Нежынскі летапіс

Нежынскі летапіс (укр.: Ніжинський літопис) — ананімны помнік украінскай гістарыяграфіі XVII—XVIII стагоддзяў.

Цэнтральнай тэмай з’яўляецца ваенна-палітычная гісторыя. Да 1670-х гг. падзеі асветлены вельмі фрагментарна, з шматлікімі хібнасцямі і памылкамі, відавочна, на падставе гістарычных паданняў. Пасля дакладнасць паведамленняў расце, але паслядоўнага характару пераказ набывае з 1730-х гг. Летапісец згадвае ўкраінскіх гетманаў Б. Хмяльніцкага, І. Брухавецкага, І. Самойлавіча, І. Мазепу, І. Скарападскага, Д. Апостала, К. Разумоўскага, але пазбягае характарыстыкі і ацэнак іх дзейнасці. У летапісе гаворыцца таксама пра войны, якія Расія вяла супраць Асманскай імперыі на працягу ўсяго XVIII стагоддзя, і іх згубныя наступствы для гаспадаркі Украіны. Прыведзены звесткі пра жыццё рускай царскай сям’і, знаходжанне яе прадстаўнікоў ва Украіне, прычым з асаблівай сімпатыяй згадана імператрыца Лізавета Пятроўна. Пэўная ўвага нададзена расійскім чыноўнікам, дзейнасць якіх была непасрэдна звязана з Украінай — П. Румянцава-Задунайскаму, А. Безбародка, Р. Пацёмкіну. Летапіс змяшчае звесткі аб стварэнні Першай і Другой маларасійскіх калегій, амністыю запарожцаў у 1734 годзе, выбары дэпутатаў у заканадаўчай камісіі 1767—1768, з'яўленне самазванцаў І. Мініцькага і Е. Пугачова. Згадана пра змены ў адміністрацыйна-тэрытарыяльнай падзеле Левабярэжнай Украіны — утварэнне Кіеўскага намесніцтва, Чарнігаўскага намесніцтва і Ноўгарад-Северскага намесніцтва, Маларасійскай губерні, а затым — Чарнігаўскай губерні і Палтаўскай губерні. Прыведзены звесткі аб надзвычайных прыродных з’явах, стыхійных бедствах, эпідэміях. Значная ўвага нададзена падзеям у Нежыне, дзе, відавочна, жыў аўтар. Нежынскі летапіс адносіцца да так званых мясцовых летапісаў, хоць значнае месца ў ім адведзена падзеям, якія мелі ўсеўкраінскае значэнне.

Літаратура

• О. Б. Коваленко. Ніжинський літопис (укр.)
• Описание рукописей библиотеки Историко-филологического института князя Безбородко в Нежине. М., 1900
• Коваленко О. Б. ;Ніжинський літопис ХVII—XVIII ст. як пам'ятка історіографії. В кн.: Архівознавство. Археографія. Джерелознавство: Міжвідомчий збірник наукових праць, вип. 3. К., 2001. (укр.)