Кот Матроскін
| Кот Матроскін | |
|---|---|
| Першае з'яўленне | Дзядзька Фёдар, сабака і кот, 1973 год |
| Апошняе з'яўленне | Канікулы ў Прастаквашына, 2004 год |
| Стваральнік | Эдуард Успенскі |
| Выкананне | Алег Табакоў (агучванне, 1979—1984), Святлана Харлап (агучванне, 1975) |
| Інфармацыя | |
| Пол | мужчынскі |
| Сваякі | дзед Мурзік і бабка Мурка |
 Matroskin (cat) на Вікісховішчы | |
Кот Матроскін — выдуманы кот, папулярны персанаж твораў дзіцячага пісьменніка Эдуарда Успенскага. Упершыню з'явіўся ў аповесці «Дзядзька Фёдар, сабака і кот» ў 1973 годзе.
На аснове твораў Успенскага былі створаны савецкія мультфільмы з удзелам Ката Матроскіна: («Трое з Прастаквашына», «Канікулы ў Прастаквашына», «Зіма ў Прастаквашына» (хоць першы мультфільм, дзе Матроскін з'явіўся ў 1975 годзе, называўся «Дзядзька Фёдар, сабака і кот: Матроскін і Шарык»)
Апісанне[правіць | правіць зыходнік]
Кот Матроскін — паласаты размаўляючы кот. Схільны да рацыянальнага мыслення: аддае перавагу з усяго здабываць матэрыяльную карысць. Перыядычна нагадвае аб тым, што яго мянушка — гэта «прозвішча такое». Бяздомны сталічны кот, які некалі жыў у прафесара Івана Трафімавіча Сёміна, які вывучаў мову жывёл; там ён і навучыўся разумець чалавечую мову і размаўляць на ёй. Потым нейкі час жыў у пад'ездзе шматпавярховага жылога дома. Пасля знаёмства з хлопчыкам па імі Дзядзька Фёдар знаходзіць свой дом у вёсцы Прастаквашына. Ён вельмі гаспадарлівы, разважлівы і эканомны, часам да крайнасці: напрыклад, малаком сваёй каровы ён аднойчы заняў усе якія знаходзяцца ў доме ёмістасці. Умее чытаць, пісаць і лічыць. З яго асаблівых талентаў вядома уменне вышываць і шыць на машынцы, а таксама гуляць на гітары і спяваць лірычныя песні з элементамі самааналізу і зваротам да асабістаму досведу. Любіць пакепліваць над лагодным Шарыкам, хоць у цэлым ставіцца да яго нядрэнна. Адзінае, што яго засмучае, — адсутнасць практычнай карысці ад Шарыка.
У больш позніх творах з цыклу пра Прастаквашына, персанаж зведаў сур'ёзную эвалюцыю, захаваўшы, тым не менш, свае асноўныя рысы. У 90-я гг. Матроскін застаецца беражлівым гаспадаром і дэманструе незвычайны розум і вынаходлівасць, якія мяжуюць з выкрутлівасцю, што дазваляе яму добра ўпісацца ў новыя жыццёвыя рэаліі (гл. «Цётка дзядзькі Фёдара, або Уцёкі з Прастаквашына») і нават праявіць прадпрымальніцкую ініцыятыву (гл. «Новыя парадкі ў вёсцы Прастаквашына»). У тэкстах гэтага часу Матроскін выглядае як найбольш прыстасаваны да новых умоў жыцця з усіх персанажаў цыклу, які ўмее знаходзіць выхады з мноства неадназначных сітуацый. У кнізе «Цётка дзядзькі Фёдара», падчас дэбатаў перад выбарамі мэра Прастаквашына, кот відавочна сімпатызуе кандыдату, высказывающему падкрэслена рынкавую і капіталістычную пазіцыю, тлумачачы гэта Шарыку тым, што той "... за тых заступаецца, хто шмат працуе і шмат хоча мець. Ён за такіх, як я".
Агучванне[правіць | правіць зыходнік]
Папулярнасць маляванаму кату прынёс голас народнага артыста СССР Алега Табакова.
Цяпер ужо самога Табакова пастаянна параўноўваюць з Матроскіным і нават дораць адпаведныя падарункі[1][2]. У разуменні дзяцей Табакоў і Матроскін — адна і тоя ж асоба, інакш як растлумачыць пытанні аб густах Матроскіна, адрасаваныя Алегу Табакову[3].
Прататып[правіць | правіць зыходнік]
Прататыпам ката Матроскина стаў прыяцель Эдуарда Успенскага — Анатоль Тараскін, рэдактар кіначасопіса «Фіціль», які быў дамавітым, грунтоўным і разважлівым. Першапачаткова аўтар так і назваў ката — Тараскін, але Анатоль, даведаўшыся пра гэта, угаварыў гэтага не рабіць, баючыся карыкатурнасці[4][5].
Па прызнанні мастачкі-мультыплікатара, у трылогіі Уладзіміра Папова яна малявала Матроскіна з голасу Алега Табакова.
У культуры[правіць | правіць зыходнік]
Вобраз ката Матроскіна, як і іншых персанажаў з Прастаквашына, выкарыстоўваецца ў анекдотах. Як правіла, іх распавядаюць, імітуючы характэрную інтанацыю Алега Табакова. Пры гэтым самі анекдоты могуць мець непрыстойны характар і расказвацца людзьмі далёка не дзіцячага ўзросту[6].
«Сіндромам ката Матроскіна» — дзе чаго купіць на зіму, каб дажыць да маладой травы, — называе Мікалай Алейнікаў няздольнасць звычайных людзей разабрацца ў якія наступілі пасля 1991 года новых палітыка-эканамічных адносінах[7]. Важна адзначыць, што такая трактоўка была дадзена ў 1991 годзе, да таго як пабачылі свет больш познія творы простоквашинского цыклу, у якіх асобах здолеў даволі ўдала адаптавацца да новых рэалій.
У лістападзе 2008 года ў горадзе Лухавіцы Маскоўскай вобласці адбылося ўрачыстае адкрыццё помніка паштару Печкіну. Сярод персанажаў скульптурнай кампазіцыі прысутнічаюць Матроскін і Шарык. Бронзавая кампазіцыя вышынёй амаль у два метра ўсталяваная насупраць будынка мясцовай пошты. Аўтар помніка — Паліна Гарбунова.
У жніўні 2015 года, у год 80-годдзя Алега Паўлавіча Табакова, у Саратаве адкрылі помнік, другі фігурай якога стаў кот Матроскін[8]. Аўтар — скульптар Андрэй Шчарбакоў.
У рэкламе[правіць | правіць зыходнік]
- Кот Матроскін намаляваны на этыкетках малочных прадуктаў «Прастаквашына» і з'яўляецца сімвалам брэнда[9].
- Маюцца шматлікія выпадкі выкарыстання вобраза Матроскіна ў візуальнай рэкламе (паліграфія, грамадскі транспарт), не ўзгодненай з праваўладальнікам[10].
У літаратуры для дзяцей[правіць | правіць зыходнік]
- У 2010 годзе ў выдавецтве Акадэмія Развіцця выйшлі кнігі «Азбука Кота Матроскина», ISBN 978-5-7797-1423-5[11], «Учимся считать вместе с Дядей Федором, Матроскиным и Шариком» ISBN 978-5-7797-1440-2[12]
- Выдавецтва «Церамок» выпускае серыю кніг «Школа кота Матроскина».[13]
Гл. таксама[правіць | правіць зыходнік]
Зноскі
- ↑ Матроскину подарили Матроскина Архівавана 20 кастрычніка 2011.
- ↑ Под портретом Сталина разместили икону Архівавана 4 сакавіка 2016.
- ↑ Кенгуру для Табакова(недаступная спасылка)
- ↑ Ольга Зайцева. У Эдуарда Успенского живут кусачие звери (интервью), не позже июня 2004.
- ↑ Эдуард Успенский: «Шапокляк я отчасти списал с себя» Архівавана 27 верасня 2019. // Tele.ru, 27.12.2016.
- ↑ anekdot.ru
- ↑ Олейников Н Вакансия для моей соседки // Диалог : Часопіс. — Изд-во ЦК КПСС «Правда, 1991. — № 10-12. — С. 6.
- ↑ В Саратове открыли памятник Табакову с котом Матроскиным. Российская газета. Праверана 15 красавіка 2017.
- ↑ Бренды Юни-Милк Архівавана 13 сакавіка 2019.
- ↑ За Матроскина ответишь. Эдуард Успенский опять хочет засудить бизнесменов за использование героев его книг в рекламе Архівавана 22 мая 2008.
- ↑ Книга «Азбука Кота Матроскина» купить и читать | Лабиринт — Книги
- ↑ Книга «Учимся считать вместе с Дядей Федором, Матроскиным и Шариком» купить и читать | Лабиринт — Книги
- ↑ Серия книг Школа кота Матроскина | Лабиринт — Серии
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
- «Я яшчэ і вышываць магу, і на машынцы таксама...»(недаступная спасылка) (гісторыя стварэння персанажа)