Танах

Старонка 11 стагоддзя з тэксам Танаху

Танах (іўр.: תַּנַ "ךְ) — тэрмін, які выкарыстоўваецца ў іўдаізме для канона яўрэйскай Бібліі. Танах таксама вядомы як Масарэцкі тэкст або Мікра. Назва Танах з'яўляецца абрэвіятурай, створанай з пачатковых літар яўрэйскага алфавіта з трох традыцыйных падраздзяленняў Масарэцкага тэксту: Торы ("вучэння", таксама вядомай як Пяцікніжжа Майсеевае), Невеім ("Прарокі") і Кетувім ("Пісанне"). Назва "Мікра" (іўр.: מקרא), што азначае "тое, што чытаюць", з'яўляецца альтэрнатывай яўрэйскім тэрмінам Танаху. Кнігі Танаху былі перададзеныя згодна з вуснай традыцыяй, якая перадавалася ад пакалення да пакалення, і якая называюцца Вуснай Торай.

Гісторыя

Згодна з Талмуду, большая частка зместа Танаха была складзена "Мужамі Вялікага Сіноду" каля 450 г. да н.э., і з таго часу застаецца нязменным. Сучасныя навукоўцы лічаць, што працэс кананізацыі Танаха быў завершаны паміж 200 да н.э. і 200 н.э.

У яўрэйскім тэксце першапачаткова зычныя былі напісаны з некаторым дадаткам галосных літар. У пачатку сярэдніх стагоддзяў навукоўцы вядомыя як Масарэты створылі адзіную фармалізаваную сістэму гучання. Гэта было зроблена галоўным чынам Ааронам бен Мошэ бен Ашэрам, у Ціберыйскай школе, на аснове вуснай традыцыі для чытання Танах, адсюль і назва Ціберыйскае гучанне. Яна таксама ўключала некаторыя з Бен Нафталі і вавілонскіх інавацый. Нягледзячы на ​​параўнальна позні працэс кадыфікацыі, некаторыя традыцыйныя крыніцы і некаторыя артадаксальныя яўрэі лічаць, што вымаўленне ірэчытатывы выцякаюць з адкрыцця на Сінаі, так як немагчыма, каб прачытаць арыгінальны тэкст без вымаўлення і рэчытатываў паўз. Спалучэнне тэксту (іўр.: מקרא мікра), вымаўлення (іўр.: ניקוד niqqud) і рэчытатываў (іўр.: טעמיםAmim) даюць магчымасць чытачу зразумець і просты сэнс, а таксама нюансы ў сказе ў патоку тэксту.

Тэрміналогія

Танах складаецца з трох частак, гэты падзел добра адлюстраванны ў равіністычнай літаратуры. Аднак на працягу гэтага перыяду тэрмін "Танах" не выкарыстоўвалася. Замест гэтага, выкарыстоўвалася назва Мікра (іўр.: מקרא, што азначае «чытанне» або «тое, што чытаюць"), таму што біблейскія тэксты чыталіся публічна. Мікра па-ранейшаму выкарыстоўваецца на іўрыце і па сёнашні дзень, разам з Танахах, для абазначэння яўрэйскіх пісанняў.

Кнігі Танаху

Тора

Тора (іўр.: תּוֹרָה літэральна вучэнне) складаецца з пяці кніг, якія агульнавядомыя пад назвай "Пяць кніг Майсея". Друкаваныя версіі Торы часта называюць "пяць пяцічастак Торы".

У яўрэйскай мове пяць кніг Торы называюцца па пяці вядомых словах у кожнай з кніг. Ніжэй дадзены назвы на яўрэйскай мове з перакладам на беларускую:

1. (בְּרֵאשִׁית) - Быцце

2. (שמות) - Выхад

3. (ויקרא) - Левіт

4. (במדבר) - Лічбы

5. (דְּבָרִים) - Другі Закон

Невеім (Прарокі)

Частка Невеім (іўр.: נְבִיאִים, "Прарокі") складаецца з васьмі кніг.Гэты падзел уключае кнігі, якія падпадаюць у перыяд, пачынаючы з уваходу Ізраіля ў Зямлю запаветную да часоў Вавілонскага заваявання, гэта значыць "перыяд прарокаў". У Невеім, аднак, не ўваходзяць Хронікі, якія апісваюць дадзены перыяд, а таксама кніга Руфі, якая таксама была напісана ў дадзеную эпоху. Невеім часта дзеляць на Ранніх прарокаў (נביאים ראשונים), у якіх тэкст больш гістарычны, а таксама Пазнейшых прарокаў (נביאים אחרונים), якія змяшчаюць больш павучальных прароцтваў. 6. (יְהוֹשֻעַ) - Ісуса

7. (שופטים) - Суддзі

8. (שְׁמוּאֵל) - Самуіла (I і II)

9. (מלכים) - Цароў (I і II)

10. (יְשַׁעְיָהוּ) - Ісайя

11. (יִרְמְיָהוּ) - Ярэмія

12. (יְחֶזְקֵיאל) - Езекііль

13. Дванаццаць прарокаў (תרי עשר):

а. (הוֹשֵׁעַ) - Осія

б. (יוֹאֵל) - Іяіль

в. (עָמוֹס) - Aмас

г. (עֹבַדְיָה - Аўдзей

д. (יוֹנָה) - Ёна

е. (מִיכָה) - Міхей

ж. (נַחוּם) - Навум

з. (חֲבַקּוּק) - Авакум

і. (צְפַנְיָה) - Сафонія

к. (חַגַּי) - Агей

л. (זְכַרְיָה) - Захарыя

м. (מַלְאָכִי) - Малахія

Кетувім

Кетувім (כְּתוּבִים, "Пісанні") таксама вядомы на грэчаскай назве "Хагіяграфія" і складаецца з адзінаццаці кніг. У гэту частку ўваходзяць усе астатнія кнігі. Кетувім часта дзеліцца на катэгорыі: "Кнігі ісціны" (ספרי אמת), куды ўваходзяць Псалмы, Прытчы і кніга Ёва (яўрэйскія назвы гэтых трох кніг утвараюць іўрыце слова "ісціна", як акраверш, і ўсе тры кнігі маюць унікальныя рэчытатывы), "Кнігі мудрасці" (сюды ўваходзяць кнігі Ёва, Эклезіяста, Прытчы), "Паэтычныя кнігі", якія складаюцца з Псалмаў, Плачу Ераміі і Песня Песняй, а таксама "Гістарычныя кнігі", куды ўваходзяць Ездры-Неяміі і Хронікі.

14. (תהלים) - Псалмы

15. (משלי) - Прытчы

16. (אִיּוֹב) - Ёва

17. (שִׁיר הַשׁשִׁירִים) - Песнь пясней

18. (רוּת) - Руф

19. (איכה) - Плач Ераміі

20. (קֹהְלְת) - Эклезіяст

21. (אֶסְתֵר) - Есфір

22. (דָּנִיֵּאל) - Данііл

23. (עזרא ונחמיה) - Ездра-Неямія

24. (דברי הימים) - Хронікі (I і II)