Смаленская школа дойлідства
Смале́нская шко́ла до́йлідства — школа старажытнарускага культавага дойлідства 12—13 ст. ў г. Смаленску.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Да 1180-х гадоў развівалася ў рэчышчы кіеўскай архітэктурна-будаўнічай традыцыі. З канца 12 ст. пад уплывам Полацкай школы дойлідства набыла новыя рысы і кампазіцыйныя схемы. У адрозненне ад полацкіх смаленскія храмы мелі звонку двухступеньчатыя пілястры з тонкімі паўкалонкамі, сцены паміж прытворам і малельнай залай адсутнічалі, што ўзмацняла стоўпападобнасць і вертыкальную ўзнёсласць. Яскравы яе ўзор — аднакупальная аднаапсідная царква Міхаіла Архангела (Свірская; 1191—1194, вышыня ўнутры 35 м); яе высокі цэнтр, аб'ём мае трохлопасцевае завяршэнне, барабан размешчаны на адмысловым п'едэстале. У ніжняй частцы храма пабудаваны нізкія прытворы. У выніку археалагічных даследаванняў (1970-я гг., археолаг П. А. Рапапорт) выяўлены рэшткі кампазіцыйна аналагічных храмаў царкве Архангела Міхаіла (сабор Троіцкага манастыра на Клоўцы, цэрквы Пятніцкая, Спаская і іншыя). Некаторыя храмы мелі галерэі (цэрквы на Малой Рачаўцы, шасціслуповая на Уваскрэсенскай гары).
Па інтэнсіўнасці будаўнічай дзейнасці ў пачатку 13 ст. Смаленск займаў галоўнае месца сярод архітэктурна-будаўнічых цэнтраў Русі. Смаленскія майстры пабудавалі цэрквы Спаскую ў Старой Разані, Пятніцы на Таргу ў Ноўгарадзе (1207), на Узнясенскім спуску ў Кіеве.
Эпідэмія 1230 года, ваенныя падзеі спынілі развіццё Смаленскай школы дойлідства.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Смаленская школа дойлідства // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. С. 44.
- Смоленск: [Фотаальбом]. М., 1988.