Белаградчыцкія скалы
| Славутасць | |
| Белаградчыцкія скалы | |
|---|---|
 | |
| 43°37′15″ пн. ш. 22°41′06″ у. д.HGЯO | |
| Краіна | |
| Месцазнаходжанне | |
 |
|
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Белаградчыцкія скалы — група скальных утварэнняў незвычайнай формы з пясчаніку і кангламерату, размешчаная на заходнім схіле гор Старая-Планіна паблізу ад горада Белаградчык на паўночным захадзе Балгарыі. Скалы адрозніваюцца па колеры ад чырвонага да жоўтага; вышыня некаторых скалаў дасягае 200 м. Многія скалы маюць мудрагелістыя абрысы і звязаныя з цікавымі легендамі. Часцяком іх называлі ў гонар людзей ці прадметаў, на якія, як лічылася, яны былі падобныя. Белаградчыцкія скалы абвешчаныя балгарскім урадам прыроднай славутасцю і з'яўляюцца галоўнай турыстычнай славутасцю рэгіёна. Яны з'яўляюцца адзіным месцам пражывання балгарскай эндэмічнай расліны Hieracium belogradcense[2], якая знаходзіцца пад пагрозай знікнення.
Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]
Белаградчыцкія скалы размешчаны ў заходняй частцы гор Старая-Планіна і займаюць плошчу каля 50 км². Яны распасціраюцца ад вёскі Рабіша на захадзе да вёскі Белацініцы на ўсходзе.
Цэнтральная група скал размешчана на поўдзень ад горада Белаградчык. Тут размяшчаюцца найбольш цікавыя скальныя адукацыі: «Адам і Ева», «Грыбы», «Вучаніца», «Мядзведзь», «Дэрвіш», «Пастушок», «Леў», «Вярблюд», «Мадонна», «Вершнік», «Манахі», «Багіня Бендзіда», «Бунтар Велка» і многія іншыя.
Другая група скал ляжыць на захад ад Белаградчыка. Разнастайныя скалы акружаны стромкімі абрывамі. Самыя вядомыя з гэтых скал — «Збеговетэ», «Еркупрыя» і «Борыч».
Трэцяя група скал знаходзіцца за 4 км на ўсход ад Белаградчыка і ўключае скалы вакол Лацінскіх варот і пячоры Ліпенік.
Чацвёртая скальная група ляжыць паміж вёскамі Баровіца і Фалковец. Сярод гэтых скал «Сасновы камень», «Пчэлін камень», «Торлак» і «Моміна скала».
Пятая група скал размешчана паміж вёскамі Гюргіч і Белоцініцы[3].
Геалогія[правіць | правіць зыходнік]
.jpg)
Многія скалы незвычайных формаў і невялікія даліны з стромкімі вертыкальнымі схіламі фармаваліся на працягу сотняў мільёнаў гадоў, у выніку натуральных працэсаў эрозіі, дэнудацыі, росту імхоў і лішайнікаў і іншых прыродных фактараў.
Фарміраванне Белаградчыцкіх скалаў пачалося падчас пермскага перыяду. Пазней, падчас трыясавага перыяду, рэгіён апынуўся на дне плыткага мора. У той жа час, разбурэнне ранніх палеазойскіх парод утварыла велізарную колькасць жвіру, пяску і гліны, якія былі вынесеныя рэкамі ў моры. Асадкавыя пароды назапашваліся, паступова патаўшчаліся пласты кангламератаў і пясчанікаў. Кавалкі кангламерату станавіліся круглявымі пад уздзеяннем вады.
Падчас юрскага перыяду, на працягу 20 мільёнаў гадоў, слаістыя матэрыялы трывала склейваюцца з дапамогай пясчана-гліністай знітоўкі або крэмнію. Гарачы і сухі клімат утварыў вялікую колькасць аксіду жалеза, або гематыту, які надаў скалам іх іржавы чырвоны колер. Калі зямная кара стала асядаць, больш лёгкія і маленькія пясчанікі злучаліся з чырвонымі кангламератамі.
У пачатку кайнозойской эры і ў пачатку альпійскага тэктанічнага цыклу, у Балканскіх гарах фармаваліся буйныя антыкліналі, і за гэты час рэгіён ператварыўся ў сушу. Каля 45 мільёнаў гадоў таму пачалося ўзняцце Белаградчыцкай антыкліналі, і ў гэты час вапнякі і кангламераты трэскаліся ў ядры, ствараючы вертыкальныя і гарызантальныя зморшчыны на грэбні антыкліналі. У ядры Белаградчыцкай антыкліналі знойдзены палеазойскія пароды, а схілы складаюцца з кангламератаў, пясчанікаў і вапнякоў юрскага перыяду.
Вертыкальная пранікальнасць і дзеянне рэк спрыялі вертыкальнай эрозіі горных парод, а разломы, дзе адбываліся тэктанічныя рухі, былі ператвораныя эрозіяй у невялікія даліны і перавалы са стромымі або стромкімі схіламі, якія ўтвараюць асобныя вертыкальныя блокі ў выглядзе цяперашніх скальных фарміраванняў[4].
Турызм[правіць | правіць зыходнік]
Белаградчыцкія скалы з'яўляюцца важным турыстычным аб'ектам на паўночным захадзе Балгарыі, разам з горадам Белаградчык і крэпасцю Белаградчык, якая выкарыстоўвае скалы ў якасці натуральнага абарончага збудавання, і найбліжэйшай пячорай Магура, размешчанай недалёка ад вёскі Рабіша. Яшчэ адной турыстычнай славутасцю ў гэтым раёне з'яўляецца Баба Віда, сярэднявечная крэпасць у суседнім горадзе Відзін на Дунаі.
Балгарскі камітэт навакольнага асяроддзя ў 1949 годзе абвясціў скалы прыродным помнікам, а ў 1987 годзе яны ўвайшлі ў Нацыянальны рэестр помнікаў прыроды[5].
У 1984 годзе Белаградчыцкія скалы і пячора Магура былі ўключаныя ў спіс аб'ектаў, прапанаваных да ўключэння ў спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА[6]. Белаградчыцкія скалы знаходзяцца на разглядзе ў якасці геапарка ў Еўрапейскай сетцы геапаркаў і ў Глабальнай сетцы геапаркаў ЮНЕСКА[7][8].
У студзені 2009 года Белаградчыцкія скалы былі намінаваныя Балгарыяй на званне аднаго з 7 новых цудаў прыроды[9].
.jpg)
Зноскі
- ↑ а б Geographic Names Server — 2018.
- ↑ Hieracium belogradcense. Праверана 22 February 2017.
- ↑ Belogradchik, Published by the Municipality of Belogradchik, The Council of Tourism in Belogradchik, & The Ministry of Environment and Water, 2009
- ↑ Mihaylov, Mihail & Kinka, Belogradchik Rocks and the Fortress, p.2, 2009
- ↑ Archived copy. Архівавана з першакрыніцы 26 ліпеня 2011. Праверана 23 чэрвеня 2009.
- ↑ http://whc.unesco.org/en/statesparties/bg
- ↑ http://www.globalgeopark.org/english/tabid/111/InfoID/4166/frtid/139/Default.aspx(недаступная спасылка)
- ↑ Archived copy. Архівавана з першакрыніцы 26 ліпеня 2011. Праверана 23 чэрвеня 2009.
- ↑ Archived copy. Архівавана з першакрыніцы 26 чэрвеня 2009. Праверана 23 чэрвеня 2009.