[411]], [[В’ен|Віена]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
|''[[Прыск Атал]]''<br />{{lang-la|Priscus Attalus}}
|Прыск Атал
|width="80px" |[[Выява:Priscus attalus.jpg|80px]]
|align="center"|[[409]]<br />''зрушаны каралём [[Вестготы|вестготаў]] [[Аларых I|Аларыхам I]],''<br />[[414]] — [[415]]<br />'' ''схоплены будучым імператарам [[Канстанцый III|Канстанцыем III]]''
|Абвешчаны сенатам па патрабаванні караля [[Вестготы|вестготаў]] [[Аларых I|Аларыха I]],<br /> — ізноў [[Вестготы|вестготамі]]
|
|пам. пасля [[416]], [[Ліпарскія астравы]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
|''[[Іавін]]''<br />{{lang-la|Jovinus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|Іавін<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|width="80px" |[[Выява:Siliqua Jovinus-RSC 0004.jpg|80px]]
|align="center"|[[411]] — [[413]]<br />''(Галія)<br />пакараны смерцю''
|Абвешчаны войскамі
|[[Севасціян, узурпатар|Севасціян]]
|пам. [[413]], [[Нарбона|Нарбо]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
|''[[Севасціян, узурпатар|Севасціян]]''<br />{{lang-la|Sebastianus}}<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|Севасціян<br />''(поўнае імя не захавалася)''
|width="80px" |[[Выява:Sebastianus (cropped).jpg|80px]]
|align="center"|[[412]] — [[413]]<br />''(Галія)<br />пакараны смерцю''
|Брат і суправіцель [[Іавін]]а
|[[Іавін]]
|пам. [[413]], [[Нарбона|Нарбо]]
|-
|'''[[Канстанцый III]]'''<br />{{lang-la|Flavius Constantius}}
|Флавій Канстанцый
|width="80px" |[[Выява:Solidus Constantius III-RIC 1325.jpg|80px]]
|align="center"|[[8 лютага]] — [[2 верасня]] [[421]]<br />''суправіцель [[Ганорый|Ганорыя]]''
|Прызначаны [[Ганорый|Ганорыем]] яго суправіцелем
|[[Ганорый]]
|[[Ніш|Наіса]] — [[2 верасня]] [[421]]
|- bgcolor="#f0f0f0"
|''[[Флавій Іаан|Іаан]]''<br />{{lang-la|Flavius Johannes}}
|Флавій Іаан
|width="80px" |[[Выява:Solidus Johannes-s4283.jpg|80px]]
|align="center"|[[27 жніўня]] [[423]] — май [[425]]<br />''захоплены і забіты''
|Сакратар [[Ганорый|Ганорыя]], пасля яго смерці абвясціў сам сябе
|
|пам. у маі [[425]], [[Аквілея]]
|-
|'''[[Валентыніян III]]'''<br />{{lang-la|Flavius Placidus Valentinianus}}
|Флавій Плацыд Валентыніян
|width="80px" |[[Выява:Solidus ValentinianIII-wedding.jpg|80px]]
|align="center"|[[23 кастрычніка]] [[423]] — [[23 кастрычніка]] [[425]]<br />(цэзар)<br />[[23 кастрычніка]] [[425]] — [[16 сакавіка]] [[455]]<br />''аднаасобна'',<br />''заколаты на Марсавым полі па загаду [[Петроній Максім|Петронія Максіма]]''
|Сын [[Канстанцый III]], пасля смерці якога абвешчаны [[Феадосій II|Феадосіем II]] (дзядзькай)
|
|[[2 ліпеня]] [[419]], [[Равена]] — [[16 сакавіка]] [[455]], [[Рым]]
|-
|'''[[Петроній Максім]]'''<br />{{lang-la|Flavius Petronius Maximus}}
|Флавій Петроній Максім
|width="80px" |[[Выява:Solidus Petronius Maximus-RIC 2201.jpg|80px]]
|align="center"|[[17 сакавіка]] — [[22 красавіка]] [[455]]<br />''забіты камянямі чэрню''
|Пасля забойства [[Валентыніян III|Валентыніяна III]] прымусіў выйсці замуж за сябе [[Ліцынія Еўдаксія|яго ўдаву]] і захапіў уладу
|
|пам. [[22 красавіка]] [[455]], [[Рым]]
|-
|'''[[Авіт]]'''<br />{{lang-la|Marcus Maecilius Flavius Eparchius Avitus}}
|Марк Мецылій Флавій Епархій Авіт
|width="80px" |[[Выява:Tremissis Avitus-RIC 2402.jpg|80px]]
|align="center"|[[10 ліпеня]] [[455]] — [[6 кастрычніка]] [[456]]<br />''адрокся пад ціскам [[Рыцымер]]а''
|Выбраны на сходзе прадстаўнікоў сямі гальскіх правінцый
|
|[[385]], [[Клермон-Феран|Немес]] — пачатак [[457]], па дарозе ў Галію
|-
|'''[[Маярыян]]'''<br />{{lang-la|Flavius Iulius Valerius Maiorianus}}
|Флавій Юлій Валерый Маярыян
|width="80px" |[[Выява:Maggioriano - MNR Palazzo Massimo.jpg|80px]]
|align="center"|[[1 красавіка]] [[457]] — [[2 жніўня]] [[461]]<br />''адрокся пад ціскам [[Рыцымер]]а''
|Абвешчаны ў ваенным лагеры ў [[Равена|Равене]] пад ціскам [[Рыцымер]]а
|
|лістапад [[420]] — [[7 жніўня]] [[461]], [[Тартона]] (ад дызентэрыі)
|-
|'''[[Лібій Север]]'''<br />{{lang-la|Flavius Libius Severus Serpentius}}
|Флавій Лібій Север Серпентый
|width="80px" |[[Выява:Libio Severo - MNR Palazzo Massimo.jpg|80px]]
|align="center"|[[19 лістапада]] [[461]] — [[15 жніўня]] [[465]]<br />''верагодна, атручаны па загаду [[Рыцымер]]а''
|Прызначаны [[Рыцымер]]ам
|
|[[Луканія]] — [[15 жніўня]] [[465]]
|-
|'''[[Пракопій Антэмій]]'''<br />{{lang-la|Flavius Procopius Anthemius}}
|Флавій Пракопій Антэмій
|width="80px" |[[Выява:Anthemius.jpg|80px]]
|align="center"|[[12 красавіка]] [[467]] — [[11 ліпеня]] [[472]]<br />''пакараны смерцю [[Рыцымер]]ам''
|Дасланы візантыйскім дваром і прызначаны [[Рыцымер]]ам
|
|[[12 красавіка]] [[467]], [[Канстанцінопаль]] — [[11 ліпеня]] [[472]], [[Рым]]
|-
|'''[[Алібрый]]'''<br />{{lang-la|Flavius Anicius Olybrius}}
|Флавій Аніцый Алібрый
|width="80px" |[[Выява:Anicius Olybrius.png|80px]]
|align="center"|[[11 ліпеня]] — [[22 кастрычніка]] [[472]]<br />''памёр ад чумы''
|Абвешчаны ў лагеры [[Рыцымер]]а
|
|пам. [[22 кастрычніка]] [[472]]
|-
|'''[[Гліцэрый]]'''<br />{{lang-la|Flavius Glycerius}}
|Флавій Гліцэрый
|width="80px" |[[Выява:Glicerio - MNR Palazzo Massimo.jpg|80px]]
|align="center"|[[3 сакавіка]] [[473]] — чэрвень [[474]]<br />''зрынуты [[Юлій Непат|Юліем Непатам'']]
|Абвешчаны палкаводцам [[Гундабад]]ам
|
|пам. пасля] [[480]]
|-
|'''[[Юлій Непат]]'''<br />{{lang-la|Iulius Nepos}}
|Юлій Непат
|width="80px" |[[Выява:Tremissis Julius Nepos-RIC 3221.jpg|80px]]
|align="center"|чэрвень [[474]] — [[28 жніўня]] [[475]]<br />''(у Італіі)''<br />[[475]] — [[480]]<br />''(атуліўся ў Далмацыю)'',<br />''забіты ў асабістых пакоях'',<br />'''пасля весткі пра яго смерць рымскі сенат выслаў знакі імператарскай улады ў [[Канстанцінопаль]]'''
|Прызначаны візантыйскім імператарам [[Леў I Макела|Львом I Макелай]], зрынуў [[Гліцэрый|Гліцэрыя]]
|[[Ромул Аўгуст]]ул
|[[430]] — [[480]], [[Спліт|Салона]]
|-
|'''[[Ромул Аўгуст]]ул'''<br />{{lang-la|Flavius Romulus Augustus}}
|Флавій Ромул Аўгуст
|width="80px" |[[Выява:RomulusAugustus.jpg|80px]]
|align="center"|[[31 кастрычніка]] [[475]] — [[4 верасня]] [[476]]<br />''зрынуты [[Адаакр]]ам''
|Абвешчаны сваім бацькам — магістрам арміі [[Арэст, военачальнік|Арэстам]]
|[[Юлій Непат]]
|[[461]] ці [[463]] — пасля [[511]]
|}

== Гл. таксама ==
* [[Год чатырох імператараў]]
* [[Пяць добрых імператараў]]
* [[Спіс візантыйскіх імператараў]]
* [[Консулы Рымскай імперыі]]

== Літаратура ==

=== Першасная літаратура ===
* [[Гай Светоній Транквіл]]. Жыццё 12 цэзараў.
* [[Пісьменнікі гісторыі Аўгустаў]].
* [[Тацыт]]. Аналы. Гісторыя.
* [[Еўтропій]]. Брэвіярый ад заснавання Горада.
* [[Аўрэлій Віктар]]. Пра Цэзараў.
* Псеўда-[[Аўрэлій Віктар]]. Выманні пра жыццё рымскіх імператараў.
* [[Зосім, гісторык|Зосім]]. Новая гісторыя.
* [[Герадыян]]. Гісторыя імператарскай улады пасля Марка.
* [[Павел Арозій]]. Гісторыя супраць язычнікаў.

=== Навукова-папулярная літаратура ===
* {{кніга
 |аўтар         = Фёдорова Е.В.
 |частка         = 
 |загаловак      = Императорский Рим в лицах
 |арыгінал      = 
 |спасылка        = http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/History/fedor/index.php
 |выданне       = 
 |адказны = 
 |месца         = М.
 |выдавецтва  = 
 |год           = 1979
 |том           = 
 |старонкі      = 
 |старонак       = 
 |isbn          = 
}}
* {{кніга
 |аўтар         = Рыжов К.
 |частка         = 
 |загаловак      = Все монархи мира. Древняя Греция. Древний Рим. Византия
 |арыгінал      = 
 |спасылка        = http://lib.ru/DIC/MONARHI/monarhi1.txt
 |выданне       = 
 |адказны = 
 |месца         = М.
 |выдавецтва  = Вече
 |год           = 1999
 |том           = 
 |старонкі      = 
 |старонак       = 656
 |isbn          = 5-7838-0342-1
}}
* {{cite web
 |url         = http://www.roman-emperors.org/
 |title       = De Imperatoribus Romanis: An Online Encyclopedia of Roman Rulers and Their Families
 |accessdate  = 2011-01-10
 |lang        = en
 |archiveurl  = https://web.archive.org/web/20200913043304/http://www.roman-emperors.org/
 |archivedate = 13 верасня 2020
 |url-status     = dead
}}

=== Навуковая літаратура ===
* {{кніга
 |аўтар         = Kienast D.
 |частка         = 
 |загаловак      = Romische Kaisertabelle: Grundzuge einer romischen Kaiserchronologie
 |арыгінал      = 
 |спасылка        = 
 |выданне       = 3
 |адказны = 
 |месца         = 
 |выдавецтва  = 
 |год           = 2004
 |том           = 
 |старонкі      = 
 |старонак       =
 |isbn          = 3534182405
}}

== Спасылкі ==
{{commons|Roman Emperors}}
* [http://www.coinshome.net/ru/timeline.htm?countryId=it_BwcI065UAAAEmP0A6TPGB Жыццё і кіраванне рымскіх імператараў у храналагічнай паслядоўнасці] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20120509225744/http://coinshome.net/ru/timeline.htm?countryId=it_BwcI065UAAAEmP0A6TPGB |date=9 мая 2012 }}

{{Імператары рымскія}}
{{Магістратуры, пасады і тытулы ў Старажытным Рыме}}
{{Вонкавыя спасылкі}}

[[Катэгорыя:Імператары рымскія| ]]
[[Катэгорыя:Спісы кіраўнікоў|Рымскія імператары]]
[[Катэгорыя:Спісы:Старажытны Рым]]